Mey, Balaban ve Duduk Sazlarının Genel Olarak İncelenmesi ve Kültürel Perspektifte Ele Alınması

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 131 - 165, 25.04.2020

Zafer Eren , Leyla Tansever

Bu makale için 25 Nisan 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbd/issue/77262/1284714

Öz

Bu çalışmada, geçmişten günümüze kadar olan süreçte belirli aralıklarla ele alınan mey, balaban, duduk çalgılarının kelime anlamları ve tarihsel süreçleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Mey, balaban, duduk çalgılarının biçimleri, bölümleri, ses karakterleri ve kullanım alanlarıyla birlikte, ortak yönleri incelenmiş olup çok az da olsa farklılıkları detaylı bir şekilde belirtilmiştir. Ayrıca Anadolu’da mey, Azerbaycan’da balaban, Ermenistan’da duduk çalgıları bire bir gözlemlerle incelenmiş, bu çalgıları icra eden kişiler ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler doğrultusunda bu çalgıların yapım aşamasında kullanılan ağaçların isimleri, perde yapıları, üfleme teknikleri ve genel karakteristik özelliklerine değinilmiştir. Bulundukları coğrafi yapılar, kültürler ve folklorik çizgiler, kullanılan farklı diller ve yaşam şekilleri bu sazları ayrı bir kimliğe bürüdüğü görülmüştür. Yapılan gözlemlerden çıkarılan sonuç, bu üç üflemeli çalgının artık müzik dünyasında daha fazla yer bulması gerektiğidir. Bu çalışmada ayrıca bu sazların gövdesinde yapılan bazı değişikliklerle yıllardan beri süregelen gövde üzerindeki görünüm biraz değiştirilmiştir. Sonuçta, bu sazların daha güçlü bir ses dizisine sahip olarak ezgileri daha kolay icra etme potansiyeli kazandırılmıştır. Bu şekli ile de bu sazların diğer sazların yanında etkisinin ve gücünün çoğaltıldığı görülmüştür. Bu çalgıların yapımcılarından, icracılarına hatta dinleyicileri de bilinçlendirilerek gelecek kuşaklara aktarılması ve böylelikle de bu çalgılarla ilgili düşünceleri daha iyi kontrol altına alınabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mey, Balaban, Duduk, karakteristik özellikler

Kaynakça

• Ata, S. K. (1996). Mey ve Metodu, Inkılâp Kitabevi, Istanbul, 1996
• Ata, S.K. (2002). Mey Gövde ve Kamış Yapımı. Folklor/Edebiyat, 32. http://mey.gen.tr/Mey/docs/folkloredebiyat_2002- 4.pdf adresinden adresinden elde edinilmiştir.
• Demirsipahi, C. (1975). Türk Halk Oyunları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara
• Ekmen, C. (2015). Duduğun Popülerleşmesiyle Enstrümana Yansıyan Gelişmeler. I. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi, 06-08 Mayıs 2015, Diyarbakır
• Gazimihal, M. R. (2001). Türk Nefesli Çalgıları (Türk Ötkü Çalgıları) (2. Basım). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Güler A. (2015). Mey Açışında Kullanılabilecek Ezgi Motifleri Örnekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat üniversitesi, Elazığ
• Kalın, C. (2012). Mey Metodu, Tij Yayınevi, İstanbul
• Kücür S. (2005). Mey-Balaban-Duduk ve ‘Sarı Gelin Türküsü Hakkında Süleyman Şenel ile bir Röportaj. http://www.turkuler.com/yazi/meybalaban.asp adresinden elde edinilmiştir.
• Meydan Larousse.(1988). Büyüt Lügat ve Ansiklopedi İstanbul Meydan Yayınevi, İstanbul
• Öztuna Y. (1990) Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, cilt II. Ankara, Kültür Bakanlığı,
• Ögel, B. (1987). Türk Kültür Tarihine Giriş, Başbakanlık Basımevi, Ankara
• Özbek, M.(1981). Folklor ve Türkülerimiz, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul
• Samedov A., (2008). Balaban Metodu, Pan Yayıncılık, İstanbul
• Şahin, H.H. (2018). Mey enstrümanının yapısal ve teknik özelliklerine ilişkin uzman görüşleri. Online Journal of Musıc Sciences, 3 (2), 63-80.
• Tarlabaşı, B.(1984). Öz Çalgımız Kaval, Günlük Ticaret Gazetesi Tesisleri, İstanbul
• Uzun, M. (2009). Müzik Eğitiminde Metotsuzluk Problemi ve Mey Sazının Öğretimi İçin Bir Metot Önerisi, 8. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirgesi, Afyon,
• Yılmaz, A. (2003). Mey Metodu. Yayınlanmamış Kitap. İstanbul, s.7
• İnternet
• http://www.turkuler.net/yazi/meyingelisimi.asp.