GELİR VERGİSİ SİSTEMİNİN ALTERNATİFLERİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2009, Cilt: 27 Sayı: 2, 161 - 192, 31.12.2009

Yunus Demirli , Mehmet Cahit Güran

Öz

Dünyadaki sermaye hareketlerine
bağlı olarak artan vergi rekabeti, ülkeleri küresel mali gerçeklere uymaya ve
vergi yapılarında reforma gitmeye zorlamaktadır. Vergilemede temel amaç; temel vergileme
ilkeleri ile tanımlanan hedeflere ulaşmak olsa da, dönemler ve ülker açısından vergi
reformlarının öncelikleri değişmektedir. Bu çalışmada, kapsamlı gelir vergisi
sisteminin alternatifi olarak dünyada yaygın şekilde uygulanan; düz oranlı
gelir, ikili gelir ve kişisel harcama vergisi sistemlerinin incelenmesi ve bu
sistemlerin vergi reform çalışmalarının yöneldiği hedefler açısından sahip
oldukları üstün ve dezavantajlı yönlerin tesbiti amaçlanmaktadır. Çalışmada ulaşılan
temel sonuç; günümüz vergi reformlarının esas olarak ekonomik etkinliği sağlama
amacına yöneldiği ve alternatif sistemler arasında düz oranlı gelir vergisi
sisteminin bu amacı en iyi sağlayan seçenek olduğu şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Düz oranlı gelir vergisi, ikili gelir vergisi, kişisel harcama vergisi, vergi reformları

The Alternatives of Income Tax System and its Evaluation

Öz

In
recent years, the tax competition driven by global capital movements places
governments under increasing pressure to adhere to global fiscal reality and
forces them to pursue tax reforms. Even though the fundamental purpose of
taxation is to achieve the goals defined with essential taxation principles,
the priorities of each tax reform are set according to current economic
conditions of countries and terms. In this paper, as commonly discussed
alternatives to the comprehensive income taxation system, the flat tax, dual
income tax, and personal expenditure tax are investigated and their advantages
and disadvantages in terms of tax reforms’ goals are evaluated. We observed
that the principal objective of the recent tax reforms was to achieve economic
efficiency. Furthermore, among these alternatives, the flat-tax system seems to
work best to achieve this objective.

 

 

Anahtar Kelimeler

Flat tax, dual income tax, personel expenditure tax, tax reforms

Kaynakça

• AICPA (2001) Guiding Principles of Good Tax Policy: A Framework for Evaluating Tax Proposals, New York: American Institute of Certified Public Accountants Inc. http://www.aicpa.org/download/members/div/tax/Tax_Policy_stmt1.pdf, Erişim: 24.05.2009.
• AICPA (2005) Understanding Tax Reform: A Guide to 21st Century Alternatives, New York: American Institute of Certified Public Accountants Inc.
• Akkaya Ş. (1998) “Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Vergi Sisteminin Değerlendirilmesi ve Bu Ülkelerdeki Vergi Yapısının Kantitatif Analizi”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, No:4100, Otuzyedinci Seri, Yıl: 1996-1997, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Aktan, C.C. (1994) “Arz Yönlü İktisat Teorisinde Düz Oranlı Vergi ve Nakit Akış Vergisi Önerileri”, Politik İktisat, İstanbul: Takav Matbaası, 118-129.
• Boadway, R. (2005) “Income Tax Reform for a Globalized World: The Case for a Dual Income Tax”, Journal of Asian Economics, 16(6), 910-927. Cabre, J.M.D. (2003) “The Dual Tax As A Flat Tax With A Surtax on Labour Income”, Papales de Trabajo del Instituto de Estudios Fiscales, PTN. 4/03, Barcelona: Universitad de Barcelona.
• Cnossen, S. (1999) “Taxing Capital Income in The Nordic Countries: A Model for The Europian Union”, FinanzArchiv: Public Finance Analysis, 56(1), 18-50.
• Dunn, D. (2006) “Flat Tax Fiasco”, http://www.wordwiz72.com/flattax.html, Erişim: 11.11.2007.
• Edwards, C. (2005) Options for Tax Reform, Policy Analysis, No:536, 24 February 2005, Washington D.C.: CATO Institute.
• Emes, J.J. Clement, P. Basham and D. Samida (2001) Flat Tax: Principles and Issues, Critical Issues Bultein, Vancouver: The Fraser Institute. http://www.flattax-europe.eu/yliko/pdf/essays/essay3.pdf, Erişim: 24.05.2009.
• Feld, A. (1995) “Living With the Flat Tax”, National Tax Journal, 48(4), 603-617.
• Ferhatoğlu, E. (2003) “Gelir Teorileri Bağlamında Avrupa Birliği ve Türkiye’deki Gelir Tanımlaması ve Sonuçlar: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, e-akademi, 19(Eylül).
• Freebairn, J. and R. Valenzuela (1998) “A Progressive Direct Expenditure Tax”, Melbourne Institute Working Paper, No: 13/98, Melbourne: Melbourne Institute.
• Freidman, M. (2008) Kapitalizm ve Özgürlük, (Çev: D. Erberk ve N. Himmetoğlu), İstanbul: Plato Yayınevi.
• Foster, J.D. (1995) “A Friendly Critique of The Flat Tax”, http://www.hoover.org/ publications/policyreview/3565467.html, Erişim 24.05.2008.
• Gale, W.G. (2002) The Tax Treatment of Foreing Income: Issues and Options, United States House of Represaentatives Committee on Ways and Means Subcommittee Select Revenue Measures, 9 Mayıs 2002. http://www.brookings.edu/views/testimony/gale/20020509.pdf, Erişim: 24.05.2009.
• Genser, B. (2006) The Dual Income Tax Implemention and Experience in European Countries, Conference of Alternative Methods of Taxing Individuals, Andrew Young School of Policy Studies, Annual Conference on Public Finance Issues, 7-9 Haziran 2006, Atlanta: Georgia State University.
• Genser, B. and D. Schindler (2007) “Dual Income Taxation as a Stepping Stone Towards a European Corporate Income Tax”, Center of Finance and Econometrics Discussion Paper, No: 07-05, Konstanz: University of Konstanz, http://ideas.repec.org/p/knz/cofedp/0705.html, Erişim: 10.02.2008. Gerçek, A. (1999) “ABD’de Vergi Reformu Tartışmaları ve Tek Oranlı Vergi (Flat Tax) Sistemi”, DEÜ İİBF Dergisi, 14(1), 125-136.
• Giray, F. (2006) “Düz Oranlı Vergi ve Uygulamaları”, 15/06/2006, E-Yaklaşım, (http://www.muhasebetr.com/ozelbolum/020, 24.05.2008).
• Gökbunar, A.R. (1997) “Türk Vergi Sisteminde Reform Gereği”, Prof.Dr. Nezihe SÖNMEZ’e Armağan, İzmir: DEÜ İİBF Maliye Bölümü, 301-324.
• Hadler, S., C. Moloi and S. Wallace (2007) “Flat Rate Taxes: A Policy Note”, Andrew Young School of Policy Studies, International Studies Program Working Paper, 07-06, March 2007.
• Hall, R.E. and A. Rabushka (1995) The Flat Tax, (2nd ed.), California: Standford University, Hoover Institution Press.
• Kaldor, N. (1955) An Expenditure Tax, London: George Allen and Unwin.
• Kaldor, N. (1980) Reports on Taxation I, London: Duckworth.
• Karayılmazlar, E. (2001) Düz Oranlı Gelir Vergisi ve Alternatiflerin Türkiye Açısından Tartışılması, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Kay, J.A. (1990) “Tax Policy: A Survey”, The Economic Journal, 100 (March), 18-75.
• Kay, J.A. and M.A. King (1990) British Tax System, New York: Oxford University Press.
• Kelley, P.L. (1970) “Is An Expenditure Tax Feasible”, National Tax Journal, XXIII(3), 237-253.
• Meade, J.E. (1978) The Structure and Reform of Direct Taxation, The Institude of Fiscal Study (IFS), Report of Committee Chaired by Professor J. M. Meade, London: George Allen and Unwin.
• Mecidov, Z. (2001) Harcama Vergilerinin Gelir Vergisini İkame Gücü, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Metcalf, G.E. (1999) “Consumption Taxation," in J. R. Ebel, and J. Gravelle (eds.), Encyclopedia of Taxation and Tax Policy Codes, Washington D.C: Urban Institute Press.
• Mitchell, D.J. (2005) “A Brief Guide to The Flat Tax”, http://www.heritage.org/Research/Taxes/bg1866.cfm?renderforprint=1, Erişim: 11.11.2007. Morinobu, S. (2004) “Capital Income Taxation and Dual Income Tax”, PRI Discussion Paper Series, No: A4A – 17, Tokyo: Policy Research Institute.
• Nazalı, E. (2007a) “Gelir Vergisi Sistemlerindeki Değişimlerin Arkasında Yatan Nedenler ve Dünyada Gelir Vergisi Uygulaması Konusunda Uygulanmakta Olan Sistemler (II)”, Vergi Dünyası, 305(Ocak), 82- 89.
• Nazalı, E. (2007b) “Gelir Vergisi Sistemlerindeki Değişimlerin Arkasında Yatan Nedenler ve Dünyada Gelir Vergisi Uygulaması Konusunda Uygulanmakta Olan Sistemler (III)”, Vergi Dünyası, 306(Şubat), 100- 106.
• Neumark, F. (1975) Vergi Politikası, (Çev. İ. Cankorel), İstanbul: Filiz Kitabevi.
• OECD (2006) Fundamental Tax Reform of Personel Income Tax, OECD Tax Policy Studies, No:13, Paris: OECD.
• Ortaç, R. (2000) Gelir Vergisinin Üniter Yapısı, Ankara: Gazi İİBF Yayınları.
• Owens, J. (2006) Fundamental Tax Reform: An International Perspective, OECD’s Center for Tax Policy & Administration, No:13, Paris: OECD.
• Piper, S. and C. Murphy (2005) “Flat Personal Income Taxes: Systems in Practice in Eastern European Economies”, Economic Round-up, Spring, 37-52.
• Pressman, S. (1995) “The Feasibility of An Expenditure Tax”, International Journal of Social Economics, 22(8), 3-15.
• Rogstad, B.K. (2005) “The Simplified Unlimited Saving Allowance Tax-SUSAT” http://govinfo.library.unt.edu/taxreformpanel/meetings/docs/rogstad_052005.ppt, Erişim: 24.8.2009.
• Sarıoğlu, F. (2002) “Vergi Sisteminin Bütünselliği ve Artan Oranlılık”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(1), 219-228.
• Sease, D.R. ve T. Herman (1996) The Flat Tax Primer: A Nonpartisan Guide to What it Means for The Economy, The Government-and You, New York: Viking.
• Shome, P. and C. Schuttle (1993) “Cash Flow Tax”, IMF Staff Papers, 40(3), 638-662.
• Stiglitz, J.E. (2000) Economics of Public Sector, Newyork/London: WW Norton & Company.
• Vergi Konseyi (2006) Gelir Vergisi Sisteminin Yeniden Oluşturulması Çabaları, Ara Rapor, 7 Temmuz 2006.