GIDA GÜVENLİĞİ İÇİN TAHIL ÜRETİMİNİN ETKİN DESTEKLENMESİNE YÖNELİK ÖNERİLER

Yıl 2023, Cilt: 41 Sayı: Tarım Özel Sayısı, 61 - 76, 31.07.2023

Taylan Kıymaz

https://doi.org/10.17065/huniibf.1224182

Öz

Türkiye’nin gıda güvenliği açısından büyük önem taşıyan hububat üretiminin istikrarının korunması ve üreticinin üretimde sürekliliği sağlayabilmesi için uygulanan destekleme politikasının sonuçlarının değerlendirilmesi sonrasında daha etkin bir destekleme sisteminin ortaya konulabilmesine katkı verilmesi bu çalışmanın temel amacıdır. Buğday, arpa ve mısır gibi temel tahıl ürününün tahmini maliyetleri ilgili kurumlardan elde edilen verilere dayanılarak öncelikle 2006-2022 dönemi için hesaplanmakta, ürünlerin yurtiçi fiyatları ile birim destekler dikkate alınarak üretici gelirinde zamana bağlı değişim ortaya konulmaktadır. Ayrıca, gelir, yurtiçi ve yurtdışı fiyatlar arasındaki ilişki ve üretim düzeyi verilerinden yararlanarak ürünlerin üretiminde destekleme ve fiyatlardan etkilenme düzeyi değerlendirilmektedir. Gıda güvenliği kaygıları da dikkate alınarak, destekleme sistemi belirlenirken gelirdeki değişimi dikkate alan değişken bir sisteme ihtiyaç olduğu, ürünlerde çok yıllık gelir, alternatif ürünler ve münavebeye giren ürünlere göre birim destek tutarı saptanabilecektir. En yoksul kesimde bulunan gençler için, sosyal güvenlik sistemine yönelik desteklemenin, üretimin devamı, şehre göçün yavaşlatılması veya tarıma tersine göç için faydalı olacağı savı ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarımsal destekleme, tarımsal politika, üretici geliri, üretim maliyeti, gıda güvenliği.

Recommendations to Increase Efficiency of Support Policies in Cereal Production to Sustain Food Security

Öz

The main purpose of this study is to suggest a more effective support system after evaluating the effectiveness of the implemented support policy to maintain the continuity of the cereal production, which is of great importance for Turkiye's food security. The production costs of three basic grain products, wheat, barley and corn, were calculated for the period of 2006-2022 based on the data obtained from the relevant institutions, the change in the annual producer income is put forward considering the domestic prices of the products and the unit support provided to them. Moreover, the relationship between income, domestic and world prices and production were displayed over time. The level of effect of support on the production and the level of being affected by prices are tried to be differentiated by the interaction of production of crops with the alternative crops as well. Considering the food safety concerns, there is a need for a dynamic system that takes into account the multi-annual changes in producer income, alternative products and products in rotation. Young people can benefit from another support on the social security system targeting the poorest among the producers, that is believed to provide the continuation of production via preventing migration or stimulating reverse migration to rural areas.

Anahtar Kelimeler

Agricultural Support, Agricultural Policy, Producer ıncome, Production Cost, Food Security

Kaynakça

• ABD Tarım Bakanlığı (USDA) (2022a). Agriculture Improvement Act of 2018: Highlights and Implications. 01 Aralık 2022 tarihinde https://www.ers.usda.gov/agriculture-improvement-act-of-2018-highlights-and-implications/ adresinden erişilmiştir.
• ABD Tarım Bakanlığı (USDA) (2022b). Crops Overview. 01 Şubat 2023 tarihinde https://www.ers.usda.gov/topics/crops/ adresinden erişilmiştir.
• ABD Tarım Bakanlığı (USDA) (2022c). Wheat Overview. 02 Şubat 2023 tarihinde https://www.ers.usda.gov/topics/crops/wheat/ adresinden erişilmiştir.
• Aktaş E., Altıok, M., & Songur, M. (2015). Farklı ülkelerdeki tarımsal destekleme politikalarının tarımsal üretim üzerine etkisinin karşılaştırmalı analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4). 01 Aralık 2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/en/pub/ausbd/issue/15919/167398 adresinden erişilmiştir.
• Arısoy, H. (2021). Avrupa Yeşil Mutabakatı. Avrasya Tarım Ekonomistleri Derneği Dergisi, Ağustos 2021, 6-12. Bursa Ticaret Borsası (BTB) (2021). Tarım Ürünleri Piyasa Analiz Bülteni. Sayı 25. 05 Aralık 2022 tarihinde https://www.btb.org.tr/tr/images/tarimbulten/27/main.pdf adresinden erişilmiştir. European Commission (EC) (2002). The common agricultural policy at a glance. 01 Şubat 2023 tarihinde https://agriculture.ec.europa.eu/common-agricultural-policy/cap-overview/cap-glance_en adresinden erişilmiştir.
• Eruygur, O., Kıymaz, T., & Küçüker, M. (2016). Türk tarımında rekabet edebilirlik ve toplam faktör verimliliği. Ekonomik Yaklaşım, 27(100), 237. https://doi: 10.5455/ey.35960. 02 Aralık 2022 tarihinde http://www.ekonomikyaklasim.org/?mno=243566 adresinden erişilmiştir.
• Food and Agriculture Organization-Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) (2022). FAOSTAT Food Security and Nutrition. 01 Şubat 2023 tarihinde https://www.fao.org/faostat/en/#data adresinden erişilmiştir.
• Kıymaz, T. (2015). Dünya ile Türkiye’deki tarımsal ürün fiyatları arasındaki etkileşimin incelenmesi – Kriz ve kuraklık etkileri, EY International Congress on Economics II "Growth, Inequality And Poverty" sunulan bildiri.
• Kıymaz, T. (2021). Tarımsal desteklerin etkileri çerçevesinde bitkisel üretim için politika alternatifleri. Ekonomik Yaklaşım, 32(119), 103-141. doi: 10.5455/ey.18003. 01 Aralık 2022 tarihinde https://www.ekonomikyaklasim.org/?mno=132920 adresinden erişilmiştir.
• Koç, A., Bayaner, A., Uysal, P., & Subaşı, O. S. (2016). Türkiye tarım sektöründe faktör talebi ve toplam faktör verimliliği. XII. Tarım Ekonomisi Kongresi (25-27 Mayıs 2016) Bildiriler Kitabı, Isparta, 859-868.
• Konyalı, S., & Gaytancıoğlu, O. (2012). Buğdayda uygulanan politikaların yoksulluk üzerine etkileri: Trakya bölgesi örneği. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 5-7 Eylül 2012, Konya Bildiriler Kitabı, Konya, 76-84.
• Özalp, B., & Ören, N. M. (2014). Dünya ticaret örgütü tarım anlaşması çerçevesinde ileri tarım müzakerelerindeki gelişmeler ve türkiye tarımı üzerine etkileri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 20(1), 29-39.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2020). Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 2020. On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023).
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2022). Yıllık Program. 02 Şubat 2023 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/yillik-programlar/ adresinden erişilmiştir.
• Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) (2020). Hububat Sektör Raporu. TMO Genel Müdürlüğü.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB) (2017). Ürün Maliyet Analizleri. Basılmamış.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2022a). Tarımsal Ürünler ile Genel ÜFE, ve TÜFE verileri. 02 Şubat 2023 tarihinde https://www.tuik.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2022b). Ürün Denge Tabloları. 20 Şubat 2023 tarihinde https://www.tuik.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2022c). Bitkisel Üretim İstatistikleri. 02 Şubat 2023 tarihinde https://www.tuik.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Yılmaz, H. İ., & Çobanoğlu, F. (2017). Türkiye'de tarım sektörünü desteklemeye yönelik sağlanan çeşitli araçların tarımsal üretim değeri üzerine etkilerinin analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2), 1.