INTEREST-FREE FINANCIAL SYSTEMS BASED ON SAVING AS AN ALTERNATIVE HOUSING FINANCING SYSTEM: EVALUATION OF THE SYSTEM WITHIN THE FRAMEWORK OF SHADOW BANKING AND SUBSTANCE OVER FORM

Yıl 2022, Cilt: 40 Sayı: 1, 164 - 183, 31.03.2022

Abdurrahman Tursun

https://doi.org/10.17065/huniibf.893793

Cited By: 2

Öz

There is a relationship between the development of financial systems and economic success. Therefore the diversity of institutional structure and implementation tools are important in the development of these systems. In this study; Interest-Free Finance Systems Based on Savings (IFFSBS), considered as alternative housing finance, has been evaluated in terms of literature review and analyzing secondary data. Examining the system as a whole, the current applications of the enterprises within the system, the features, and the functioning of the system were examined and their strengths, shortcomings, risks and opportunities were identified, and the activities of the implementing companies were evaluated within the framework of the concepts of shadow banking and the substance over form. The current form of IFFSBS have economic and social risks but provide an opportunity to obtain an effective alternative financing system through interventions such as legal regulation, supervision, and insurance mechanisms to be integrated into the system. This tool is compatible with people's investment behavior and traditional structure and belief bases. Considering that it facilitates the access and acquisition of housing by middle and low-income households and is rapidly becoming widespread, it has been emphasized that there is public and social interest in its regulation.

Anahtar Kelimeler

Housing finance, interest-free finance systems based on savings, cooperation system and shadow banking

ALTERNATİF KONUT FİNANSMAN SİSTEMİ OLARAK TASARRUFA DAYALI FAİZSİZ FİNANS SİSTEMLERİ: GÖLGE BANKACILIK VE ÖZÜN ÖNCELİĞİ KAVRAMLARI ÇERÇEVESİNDE SİSTEMİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Finansal sistemlerin gelişimi ile ekonomik başarı arasında bir ilişkinin olduğu bilinmekte olup, bu sistemlerin gelişiminde kurumsal yapı ve uygulama araçlarının çeşitliliği önem taşımaktadır. Özellikle gayrimenkul finansman yöntemlerinde alternatif araçların geliştirilmesi, barınma ihtiyacının karşılanması amacıyla yapılması gereken konut yatırımlarında önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Bu çalışmada; giderek yaygınlaşan ve alternatif bir konut finansmanı olarak değerlendirilen Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemleri (TDFFS); kaynak araştırması ve ikincil verilerin incelenmesine dayalı olarak değerlendirilmiştir. Sistemin bir bütün olarak incelenmesinde; sistemdeki işletmelerin mevcut uygulamaları, sistemin özellikleri ve işleyişi tespit edilerek güçlü yönleri, eksik yönleri, barındırdığı riskler ve sunduğu fırsatlar irdelenmiş, uygulayıcı firmaların faaliyetleri, gölge bankacılık ve özün önceliği kavramları çerçevesinde değerlendirilmiştir. TDFFS’lerin mevcut haliyle ekonomik ve toplumsal riskler barındırdığı, fakat yasal düzenleme, denetim ve sigorta mekanizmalarının sisteme entegre edilmesi gibi müdahalelerle etkin alternatif bir finansman sistemi elde edebilmek için bir fırsat sunduğu ortaya konulmuştur. Özellikle insanların yatırım davranışları ve geleneksel yapı ve inanç temelleri ile uyumlu bulunan bu aracın; orta ve dar gelirli hanelerin konuta erişimi ve edinimini kolaylaştıracağı ve hızla yaygınlaştığı dikkate alınarak düzenlenmesinde kamusal ve toplumsal menfaatin olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Konut finansmanı, tasarrufa dayalı faizsiz finans sistemleri, elbirliği sistemi ve gölge bankacılık

Kaynakça

• Altay, N., O. (1997). Almanya’da yerel yönetim bankacılığı: Tasarruf sandıkları organizasyonları, Çağdaş Yerel Yönetimler, (6), 64-82.
• Anonim (2020a). 30.11.2020 tarihinde https://www.eminevim.com/pesinatli-sistem adresinden alınmıştır.
• Anonim (2020b). 30.11.2020 tarihinde https://www.eminevim.com/vade-ortasi-sistem adresinden alınmıştır.
• Anonim (2020c). 30.11.2020 tarihinde https://www.eminevim.com/kisaltilmis-vadeli-cekilisli-sistem adresinden alınmıştır.
• Aydın, K., D. (2014). 2007’den bugüne küresel krizin finansal düzenleyici yaklaşıma etkileri. 27.11.2020 tarihinde https://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/YayinGoster/1121 adresinden alınmıştır.
• Birsin, M., & Ötegeçeli, H. (2019). Tasarrufa dayalı faizsiz finansman sistemi ve fikhî meşruiyeti üzerinde yapılan değerlendirmeler. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 10(1), 93-123.
• Boleat, M. (1985). National housing finance systems: A compartive study. Croom Helm, London, UK.
• Delikanlı, İ., U., Alp, A., & Kılıç, S. (1997). Gölge bankacılığa ilişkin alınabilecek önlemler: Hakim ortaklara kredi kullandırımına ilişkin Türkiye deneyimi. İMKB Dergisi, 12(48), 35-58.
• Demir, E. (2015). İnşaat ve Gayrimenkul Muhasebesi. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Eğilmez, M. (2013). Gölge Bankacılık ve Çin. 27.11.2020 tarihinde https://www.mahfiegilmez.com/2013/07/golge-bankacılık-ve-cin.html adresinden alınmıştır.
• Ergüven, M. (2014). Konut finansmanında elbirliği sistemi: Müşterilerin elbirliği sistemi tercihleri üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Ergüven, M., & Kaya, F. (2016). Konut finansmanında elbirliği sistemi: Müşterilerin elbirliği sistemi tercih nedenleri üzerine bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 24-39.
• Ghosh, S., Gonzalez del Mazo, I., & Otker-Robe, I. (2012). Chasing the shadows: How significant is banking in emerging markets? Economic Premise, World Bank Group, Washington, D.C., USA, 88, 1-7.
• Hatipoğlu, Ü., & Tanrıvermiş, H. (2017). Türkiye’de arz ve talep açısından konut yatırım tercihlerini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Türkiye Bankalar Birliği, Bankacılar, 28(100), 49-75.
• Keskin Ural, E., Aliefendioğlu, Y., & Tanrıvermiş, H. (2019). Gecekondu dönüşümlerinde hak sahipliği ve karşılaşılan sorunlar. Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi, TMMOB Mimarlar Odası Gaziantep Şubesi, 2-4 Mayıs 2019, Gaziantep, 72-73.
• Kılıç, S. (2007). Konut finansman modeli olarak yapı tasarruf sandıkları; Almanya ve Türkiye’deki uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 231-246.
• Koç, İ., & Çekin, Ö. (2017). Tasarrufa dayalı faizsiz finansman sistemi: işleyiş, değerlendirme ve tasarım. Günay, H., M., Görmüş, Ş., Koç, İ., & Çekin, Ö. (ed.), Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finansman Sistemi (9-39). Ensar Neşriyat, İstanbul.
• Kurt, G. D., & Okur, M. (2019). Gayrimenkul finansmanında katılım bankacılığı için alternatif bir finansman modeli: ipoteğe dayalı paylaşımlı faizsiz finansman modeli. Global Journal of Economics and Business Studies, 8(16), 207-219.
• Mutlu Çamoğlu, S., & Çakır, E. (2020). Piyasa değeri ve mülkiyete göre hanehalkı konut talebi: Ordu örneği. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 25(1), 111-123.
• Okur, M., Çatıkkaş, Ö., & Ersoy M. (2018). Bir gölge bankacılık uygulaması olarak gayrimenkul finansmanında alternatif bir faizsiz finansman modeli: ipoteğe dayalı paylaşımlı faizsiz finansman modeli. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 384-400.
• Öztürk, A., Kapusuz, Y., E., & Tanrıvermiş, H. (2018). The dynamics of housing affordability and housing demand analysis in Ankara. International Journal of Housing Markets and Analysis, 11(5), 828-851, https://doi.org/10.1108/IJHMA-08-2017-0079
• Sevilengül, O. (2016). Genel Muhasebe. Gazi Kitabevi, 18. bs, Ankara.
• Tanrıvermiş, H. (2016). Türkiye ekonomisinde inşaat ve gayrimenkul sektörleri, kurumsallaşma ve yeni işletme modelleri. IBBAS 2016, I. Uluslararası Karadeniz İşletmecilik Sempozyumu, 16-18 Mayıs 2016, Giresun, 665-690.
• Tanrıvermiş, H. (2019). Türkiye ekonomisinde inşaat ve gayrimenkul sektörlerinin rolleri ve gelişme eğilimlerinin değerlendirilmesi. Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi, 2 TMMOB Mimarlar Odası Gaziantep Şubesi, 2-4 Mayıs 2019, Gaziantep, 36-57.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2020). Gelir, yaşam, tüketim ve yoksulluk araştırması. 25.11.2020 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=gelir-yasam-tuketim-ve-yoksulluk-107&%20dil=1 adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Satış şekline ve satış durumuna göre konut satışları. 25.02.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=insaat-ve-konut-116&dil=1 adresinden alınmıştır.
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (2020). Sektör mukayese raporu. 28.11.2020 tarihinde https://tkbb.org.tr/veri/sektormukayese adresinden alınmıştır.
• Ünsal, A. (2008). İşletmelerde muhasebe yöneticilerinin etiksel karar süreci. KMU İİBF Dergisi, 10(14), 1-19.
• Yalçıner, K. (2018). Gayrimenkul Finansmanı. Detay Yayıncılık, 310, Ankara.
• Yazıcı, M. (2019). Konutta alternatif finans yöntemi olarak tasarrufa dayalı faizsiz finans sistemi. Academic Review of Humanities and Social Sciences, 2(3), 224-235.
• Zorlu Kaman A. F., Aliefendioğlu, Y., & Tanrıvermiş, H., 2019. Sosyal konut uygulamaları: dünya deneyimlerine genel bir bakış. Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi, TMMOB Mimarlar Odası Gaziantep Şubesi, 2-4 Mayıs 2019, Gaziantep, 420-438.