TÜRKİYE'DEKİ BELEDİYE SİSTEMİNİN 2000'Lİ YILLARDA YENİDEN YAPILANDIRILMASI: DEMOKRASİ VE ETKİNLİK AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Cilt: 37 Sayı: 3, 439 - 470, 26.09.2019

Can Umut Çiner Ozan Zengin

https://doi.org/10.17065/huniibf.434293

Öz

Makale, Türkiye’deki yerel yönetim alanında gerçekleştirilen reformların durumunu demokrasi ve etkinlik ikiliği açısından tartışmayı hedeflemiştir. Çalışmada, kavram incelemesinden sonra Türkiye’deki reform süreci, demokrasinin ve etkinliğin kesiştiği subsidiarite, sınır genişletme, birleştirme, hizmet etkinliği, yerel özerklik, temsilde adalet gibi hususlar üzerinden tarihsel olarak analiz edilmektedir. Reform uygulamaları nitel ve nicel verilere dayalı olarak eleştirel bir yorumlamaya tabi tutulmuştur. Reform sürecinde demokrasi-etkinlik dengesinin etkinlik lehine orantısız bir şekilde bozulduğu; politika belirlemede ve uygulamada merkeziyetçi bir yönelimin tercih edildiği; farklı alan yönetim modellerinin birlikte ve ayrı şekilde uygulandığı; yerleşim yerlerinin ve yönetsel birimlerin meclislerde sahip oldukları temsilci sayısının nüfusa ve alana göre hesaplanması yönteminin temsilde adaletsizliğe sebebiyet verdiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetim Reformu, Yerel Demokrasi, Etkinlik, Birleştirme, Rekompozisyon

THE RESTRUCTURING OF THE MUNICIPAL SYSTEM IN TURKEY IN THE 2000s: AN EVALUATION REGARDING DEMOCRACY AND EFFICIENCY

Öz

This article aims to debate the status of local government reform in Turkey in terms of democracy and efficiency dichotomy. In the study, after reviewing certain concepts, reform process in Turkey is analyzed historically on topics such as subsidiarity, border enlargement, consolidation, service efficiency, local autonomy and justice in representation. Reform practices are subjected to a critical interpretation based on qualitative and quantitative data. In the reform process, the paper has demonstrated that the balance of democracy-efficiency is disproportionately in favor of efficiency; a centralized attitude is preferred in policy making and implementation; different territory management models are applied jointly as well as separately; the method of calculating the number of representatives of settlements and administrative units in the councils by population and territory causes injustice in representation.

Anahtar Kelimeler

Local government reform, local democracy, efficiency, consolidation, recomposition

Kaynakça

• Alıcı, O.V. (2012), Büyükşehir Belediyesi ile İlçe Belediyeleri Arasındaki İlişkiler: İstanbul Örneği, İstanbul: Beta.
• Arıkboğa, E. (2014), “Büyükşehir Belediye Meclislerindeki Temsil Adaletsizliğinin Coğrafi ve Siyasi Görünümleri”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 2(2), 35-61.
• Ashley, P. (1969), Local and Central Government: A Comparative Study of England, France, Prussia, and the United States, College Park, Maryland: McGrath Publishing Company.
• Balaguer-Coll, M. T., D. Prior, E. Tortosa-Ausina (2010), “Decentralization and Efficiency of Local Government”, The Annals of Regional Science, 45(3), 571-601.
• Beetham, D. (1996), “Theorising Democracy and Local Government”, in D. King, G. Stoker (ed.), Rethinking Local Democracy, Houndmills, Basingstoke, Hampshire, London: Macmillan, 28-49.
• Bilmez, M. E. (2013), “Büyükşehir Kanunu Eğitimi”, TBB, http://www.tbb.gov.tr/belediye-akademisi/sunumlar/ E.T.:18.08.2013.
• Bingöl, Y., E. Yazıcı, T. Büyükakın (2013), İl Sınırında Büyükşehir Belediye Modeli: Kocaeli Deneyimi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi.
• Boggero, G. (2018), Constitutional Principles of Local Self Government in Europe, Leiden, Boston: Brill.
• Coe, N. M., M. Hess (2011), “Local and Regional Development: A Global Production Network Approach”, in A. Pike, A. Rodriguez-Pose, J. Tomaney (ed.), Handbook of Local and Regional Development, London, New York: Routledge, 128-138.
• Çelikyay, H. (2014), Değişen Kent Yönetimi ve 6360 Sayılı Büyükşehir Yasası, Analiz, Sayı 101, İstanbul: Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
• Çınar, T., B. Duru, C.U. Çiner, O. Zengin (2013), Belediyenin Sınırları, Ankara: TODAİE.
• Çınar, T., C.U. Çiner, O. Zengin (2009), Büyükşehir Yönetimi: Bütünleştirme Süreci, Ankara: TODAİE.
• Çiftçi, F., A. Tomar (2013), “Büyükşehir Yasasının İzmir Kırsalı Üzerine Olası Etkileri”, iç. 2. İzmir Kent Sempozyumu, 28-30 Kasım 2013, TMMOB, 409-418.
• Çiner, C.U. (2018), “Territorial Policy Making and Administrative Reform in Turkey”, iç. C. Bakır, G. Ertan (ed.), Policy Analysis in Turkey, Bristol University Press.
• Çiner, C.U. (2017), “Yeniden Kamu Yönetimi Temel Kanunu: Yerel Yönetimler Alanındaki Bilanço”, Memleket Siyaset Yönetim, (28), 27-52.
• Çöpoğlu, M. (ed.) (2017), 6360 Sayılı Kanun Ekseninde Yerel Yönetim Reformları, İstanbul: Der Yayınları.
• Eke, A.E. (1982), Anakent Yönetimi ve Yönetimlerarası İlişkiler, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Eke, A.E. (1985), “Anakent Yönetimi ve Yönetimlerarası İlişkiler: Batı Deneyimi ve Türkiye”, Amme İdaresi Dergisi, 18(4), 46-51.
• Elcock, H. (1994), Local Government: Policy and Management in Local Authorities, London, New York: Routledge.
• Erder, S., N. İncioğlu (2008), Türkiye’de Yerel Politikanın Yükselişi: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Örneği, 1984-2004, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Eryılmaz, B. (2014), Kamu Yönetimi: Düşünceler, Yapılar, Fonksiyonlar, Politikalar, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Frug, G.E., D.J. Barron (2008), City Bound: How States Stifle Urban Innovation, Ithaka: Cornell University Press.
• Garcia-Sanchez, I. M. (2006), “Efficiency Measurement in Spanish Local Government: The Case of Municipal Water Services”, Review of Policy Research, 23(2),355-371.
• Genç, F.N. (2014), “6360 Sayılı Kanun ve Aydın’a Etkileri”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(Özel Sayı), 1-29.
• Geys, B., W. Moesen (2009),“Measuring Local Government Technical (In)Efficiency”, Public Performance & Management Review, 32(4), 499-513.
• Göksel, T., Y. Çınar (2011), Mevcut Seçim Sisteminin İyileştirilmesine Yönelik Sayısal Analizler ve Politika Önerileri, Ankara: TEPAV.
• Göymen, K. (1997), Türkiye’de Kent Yönetimi, İstanbul: Boyut.
• Göymen, K. (2010), Türkiye’de Yerel Yönetişim ve Yerel Kalkınma, İstanbul: Boyut.
• Güler, B. A. (2017), “Sorun büyükşehir modelinin kendisidir”, www.birgulaymanguler.net/ ve https://www.aydinlik.com.tr/sorun-buyuksehir-modelinin-kendisidir-birgul-ayman-guler-kose-yazilari-ekim-2017 E.T.:04.11.2017
• Güngör, H (2012), “Yeni Büyükşehir Yönetimi ve Geçiş Nedenleri”, İller ve Belediyeler, S. 774-775, 19-31.
• Hamamcı, C. (2010), “Yerel Yönetimler ve Demokrasi”, içinde İ. Özkal Sayan (ed), Kurthan Fişek’e Armağan, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Hamilton, D.K. (2014), Governing Metropolitan Areas: Growth and Change in a Networked Age, New York ve Oxon: Routledge.
• Hendriks, F., P. Tops (1999), “Between Democracy and Efficiency: Trends in Local Government Reform in The Netherlands and Germany”, Public Administration, 77(1), 133-153.
• Himsworth, C.M.G. (2015), The European Charter of Local Self-Government: A Treaty For Local Democracy, Edinburg University Press.
• Jerch, R., M.E. Kahn, S. Li (2017), “The Efficiency of Local Government: The Role of Privatization and Public Sector Unions”, Journal of Public Economics, (154), 95-121.
• İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2015), 2014 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara.
• İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2014), 2013 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara.
• Keleş, R. (2016), Yerinden Yönetim ve Siyaset, İstanbul: Cem.
• Keleş, R. (2017), Anakent Yönetimlerini Yeniden Düzenleyen Yasa Ne Getirdi, Ne Götürdü?,https://www.cekulvakfi.org.tr/makale/anakent-yonetimlerini-yeniden-duzenleyen-yasa-ne-getirdi-ne-goturdu E.T.:18.11.2017
• Klugman, J. (1994), Decentralisation: A Survey of Literature from a Human Development Perspective, Occasional Paper 13, United Nations, Human Development Report Office, New York. Koyuncu, E., N.T. Köroğlu (2012), “Büyükşehir Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme”, TEPAV.
• http://www.tepav.org.tr/upload/files/13524625179.Buyuksehirler_Tasarisi_Uzerine_Bir_Degerlendirme.pdf E.T.:02.03.2014
• Köker, L. (1995), “Local Politics and Democracy in Turkey: An Appraisal”, THE ANNALS of The American Academy of Political and Social Science, (540), 51-62.
• Liu, W.B., Z.L. Cheng, J. Mingers, L. Qi, W. Meng (2010), “The 3E Methodology for Developing Performance Indicators for Public Sector Organizations”, Public Money & Management, 30(5), 305-312.
• Marcou, G. (1999), La Regionalisation en Europe, Luxembourg: Parlement Europeen.
• Mengi, A., C.U. Çiner (2015), “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı: Niteliği, Beklentiler ve Türkiye”, içinde A. Çoban (ed.), Yerel Yönetim, Kent ve Ekoloji. Can Hamamcı’ya Armağan, Ankara: İmge, 89-109.
• Morphet, J. (2008), Modern Local Government, London: SAGE Publications Ltd.
• Mullin, M. (2014), “Local Boundaries”, in D. P. Haider-Markel (ed.), The Oxford Handbook of State and Local Government, Oxford: Oxford University Press, 397-414.
• Ömürgönülşen, U. (2002), “Performance Measurement in the Public Sector: Rising Concern, Problems in Practice and Prospects”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 99-134.
• Quinlivan, A. (2017), “Reforming Local Government: Must It Always Be Democracy Versus Efficiency?”, Administration, 65(2), 109–126.
• Reddy, P.S. (2002), “The Greater Toronto Area Revisited: From Metropolitan Government to Unicity”, International Journal of Public Sector Management, 15(1), 69-86.
• Sancton, A. (2008), The Limits of Boundaries: Why City-Regions Cannot Be Self-Governing, Montreal & Kingston, London, Ithaca: McGill-Queen’s University Press.
• Stoker, G. (1996), “Normative Theories of Local Government and Democracy”, in D. King, G. Stoker (ed.), Rethinking Local Democracy, Houndmills, Basingstoke, Hampshire, London: Macmillan, 1-27.
• Swianiewicz, P. (2010), “Territorial Fragmentation As a Problem, Consolidation As a Solution?”, in P. Swianiewicz (ed.), Territorial Consolidation Reforms in Europe, Budapest: Local Goverment and Public Service Reform Initiative-Open Society Institute.
• Tekeli, İ. (1983), “Yerel Yönetimlerde Demokrasi ve Türkiye’de Belediyelerin Gelişimi”, Amme İdaresi Dergisi, 16(2), 3-22.
• Tekeli, İ. (1992), Belediyecilik Yazıları, İstanbul: IULA-EMME.
• Tekeli, İ. (2012a), “Belediyeler, Demokrasi ve Denetim.” içinde Ö. Taner (ed.), Türkiye İçin STK’lar ve Katılımcı Demokrasi Yazıları: İlhan Tekeli Toplu Eserleri-22, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2012b), “Gündemde Yerel Yönetimlerin Desantralizasyonu Var”, içinde Ö. Taner (ed.), Türkiye İçin STK’lar ve Katılımcı Demokrasi Yazıları: İlhan Tekeli Toplu Eserleri-22 İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tiebout, C.M. (1956), “A Pure Theory of Local Expenditures”, The Journal of Political Economy, 64(5), 416-424.
• Toprak, Z. (2014), Yerel Yönetimler, 9. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Ürkmez, G.K., H.Z. Çelik (2016), “6360 Sayılı Yasayla Mekansal İlişki Sisteminin Kır-Kent İkileminde Yeniden Yapılanışı ve Yerel Yönetimler: Kayseri İli Örneği”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 25(3), 69-94.
• Vining, A.R., D.L. Weimer (2006), “Efficiency and Cost-Benefit Analysis”, in B. G. Peters, J. Pierre (ed.), Handbook of Public Policy, London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications Ltd., 417-432.
• Weissert, C.S., J.L. Ice (2014), “Relations between State and Local Governments”, in D. P. Haider-Markel (ed.), The Oxford Handbook of State and Local Government, Oxford: Oxford University Press, 71-91.
• Wickwar, W. H. (1970), The Political Theory of Local Government, Columbia, South Carolina: University of South Carolina Press.
• Worthington, A., B. Dollery (2001),“Measuring Efficiency in Local Government: An Analysis of New South Wales Municipalities’ Domestic Waste Management Function”,Policy Studies Journal, 29(2), 32-250.
• Yıldırım, S. (2014), Dünyada ve Türkiye’de Büyük Kent Yönetimi Üstüne, Ankara: Çankaya Belediyesi.
• Zengin, O. (2011), Verimlilik: Kuramsal Bir Çözümleme ve Kamu Yönetimi Disiplini, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Zengin, O. (2014), “Büyükşehir Belediyesi Sisteminin Dönüşümü: Son On Yılın Değerlendirmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 72(2), 91-116.
• Zengin, O. (2018), “The Metropolitan Municipality Reform and its Impact on Rural Areas in Turkey”, in S. Akar, D. Ş. Eser (ed.), Current Debates in Public Finance & Public Administration, London, İstanbul: IJOPEC Publication, 133-151.