ANALYSIS OF THE CAUSALITY RELATIONSHIP BETWEEN THE VIX (FEAR) INDEX AND FUTURES MARKETS

Yıl 2022, Cilt: 40 Sayı: 4, 762 - 775, 27.12.2022

Ethem Kılıç Hamide Özyürek

https://doi.org/10.17065/huniibf.1058943

Öz

Dünyanın herhangi bir finansal piyasasında yaşanan kriz diğer finansal piyasaları da etkilemektedir. Uluslararası piyasalarda birincil olarak kabul edilen finansal endeksler, bireysel ve kurumsal yatırımcıların aldıkları kararları veya alacakları kararları doğrudan etkilemektedir. Bu finansal endeksler arasında en önemlilerden birisi de VIX Korku Endeksi’dir. Literatür incelendiğinde VIX korku endeksi ile ilgili pek çok çalışma yapılmasına rağmen VIX endeksi ile vadeli işlemler piyasasını ele alan çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle çalışmanın temel amacı VIX endeksi ile vadeli işlemler piyasası arasındaki nedensellik ilişkisini incelemektir. Bu bağlamda VIX korku endeksi, BIST 30 Vadeli işlemler piyasası ve Altın Vadeli işlemler piyasası değişkenlerinin kullanıldığı çalışmada 01.01.2012 – 21.11.2021 dönemine ait haftalık veriler kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini açıklamak için Hatemi-J nedensellik testinden yararlanılmıştır. Hatemi-J asimetrik nedensellik testi sonuçlarına göre VIX endeksinden BIST 30 vadeliye doğru pozitif yönde nedensellik olduğu saptanmıştır. VIX endeksi BIST 30 vadeli işlemler piyasasına yatırım yapmak isteyen yatırımcılar açısından dikkate alınmalıdır. Elde edilen bulgulara göre VIX endeksindeki artışlar piyasalarda olası krizleri tahmin edilmesine olanak tanımaktadır.

Anahtar Kelimeler

VIX Index, BIST 30 Futures, Gold Futures, Hatemi-J causality, VIX Index, BIST 30 Futures, Gold Futures, Hatemi-J causality

VIX (Korku) Endeksi ile Vadeli İşlemler Piyasaları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi

Öz

Çalışmanın temel amacı VIX endeksi ile vadeli işlemler piyasası arasındaki nedensellik ilişkiyi incelemektir. VIX korku endeksi, BIST 30 Vadeli işlemler piyasası ve Altın Vadeli işlemler piyasası değişkenlerinin kullanıldığı çalışmada 01.01.2012 – 21.11.2021 dönemine ait haftalık veriler kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini açıklamak için Hatemi-J nedensellik testi kullanılmıştır. Hatemi-J nedensellik testi uygulanmadan önce değişkenlerin durağanlıkları test edilmiş VIX endeksinin seviye değerinde durağan olduğu diğer değişkenlerin ise 1. fark seviyesinde durağanlaştığı tespit edilmiştir. Hatemi-J asimetrik nedensellik testi sonuçlarına göre VIX endeksinden BIST 30 vadeliye doğru pozitif yönde nedensellik olduğu saptanmıştır. Fakat VIX endeksinden BIST 30 vadeliye doğru negatif yönde nedensellik bulunmamıştır. BIST 30 vadeliden VIX endeksine doğru negatif yönde nedensellik bulunurken pozitif yönde nedensellik yoktur. VIX endeksi ile Altın vadeli arasında nedensellik ilişkisi olmadığı bulgusu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

VIX endeksi, BIST 30 Vadeli, Altın Vadeli., VIX endeksi, BIST 30 Vadeli, Altın Vadeli., VIX Index, BIST 30 Futures, Gold Futures, Hatemi-J causality

Kaynakça

• Akdağ, S. (2019). VIX korku endeksinin finansal göstergeler üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 235-256. 235-256. doi: 10.17218/hititsosbil.522619
• Akdağ, S. İskenderoğlu, & Alola, AA. (2020). Risk İştahı Endeksleri Arasında Volatilite Yayılma Etkileri: VIX ve Yükselişten İçgörü. Letters in Spatial and Resource Sciences, 13(1), 49-65. https://doi.org/10.1007/s12076-020-00244-3
• Ayhan, F. (2019). Türkiye Ekonomisinde Döviz Kuru Oynaklığının Dış Ticaret Üzerindeki Etkisinin Analizi. Business and Economics Research Journal. 10(3), 629-647, Doi:10.20409/berj.2019.190
• Basher, S. A., & Sadorsky, P. (2016). Hedging emerging market stock prices with oil, gold, VIX, and bonds: A comparison between DCC, ADCC and GO-GARCH. Energy Economics. 54, 235-247. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2015.11.022
• Başarır, Ç. (2018). Korku endeksi (VIX) ile BİST 100 arasındaki ilişki: Frekans alanı nedensellik analizi. İşletme Fakültesi Dergisi. 19(2), 177-191. https://doi.org/10.24889/ifede.468802
• Becker, R., Clements, A. E., & McClelland, A. (2009). The Jump Component of S&P 500 Volatility and the VIX Index. Journal of Banking & Finance. 33(6), 1033-1038. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2008.10.015
• Bektaş Çağlar, N. & Babuşcu, Ş. (2019). VIX korku endeksi ve CDS primlerinin büyüme ve döviz kuruna etkisi; Türkiye Örneği. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8(16), 97-111. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ufuksbedergi
• Bouri, E., Jaın, A., BISWAL, P.C., & Roubaud, D. (2017). Cointegration and nonlinear causality amongst gold, oil, and the Indian stock market: Evidence from implied volatility indices. Resources Policy. 52, 201-206. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2017.03.003
• Çevik, Z., & Zeren, F. (2014). Tarım kredilerinin finansal gelişim üzerindeki etkisinin asimetrik nedensellik testi ile incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 24, 197-208. doi:10.11611/JMER303
• Çonkır, D., Meriç, E., & Esen, E. (2021). Korku Endeksi (VIX) ile Gelişmekte Olan Ülke Borsaları Arasındaki İlişkinin Analizi: Yatırımcı Duyarlılığı Üzerine Bir Çalışma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 10(1), 109-132. https://doi.org/10.15869/itobiad.7444011
• Da, Z., Engelberg, J., & Gao, P. (2015). The Sum of all FEARS İnvestor Sentiment And Asset Prices. The Review of Financial Studies. 28(1), 1-32. https://doi.org/10.1093/rfs/hhu072
• Dai, Z., Zhou, H., Wen, F., & He, S. (2020). Efficient predictability of stock return volatility: The role of stock market implied volatility. The North American Journal of Economics and Finance, 52, 101174. https://doi.org/10.1016/j.najef.2020.101174
• Ding, W., Mazouz, K., & Wang, Q. (2021). Volatility timing, sentiment, and the short-term profitability of VIX-based cross-sectional trading strategies. Journal of Empirical Finance. 63(2021), 42-56. https://doi.org/10.1016/j.jempfin.2021.05.003
• Ercan, S., & Demirbaş, B. (2020). ABD dolar endeksi ile VIX korku endeksi arasındaki ilişki: Ardl sınır testi yaklaşımı. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. 15(2), 115-129.
• Erdoğdu, H., & Baykut, E. (2016). BIST banka endeksi’nin (XBANK) VIX ve MOVE endeksleri ile ilişkisinin analizi. Bankacılar Dergisi, 98, 57-72.
• Ertunga, E. İ., & Çakar, Ş. S. (2016). The effects of global financial conditions on selected financial variables of Turkey. Ekonomik Yaklaşım, 27(100), 69-86. doi: 10.5455/ey.35936
• Fernandes, M., Medeiros, M. C., & Scharth, M. (2014). Modeling and predicting the CBOE market volatility index. Journal of Banking & Finance, 40, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.11.004
• Gülhan, Ü. (2020). Altın fiyatları ile VIX Endeksi, BİST 100 endeksi, döviz kuru ve petrol fiyatları ilişkisi: Ekonometrik bir analiz. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 576-591.
• Gürsoy, S. (2020). Investigation of the relationship between VIX index and BRICS countries stock markets: an econometric application. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4(2), 397-413. https://doi.org/10.31200/makuubd.735380
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for Causality Between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application. Applied Economic, 38, 1489-1500. https://doi.org/10.1080/00036840500405763
• Hatemi-j, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economic, 43(1), 447-456.
• Huang, T. C., & Wang, K. Y. (2017). Investors fear and herding behavior: Evidence from the taiwan stock market. Emerging Markets Finance and Trade, 53(10), 2259-2278. DOI: 10.1080/1540496X.2016.1258357 İnvesting (2021). 21 November 2021. investing.com
• Jubinski, D., & Lipton, A. F. (2013). VIX, Gold, Silver, and Oil: How Do Commodities React to Financial Market Volatility? Journal of Accounting and Finance; 13(1), 70 – 88.
• Kang, S. H., Maitra, D., Dash, S. R., & Brooks, R. (2019). Dynamic Spillovers and Connectedness Between Stock, Commodities, Bonds, and VIX Markets. Pacific-Basin Finance Journal, 58(C), DOI: 10.1016/j.pacfin.2019.101221
• Kartal M. T., Kırıkkaleli D. ve Ayhan, F. (2021). Nexus between Nonperforming Loans and Economic Growth in Emerging Countries: Evidence from Turkey with Wavelet Coherence Approach. International Journal of Finance and Economics, Doi: 10.1002/ijfe.2474.
• Kocabıyık T. & Tunçel, M.B. (2020). Kıymetli metaller arası nedensellik ilişkisi üzerine ekonometrik bir çalışma. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 366-379. https://doi.org/10.30692/sisad.757998
• Kuzu, S. (2019). Volatilite Endeksi (VIX) ile BIST 100 arasındaki johansen eş-bütünleşme ve frekans alanı nedensellik analizi. Turkish Studies, 14(1), 479-493. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14943
• Münyas, T., & Bektur, Ç. (2021). Korku endeksi (VIX) ile kredi temerrüt Swap (CDS), dolar kuru, euro kuru, BİST 100 ve altın arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Tesam Akademi Dergisi, 8(2), 555- 571. https://doi.org/10.30626/tesamakademi.959051
• Öner, F. H., İçellioğlu Şarkaya, C. & Öner, S. (2018). Volatilite endeksi (VIX) ile gelişmekte olan ülke hisse senedi piyasası endeksleri arasındaki engel-grangereş-bütünleşme ve Granger nedensellik analizi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 110-124. https://doi.org/10.14784/marufacd.460670
• Öner, H. (2018). Altın, Petrol, Döviz Kuru, Faiz ve Korku Endeksi Arasındaki İlişki Üzerine Bir Çalışma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 396-404. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.4111155 Özdemir, L. (2020). VIX Endeksinin BİST30 Endeks ve BİST30 Vadeli İşlem Getirisi Volatilitelerine Etkisinin EGARCH Modeli ile Karşılaştırılması. Journal of Yasar University, 15(59), 534-543. https://doi.org/10.19168/jyasar.699550
• Ruan, L. (2018). Research on sustainable development of the stock market based on VIX index. Sustainability, 10(11), 1-12. https://doi.org/10.3390/su10114113
• Sarıtaş, H. ve Nazlıoğlu, E. H. (2019). Korku endeksi, hisse senedi piyasası ve Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 542-551. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.538592
• Smales, L. A. (2022). Spreading the Fear: The Central Role of CBOE VIX in Global Stock Market Uncertainty. Global Finance Journal, 51, 100679. https://doi.org/10.1016/j.gfj.2021.100679
• Telek, C. (2020). VIX Endeksinin Türkiye’de portföy yatırımları ve döviz kurlarıyla ilişkisi. İzmir İktisat Dergisi, 35(3), 635-646. https://doi.org/10.24988/ije.202035314
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(2), 225-250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8
• Tuncay, M. (2021). VIX korku endeksinin BIST sektör endeksleri ile Volatilite Etkileşiminin CCC-GARCH ile Araştırılması: 2013-2020 Dönemi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 126-146. https://doi.org/10.53092/duiibfd.894094
• Tuncel, M. B. & Gürsoy, S. (2020). Korku endeksi (VIX), bitcoın fiyatları ve BİST100 endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi üzerine ampirik bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1999-2011. https://doi.org/10.17755/esosder.712702
• Tunçel, M. B., Alptürk, Y., Yılmaz, T., & Bekci, İ. (2021). Korku endeksi (VIX) ile kıymetli madenler arasındaki ilişki üzerine ekonometrik bir çalışma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(3), 1069-1083. https://doi.org/10.16951/atauniiibd.885956
• Whaley, R.E. (2000). The investor fear gauge. Journal of Portfolio Management, 26, 12-17. DOI: https://doi.org/10.3905/jpm.2000.319728
• Yılancı, V., & Bozoklu, Ş. (2014). Price and trade volume relationship in Turkish stock market: A time-varying asymmetric causality analysis, Ege Akademik Bakış Dergisi, 14(2), 211-220.
• Yıldırım, H. (2019). The long-term relationship of fear index with Dollar Index, DAX Volatility Index and Crude Oil Prices: ARDL Bond Test. Economics and Administrative. Ankara: Akademisyen Kitabevi, 47-58.