Eğitim Hizmetlerinde Dönüşüm ve Beyaz Yakalı İşgücüne Etkileri

Yıl 2023, , 83 - 111, 25.04.2023

Şafak Sağlam

https://doi.org/10.56206/husbd.1177118

Öz

2000’li yıllarda, Türkiye’de eğitim hizmetleri alanında, piyasalaşma ve yükseköğrenimin yaygınlaşması hız kazanmıştır. Eğitimde piyasalaşma olgusu hem eğitim hizmetinden yararlananlar hem de eğitimciler için çeşitli sonuçlar oluşturmuştur. Birinci olarak, eğitim hizmetini alanlar açısından özel eğitim kurumlarının sayısının artması, eğitimde fırsat eşitliği için çeşitli sakıncaları barındırmaktadır. Bunun sonucunda, geleceğin ayrıcalıklı iş pozisyonlarına ulaşabilme konusunda varsıl kesimler avantajlı olmaktadır. İkinci olarak, eğitimciler açısından ise piyasalaşma ile beraber ücret ve çalışma şartlarına yönelik önemli değişimler yaşanmıştır. Yükseköğrenimin yaygınlaşması ise nitelikli emek gücüne sahip bireylerin sayısını arttırmaktadır. Toplumsal bir gelişime işaret eden bu durum aynı zaman mevcut iş pozisyonları için olan rekabeti yükseltmektedir. Eğitim alanında yaşanan bu iki dönüşüm çalışan profillerini etkilemekte ve beyaz yakalıların yaşam fırsatlarını değiştirmektedir. Bu çalışmada, bu değişimleri anlamak adına vasıfsızlaştırma literatüründen faydalanılarak beyaz yakalıların bugünkü ve gelecekteki durumlarının eğitim alanında yaşanan dönüşümden nasıl etkileneceği ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitimde Piyasalaşma, Yükseköğrenimin Dönüşümü, Beyaz Yakalılar

Transformation in Education Services and Its Effects on the White Collar Workforce

Öz

Kaynakça

• Acar, S. (2020). Türkiye'de Sağlıkta Dönüşüm, Güvencesiz Çalışma ve Beyaz Yakalılar. Bursa, Dora Yayınevi.
• Australian Bureau of Statistics, Australian Social Trends, (2011). https://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Lookup/4102.0Main+Features30Dec+2011, (04.4.2022)
• Barry, C. A. (1961). White-Collar Employment: I-Trends and Structure. Monthly Labor Review, 84(1), 11-18.
• Bell, D. (1967). Notes on the post-industrial society (I). The Public Interest, 6, 24.
• Bora, A., Erdoğan, N., Bora, T. ve Üstün, İ. (2017). "Boşuna mı Okuduk?": Türkiye'de Beyaz Yakalı İşsizliği. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Bora, T. (2017). Türkiye'de Beyaz Yakalı İşsizliğine Genel Bir Bakış. T. Bora, A. Bora, N. Erdoğan ve İ. Üstün (Ed.), "Boşuna mı Okuduk?": Türkiye'de Beyaz Yakalı İşsizliği içinde. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Braverman, H. (2008). Emek ve Tekelci Sermaye: Yirminci Yüzyılda Çalışmanın Değersizleştirilmesi. İstanbul, Kalkedon Yayınları.
• Burawoy, M. (2015). Üretim Siyaseti: Kapitalizm ve Sosyalizmde Fabrika Rejimleri. İstanbul, NotaBene Yayınları.
• Carchedi, G. (1975a). On the economic identification of the new middle class. Economy and Society, 4(1), 1-86.
• Carchedi, G. (1975b). Reproduction of social classes at the level of production relations. Economy and Society, 4(4), 361-417.
• Demirer, D. K. (2012). Eğitimde piyasalaşma ve öğretmen emeğinde dönüşüm. Çalışma ve Toplum, 1(32), 167-186.
• Devlet Planlama Teşkilatı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007 – 2013). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Dokuzuncu_Kalkinma_Plani-2007-2013.pdf, (05.5.2022)
• DİSK Araştırma Merkezi, Salgın Günlerinde Asgari Ücret Araştırması, (2021). http://arastirma.disk.org.tr/wp-content/uploads/2020/12/2021-asgari-%C3%BCcret-son.pdf (5.12.2021)
• Doğan, S., Girgin, M. S. (2017). İşgücü Piyasasında Güvenceli-Esneklik Modeli ve Piyasa Araçlarının İstihdama Etkileri. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(4), 270-286.
• Erzen, Z., Epçaçan, C. (2018). Öğretmen Görüşlerine Göre Öğretmenlerin Toplumdaki Saygınlığının İncelenmesi. Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, 4(9), 331-345.
• Kiraz, Z., Kurul, N. (2018). Türkiye’de öğretmen işsizliği ve ataması yapılmayan öğretmenler hareketi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 270-302.
• Koca, G., Hürriyet, Şimdi de okullar dershaneye dönüşüyor. URL-1: https://www.hurriyet.com.tr/egitim/simdi-de-okullar-dershaneye-donusuyor-28568578 (05.2.2021)
• Korlu, Ö., Eğitim Reformu Girişimi, Bir Bakışta Eğitim 2019’a Göre Türkiye’de Eğitimin Durumu, (2019). https://www. egitimreformugirisimi. org/yayin/bir-bakista-egitim-2019agoreturkiyede-egitimin-durumu, (05.7.2021)
• Lembcke, J. (1991). Why 50 Years? Working-Class Formation and Long Economic Cycles. Science & Society, 55(4), 417-445.
• Maguire, A., Historical Materialism, What is the Traditonal Working Class?. https://www.historicalmaterialism.org/blog/what-traditional-working-class (20.6.2022)
• Marx, K. (1992). Ücretli Emek ve Sermaye. Ankara, Sol Yayınları.
• Marx, K. (2013). Kapital I. Cilt: Ekonomi Politiğin Eleştirisi. İstanbul, Yordam Yayınları.
• Marx, K. (2015). Kapital III. Cilt: Ekonomi Politiğin Eleştirisi. İstanbul, Yordam Kitap.
• Marx, K., Engels, F. (2005). Komünist Manifesto ve Komünizmin İlkeleri. Ankara, Sol Yayınları.
• Mayes, S. S. (1977). The Increasing Stratification of Higher Education: Ideology and Consequence. The Journal of Educational Thought (JET) / Revue de la Pensée Éducative, 11(1), 16-27.
• Milli Eğitim Bakanlığı, 2021 Yılı Bütçe Raporu. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/30125920_2021_BUTCE_SUNUYU.pdf (8.2.2022)
• Milli Eğitim Bakanlığı, Hayat Boyu Öğrenme (2020), Eğitim Kademelerine Göre Okullaşma. https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_01/27110237_OCAK_2020internet_BulteniSunu.pdf (05.1.2022)
• Milli Eğitim Bakanlığı, Hayat Boyu Öğrenme (2021), Eğitim Kademelerine Göre Okullaşma. https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_03/18104635_Mart_internet_bulteni_.pdf (05.1.2022)
• Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim, (2006-2020). https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/kategori/23, (08.3.2022)
• Nilgün, D. Prekarizasyon Bağlamında Öğretmenlik. Anadolu University Journal of Education Faculty, 4(4), 365-379.
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi, KPSS: Kamu Personel Seçme Sınavı, KPSS A Grubu ve Öğretmenlik (Genel Yetenek-Genel Kültür, Eğitim Bilimleri, Alan Bilgisi ve ÖABT) Sınav Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. https://www.osym.gov.tr/TR,22656/2022.html (25.2.2022)
• Poulantzas, N. (1976). Classes in Contemporary Capitalism. London, NLB.
• Poulantzas, N. (1979). The New Petty Bourgeoisie. Insurgent Sociologist, 9(1), 56-60.
• Poulantzas, N. (2010). Poulantzas Kitabı. Ankara, Dipnot Yayınları.
• Rutz, H. J., veBalkan, E. M. (2015). Sınıfın Yeniden Üretimi: Eğitim, Neoliberalizm ve İstanbul'da Yeni Orta Sınıfın Yükselişi. İstanbul, h2o kitap.
• Sağlam, M. Ş. (2016). Beyaz Yakalıların Sınıfsal Pozisyonuna Dair Teorik Tartışmalar. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayını.
• Silver, B. (2015). Emeğin Gücü: 1870'ten Günümüze İşçi Hareketleri ve Küreselleşme. İstanbul, Yordam Kitap.
• Türkiye İstatistik Kurumu, İstihdam, İşgücü ve Ücret (2004-2019). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Istihdam,-Issizlik-ve-Ucret-108 (12.12.2021)
• Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum Cilt:1. İstanbul, Yarın Yayınları.
• Wright, E. O. (1984). A General Framework for the Analysis of Class Structure. Politics & Society, 13(4), 383-423.
• Yükseköğretim Kurulu, Yükseköğretim İstatistikleri (1982-2022). https://istatistik.yok.gov.tr/ (01.1.2022)
• (2015, 6 Ocak). Yeni mezunlara 60 günde terapi sertifikası. Cumhuriyet, 13.
• (2014, 20 Şubat). İşçi avukatlar hak mücadelesinde. Cumhuriyet, 11.
• (2013, 30 Aralık). Gıda mühendisleri uzaya CV gönderdi. Cumhuriyet, 11.
• (2006, 28 Eylül). Mimar ve mühendisler eylem hazırlığında. Cumhuriyet, 3.
• (2011, 8 Ocak). Sağlıkçılar önlük bıraktı. Cumhuriyet, 7.
• (2019, 11 Temmuz). Doktoralı iş kuyruğu. Cumhuriyet, 11.