TÜRKİYE’DE PARANIN DOLANIM HIZI VE PARA TALEBİ İSTİKRARLI MI? PARA TALEBİNİN BELİRLEYİCİLERİ İLE AMPİRİK ANALİZ

Yıl 2022, Cilt: 40 Sayı: 2, 249 - 271, 28.06.2022

Utku Altunöz

https://doi.org/10.17065/huniibf.939095

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı 1987-2020 dönemi için Türkiye’de paranın dolaşım hızının ve para talebinin belirleyicilerini araştırmak ve para politikalarıyla ilgili çalışmalara katkı sağlamaktır. Doğrusal Olmayan Sınır Testi Yaklaşımı (NARDL) yöntemi ile ulaşılan sonuçlara göre uzun dönemde paranın dolaşım hızının (v) ekonomik büyüme artışlarından azalışlara göre daha güçlü etkilenmektedir. Benzer şekilde faiz oranındaki artışlar faiz oranındaki düşüşlere göre paranın dolanım hızı üzerinde çok daha güçlü bir etkiye sahiptir. Ayrıca elde edilen sonuçlara göre döviz kurlarındaki pozitif değişimlerin negatif değişimlere göre paranın dolanım hızı üzerinde daha güçlü bir etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bu sonuçlara göre para talebinin gelir esnekliği pozitif, paranın faiz esnekliği negatiftir. Ayrıca döviz kuru esnekliği pozitiftir. Ayrıca elde edilen sonuçlara göre kısa dönemde faiz oranındaki ve kısa ve uzun dönemde reel efektif döviz kurunda meydana gelecek olumlu değişimlerinin olumsuz değişimlere kıyasla para talebi üzerinde daha etkili olduğu anlaşılmaktadır. Pozitif işaretli döviz kuru esnekliği servet etkisinin varlığını destekleyici niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

paranın dolanım hızı, para talebi, NARDL

DO THE VELOCITY OF MONEY AND THE MONEY DEMAND STABLE? EMPIRIC ANALYSIS WITH THE DETERMINANTS OF THE MONEY DEMAND

Öz

The aim of this study for the period 1987-2020 the velocity of circulation of money in Turkey and examine the determinants of the demand for money and to contribute to the study of monetary policy. According to the results achieved by the non-linear Autoregressive Distributed Lag Bound Test)NARDL method, the circulation speed (v) of money in the long run is more strongly affected by increases in economic growth than decreases. Likewise, interest rate increases have a much stronger effect on the velocity of money than interest rate decreases. In addition, according to the results, it is understood that positive changes in exchange rates have a stronger effect on the velocity of money than negative changes. According to these results, the income elasticity of money demand is positive, and the interest elasticity of money is negative. In addition, exchange rate flexibility is positive. Moreover, according to the results obtained, it is understood that positive changes in short term interest rate and real effective exchange rate in short and long term are more effective on money demand compared to negative changes. The positively signed exchange rate elasticity is supportive of the wealth effect.

Anahtar Kelimeler

Velocity of Money, Demand for Money, NARDL, Velocity of Money, Demand for Money, NARDL

Kaynakça

• Akkuş, Ö. (2019). Türkiye’de para talep fonksiyonu ve para politikası. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(3), 2528-9942.
• Ağazade, S. (2018). Azerbaycan için para talebi istikrarının ARDL yaklaşımı ile analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(1), 21-34. https://:doi.org/10.17130/ijmeb.2018137571.
• Akinlo, A. E. (2005). The stability of money demand in Nigeria: An autoregressive distributed lag approach. Journal of Policy Modeling, 28, 445–452. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2005.09.00.
• Altunöz, U. (2019). Faiz haddinin ekonominin gelir ve enflasyon seviyesine uyum sağlayabilirliği, türkiye ekonomisi için taylor kuralı analizi. Mehmet Akif Ersoy İİBF Dergisi, 6(1), 49-63. https://doi.org/10.30798/makuiibf.425866.
• Arango, S., & Nadiri, M. (1981). Demand for money in open economies. Journal of Monetary Economics, 7(1), 69-83. https://doi.org/10.1016/0304-3932(81)90052-0.
• Aşırım, O. (1996). Parasal göstergeler ve paranın dolaşım hızı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma Genel Müdürlüğü (Tartışma Tebliği No: 9628), 279-286.
• Baktemur, F.İ. (2019). Türkiye’nin para talebi fonksiyonunun istikrarının doğrusal olmayan eşbütünleşme analizi ile incelenmesi. International Congress of Management, Economy and Policy, 423-431.
• Baumol, W. J. (1952). The transactions demand for cash: an inventory theoretic approach. The Quarterly Journal of Economics, 66(4), 545. https://doi.org/10.2307/1882104.
• Bayır, M. (2020). Türkiye’de para talebinin belirleyicileri ve istikrarı üzerine ampirik bir analiz. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, 63-74. https://doi.org/10.17130/ijmeb.700856.
• Bayram, O., & Uca, H. F. (2019). Türkiye’de para talebi fonksiyonunun belirlenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (59), 1-12.
• Brown, R., & L, James D. ve Jonathan M. E. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society, 37(2), 149-192. https://doi.org/10.1111/j.2517-6161.1975.tb01532.x.
• Can, U., Can, Z. G., & Değirmen, A.(2019). Paranın dolaşım hızının ve para talebi fonksiyonunun ekonometrik analizi: Türkiye Örneği. Istanbul Business Research, 48(2), 218-247. https://doi.org/10.26650/ibr.2019.48.0054.
• Carlson, J. B. & Byrne, S. M. (1992). Recent behavior of velocity: Alternative measures of money. Economic Review. Journal of Federal Reserve Bank of Cleveland, 2–10.
• Ceylan, F. , Tüzün, O. , Ekinci, R., & Kahyaoğlu, H. (2016). Tüketici kredileri ile paranın dolanım hızı arasındaki asimetrik ilişki: Türkiye üzerine bir uygulama. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi , [Gelecek İçin Bilimsel İşbirliği Uluslararası Konferansı Özel Sayısı] ,2342-2357.
• Chow, K.V., & Denning, K.C. (1993). A simple multiple variance ratio test. Journal of Econometrics, 58(3), 385–401. https://doi.org/10.1016/0304-4076(93)90051-6. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı,2022 Bütçe Gerçekleşmeleri,(çevrim içi). 14.6.2022 tarihinde adresinden https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/10/2022_Yili_Butce_Gerekcesi.pdf adresinden erişilmiştir.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distributions of the estimators for autoregressive time series with a Unit Root. Journal of American Statistical Association, 74(366), 427-431. https://doi.org/10.2307/2286348.
• Dritsaki, M., & C. Dritsaki (2012). The stability of money demand: Evidence from turkey. The IUP Journal Of Bank Management, 11(4), 1-22.
• Fisher, I. (1911). The purchasing power of money. New York: Macmillian, Ltd.
• Friedman, M. (1959). The demand for money: Some theoretical and empirical results. Journal of Political Economy, 67,327-351.
• Friedman, M. (1984). Lessons from the 1979-82 monetary policy experiment. The American Economic Review, 74(2), 397-400.
• Fujiki, H., & Mulligan, C. (1996). A structural analysis of money demand: Crosssectional evidence from Japan. Monetary and Economic Studies, Bank of Japan, 14(2), 53-78.
• Goldfeld, S. (1973). The demand for money revisited. Brooking Papers on Economic Activity, 4(3).
• Gurley, J.G., & E.S. Shaw (1955).Financial aspects of economic development. The American Economic Review, 45(4), 515-538.
• Halaç, U., & Kuştepeli, Y . (2003). Türkiye’de para dolanım hızının istikrarı: 1987-2001. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 85-102.
• Hall, T. E. & Noble, N. R. (1987). Velocity and the variability of money growth: Evidence from granger-causality tests. Journal of Money, Credit, and Banking, 19(1), 112–116.
• Harvey, D.I., Leybourne, S.J., & Xiao, B. (2008). A powerful test for linearity when the order of integration is unknown. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 12(3) ,1-24.317-339. https://doi.org/10.2202/1558-3708.1582.
• Hien, B. Q., & Long, P. D. (2019). Stability of vietnam money demand function: An empirical application of multiple testing with a structural break. In International Conference of the Thailand Econometrics Society, 670-683.
• Hoffman, D.L. Rasche, R.H., & Tieslau, M.A. (1995). The stability of long-run money demand in five industrial countries. Journal of Monetary Economics, 35. https://doi.org/10.1016/0304-3932(95)01189-U.
• Hueng, C.J. (1998). The demand for money in an open economy: Some evidence for canada. North American Journal of Economics and Finance, 9(1), 15-31. https://doi.org/10.1016/S1062-9408(99)80078-3.
• Kapetanios G., Shin Y., & Snell A. (2003). Testing for a unit root in the nonlinear STAR framework. Journal of Econometrics 112, 359-379. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(02)00202-6.
• Keyder, N. (1998). The behavior of velocity and its policy relevance in Turkey, 1965-1996. METU Studies in Development, 25(3),70-84.
• Keynes, J. (1936). The general theory of employment, interest, and money. London and New York: Macmillan. https://doi.org/10.1093/acprof:osobl/9780199777693.001.0001.
• Keynes, J. M. (2010). İstihdam, faiz ve paranın genel teorisi (göz. geç. 2. bs.) (U.S. Akalın, Çev.). İstanbul: Kalkedon. (Orijinal baskı, 1936).
• Kiper, K. (2018). Finansal yenilikler ve para ikamesi bağlamında paranın gelir dolanım hızının incelenmesi: Türkiye örneği, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 144-165.
• Korap, L. (2019). Vadesiz mevduat tutumu için para talebi fonksiyonunun tahmin edilmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(2), 515-527. https://doi.org/10.18657/yonveek.519251.
• Korkmaz, A., & Topbaş, F. (2017). Türkiye’de para talebinin istikrarı üzerine: 2006-2017 Dönemine ilişkin kanıtlar, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Econometrics, Statistics & Emprical Economics Journal, 8, 28-4. https://doi.org/10.17740/eas.stat.2017-V8-03.
• Laidler, D. E. W. (1991). The golden age of the quantity theory. Harvester Wheatsheaf, 1-240.
• Laidler, E. W. D. (1993) The demand for money: Theories, evidence and problems, 4. Edition, Harper Collins College Publishers, New York.
• Lee, Y.-I., & Hwang, J.-H. (2001). Development of a logit-based incident detection algorithm for urban streets, Preprint CD-ROM, the 80th TRB Annual Meeting, Transportation Research Board, National Research Council, Washington D.C., January.
• Lo, A.W., & MacKinlay, A. C. (1988). Stock market prices do not follow random walks: Evidence from a simple specification test. Review of Financial Studies, 1(1), 41–66.
• Lucas, R. (2000). Inflation and welfare, Econometrica. 68, No. 2 (Mar., 2000), 247-274.
• Luukkonen, R. & P. Saikkonen & T. Teräsvirta (1988), Testing Linearity Against Smooth Transition Autoregressive Models, Biometrika, 75(3), 491-499. https://doi.org/10.2307/2336599.
• Lumsdaine, R. L., & Papell, D. H. (1997). Multiple trend breaks and the unit-root hypothesis. Review of Economics and Statistics, 79(2), 212-218.
• Lutz, M., & Haughton, J. (2004). Velocity effects of increased variability in monetary growth in egypt: A test of friedman's velocity hypothesis. African Development Review, 16 (1), 36-52.
• McKinnon, R. I. (1996). The rules of the game: International money and exchange rates. London: MIT Press. Vol.1.
• Melitz, J., & Correa, H. (1970). International differences in income velocity. The Review of Economics and Statistics, 52(1), 12–17. https://doi.org/10.2307/1927592.
• Mundell, R. (1963). Capital mobility and stabilization policy under fixed and flexible exchange Rates. Canadian Journal of Economics and Political Science, 29, 475-485. https://doi.org/10.2307/139336.
• Ordonez, J. (2003). Stability and non-linear dynamics in the broad demand for money in Spain, Economics Letters, 78, 139–146. https://doi.org/10.1016/S0165-1765(02)00212-4.
• Özcan, B., & Arı, A. (2013). Para talebinin belirleyenleri ve istikrarı üzerine bir uygulama: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 105-120.
• Pesaran, M.H., Y. Shin & R. Smith (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Pesek, B. P. (1976). Monetary theory in the Post-Robertson "Alice in Wonderland" era. Journal of Economic Literature, 14 (3), 856-884.
• Phillips, P.C. B, & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression, Biometrika, 75(2), 335 346. https://doi.org/10.2307/2336182.
• Pigou, A.C. (1917). The value of money. Journal of Economics, 37, 38-65.
• Shin, Y., Yu, B., & Greenwood Nimmo, M. (2013). Modelling asymmetric cointegration and dynamic multipliers in a nonlinear ARDL framework. Ssrn Electronic Journal, 14, 281–314. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-8008-3-9.
• Tobin, J. (1956). The Interest-elasticity of transactions demand for cash. The Review of Economics and Statistics, 38(3), 241.
• Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistik veri Portalı, (çevrim içi). 14.6.2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ulusal-hesaplar-113 adresinden erişilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, (çevrim içi). 14.6.2022 tarihinde https://evds2.tcmb.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Tüzün, O., Ceylan, F.,& Ekinci, R. (2017). Türkiye'de para talebinin istikrarına yönelik bir uygulama. Innovation and Global Issues in Social Sciences Congress Book, 246-256.
• Wicksell, K. (1954). Value, Capital, and Rent. London.
• Wright, J. H. (2000). Alternative variance-ratio tests using ranks and signs. Journal of Business and Economic Statistics, 18(1), 1–9. https://doi.org/10.2307/1392131.
• Zivot, E., & Andrews, D. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis, Journal of Business-Economic Statistics, 10, 3, 251-270. https://doi.org/10.2307/1391541.