İrritabl Bağırsak Sendromu Yaşayan Bireylerin Psikolojik Belirtileri, Çocukluk Çağı Travmaları ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 19 - 38, 30.09.2025

Cansu Eygören , Gökhan Özcan

https://doi.org/10.48124/husagbilder.1694600

Öz

Bu araştırma irritabl bağırsak sendromu yaşayan bireylerin psikolojik belirtilerinin, çocukluk çağı travmalarının ve yaşam kalitesi ilişkisinin belirlenmesi ve birbirleri üzerindeki etkisini anlamak amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Ocak 2025-Mart 2025 tarihleri arasında özel diyetisyen kliniklerine başvuran Roma-IV tanı kriterlerine göre irritabl bağırsak sendromu tanısı almış 132 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, Sosyodemografik Veri Formu, İrritabl Barsak Sendromu Yaşam Kalitesi Ölçeği (İBS-YKÖ), Kısa Semptom Envanteri (KSE), Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (ÇÇTÖ) kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma verilerinin değerlendirilmesinde SPSS (23.0) programı kullanılmıştır. İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) tanısı almış bireylerin yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, medeni durum ve çalışma durumuna göre psikolojik belirtiler, çocukluk çağı travmaları ve yaşam kalitesi düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar saptanmıştır (p<0.05). Çalışmanın bulguları, anksiyete ve somatizasyonun yaşam kalitesi üzerindeki güçlü etkilerini ortaya koymuş ve bu psikolojik faktörlerin İBS'nin tedavisinde göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamıştır. Özellikle anksiyete ve somatizasyon düzeylerinin yüksekliği, yaşam kalitesinde belirgin bir düşüşle ilişkili bulunmuştur. Bu bulgular, psikolojik stresin ve somatik duyarlılığın İBS semptomlarının şiddetini ve yaşam kalitesini doğrudan etkilediğini göstermiştir. Bu çalışmanın sonuçları, İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) yaşayan bireylerin yalnızca semptomatik olarak değil, aynı zamanda yaşam öyküleri bağlamında da kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İrritabl Bağırsak Sendromu , Çocukluk Çağı Travmaları , Psikolojik Belirtiler , Yaşam Kalitesi.

Investigation of Psychological Symptoms, Childhood Traumas, and Quality of Life in Individuals with Irritable Bowel Syndrome

Öz

This study was conducted to examine the relationship between psychological symptoms, childhood traumas, and quality of life in individuals diagnosed with Irritable Bowel Syndrome (IBS), and to understand how these factors influence one another. The research was carried out with 132 individuals diagnosed with IBS based on the Rome IV diagnostic criteria who applied to private dietitian clinics between January and March 2025. Data were collected using the Sociodemographic Data Form, the Irritable Bowel Syndrome Quality of Life Scale (IBS-QOL), the Brief Symptom Inventory (BSI), and the Childhood Trauma Questionnaire (CTQ). Statistical analyses were performed using SPSS version 23.0. Significant differences (p<0.05) were found in psychological symptoms, childhood trauma, and quality of life levels according to age, gender, educational status, marital status, and employment status of individuals with IBS. The findings revealed strong effects of anxiety and somatization on quality of life, emphasizing that these psychological factors should be considered in the treatment of IBS. High levels of anxiety and somatization were particularly associated with a marked decline in quality of life. These results indicate that psychological stress and somatic sensitivity directly impact the severity of IBS symptoms and overall quality of life. The study concludes that individuals with IBS should be evaluated not only symptomatically but also in the context of their life histories for a more comprehensive understanding.

Anahtar Kelimeler

Irritable Bowel Syndrome , Childhood Traumas , Psychological Symptoms , Quality of Life

Kaynakça

• 1. Papale A, et al. Irritable bowel syndrome: current approaches and challenges. J Neurogastroenterol Motil. 2024;30. doi:10.3390/jcm13226948
• 2. Lacy BE, Patel NK. Rome criteria and a diagnostic approach to irritable bowel syndrome. Curr Gastroenterol Rep. 2017;19(4):19. doi:10.3390/jcm6110099
• 3. Engürülü E, Kasap E. Irritabl bağırsak sendromunun epidemiyolojik özellikleri. Turk Aile Hek Derg. 2020;24(3):112–7.
• 4. Black CJ, Ford AC. Global burden and pathophysiology of irritable bowel syndrome. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2020;17(8):473–86. doi:10.1038/s41575-020-0286-8
• 5. Soares RL. Irritable bowel syndrome: a clinical review. World J Gastroenterol. 2014;20(34):12144–60. doi:10.3748/wjg.v20.i34.12144
• 6. Drossman DA. Functional gastrointestinal disorders: history, pathophysiology, clinical features and Rome IV. Gastroenterology. 2016;150(6):1262–79. doi:10.1053/j.gastro.2016.02.032
• 7. Karslı F, Karslı N. Psikolojik belirtiler ve bağlantılı etmenler: kavramsal bir gözden geçirme. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar. 2024;16(1):50–66.
• 8. World Health Organization. Adverse Childhood Experiences International Questionnaire (ACE-IQ). Geneva: WHO; 2020.
• 9. Boylu AA, Paçacıoğlu D. Yaşam kalitesi kavramının kuramsal temelleri ve ölçülmesi. Sosyal Bilimler Arastirmalari Dergisi. 2016;11(2):37–50.
• 10. Staudacher HM, et al. Mind–body interaction in IBS: psychological comorbidities and management. Lancet Gastroenterol Hepatol. 2023;8(2):109–22. doi:10.1016/S2468-1253(22)00324-5
• 11. Seneger Ö. Çocukluk çağı travmaları ile İBS arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turk Psikiyatri Derg. 2019;30(1):25–33.
• 12. Heitkemper MM, et al. Childhood trauma and gastrointestinal symptoms in women with irritable bowel syndrome. Nurs Res. 2011;60(3):211–20. 13. Yildirim A, et al. Psikososyal işlevsellik ve yaşam kalitesi ilişkisi: bir gözden geçirme. Anadolu Psikiyatri Derg. 2011;12(4):324–30. 14. Kılıç C, et al. İrritabl bağırsak sendromunun yaşam kalitesi üzerine etkisi. Klinik Psikiyatri Derg. 2017;20(2):145–52.
• 15. Chen L, et al. Impact of IBS symptoms on quality of life: a longitudinal study. J Psychosom Res. 2022;150:110615. doi:10.1016/j.jpsychores.2021.110615.
• 16. Derogatis LR. BSI: Brief Symptom Inventory: administration, scoring, and procedures manual. 2nd ed. Minneapolis (MN): National Computer Systems; 1992.
• 17. Bernstein DP, Stein JA, Newcomb MD, Walker E, Pogge D, Ahluvalia T, et al. Development and validation of a brief screening version of the Childhood Trauma Questionnaire. Child Abuse Negl. 2003;27(2):169–90. doi:10.1016/S0145-2134(02)00541-0
• 18. Tekin S, Kırlıoğlu Y. Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği Kısa Formunun Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Klinik Psikiyatri Derg. 2020;23(1):54–64.
• 19. Patrick DL, Drossman DA, Frederick IO, DiCesare J, Puder KL. Quality of life in persons with irritable bowel syndrome: development and validation of a new measure. Dig Dis Sci. 1998;43(2):400–11.
• 20. Özgürsoy Uran BN, Ayhan M, Topcu B, Uçar E, Şimşek DG, Mungan Z. The reliability and validity of the Turkish version of the Irritable Bowel Syndrome–Quality of Life (IBS–QOL) questionnaire. Turk J Gastroenterol. 2008;19(2):105–11.
• 21. Kılıç S. Cronbach’ın alfa güvenirlik katsayısı. J Mood Disord. 2016;6(1):47–8.
• 22. Walker EA, et al. Adult health status of women with histories of childhood abuse and neglect. Am J Med. 2011;111(4):332–7.
• 23. Park HJ, et al. The link between early trauma and irritable bowel syndrome: a population-based study. Psychol Med. 2016;46(15):3051–63. doi:10.1111/nmo.12826
• 24. Kendall-Tackett KA. Physiological correlates of childhood abuse: chronic hyperarousal in PTSD, depression, and irritable bowel syndrome. Child Abuse Negl. 2000;24(6):799–810.
• 25. Teicher MH, et al. The neurobiological consequences of early stress and childhood maltreatment. Neurosci Biobehav Rev. 2003;27(1–2):33–44. doi:10.1016/S0149-7634(03)00007-1
• 26. Perry BD, et al. Childhood trauma, the neurobiology of adaptation, and “use-dependent” development of the brain: how states become traits. Infant Ment Health J. 1995;16(4):271–91. doi:10.1002/1097-0355(199524)16:4<271::AID-IMHJ2280160404>3.0.CO;2-B
• 27. Heim C, Nemeroff CB. The role of childhood trauma in the neurobiology of mood and anxiety disorders. Biol Psychiatry. 2001;49(12):1023–39. doi:10.1016/S0006-3223(01)01157-X
• 28. McLaughlin KA, et al. Childhood adversity and neural development: a systematic review. Annu Rev Psychol. 2010;64:321–46.
• 29. Mayer EA. Gut feelings: the emerging biology of gut–brain communication. Nat Rev Neurosci. 2011;12(8):453–66. doi:10.1038/nrn3071.
• 30. Foster JA, Rinaman L, Cryan JF. Stress and the gut-brain axis: regulation by the microbiome. Neurobiol Stress. 2017;7:124–36. doi:10.1016/j.ynstr.2017.03.001.
• 31. Moloney RD, Johnson AC, O’Mahony SM, Dinan TG, Greenwood-Van Meerveld B, Cryan JF. Stress and the microbiota–gut–brain axis in visceral pain: relevance to irritable bowel syndrome. CNS Neurosci Ther. 2016;22(2):102–17. doi:10.1111/cns.12490.
• 32. Benedetti F, Aggio V, Pratesi ML, Greco G, Furlan R. Neurobiological mechanisms of resilience and vulnerability in mood disorders: a multimodal imaging study. Psychiatry Res Neuroimaging. 2020;300:111081. doi:10.1016/j.pscychresns.2020.111081
• 33. Lackner JM, et al. Psychosocial predictors of IBS outcomes. Clin Gastroenterol Hepatol. 2014;12(2):196–203. 34. Sperber AD, et al. Psychosocial factors in functional gastrointestinal disorders. J Clin Gastroenterol. 2001;32(4):287–93. 35. Whitehead WE, et al. Relationship of GI symptoms to psychological traits and stress. Gastroenterology. 2002;123(6):2108–17.
• 36. Dunkley DM, et al. Body image and GI complaints in IBS patients. Behav Res Ther. 2008;46(12):1243–50.
• 37. Simrén M, et al. Food-related GI symptoms in IBS. Gut. 2011;60(12):1546–54. doi:10.1136/gut.2011.238288
• 38. Böhn L, et al. Diet and IBS: a patient’s perspective. Neurogastroenterol Motil. 2013;25(7):566–72.
• 39. Suls J, Bunde J. Anger, anxiety and depression as risk factors for cardiovascular disease. Curr Dir Psychol Sci. 2005;14(5):255–9.
• 40. Dancey CP, et al. Stress and IBS: a review. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2002;14(10):1139–46.
• 41. Van Oudenhove L, et al. Anxiety and gut function in IBS. Gastroenterology. 2008;134(4):1066–78.
• 42. Chung O, et al. Childhood trauma and IBS: a meta-analysis. J Psychosom Res. 2022;157:110785. doi:10.1016/j.jpsychores.2022.110785.
• 43. Singh P, Desai N. Psychological correlates in IBS: a review. World J Gastroenterol. 2024;30(1):101–12.
• 44. Breslau N, et al. The long-term impact of childhood trauma on adult functioning. Psychol Med. 2023;53(1):77–85.