Türkiye’de Yoksulluk ve İşgücü Piyasası

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 83 - 105, 25.04.2020

Gürdal Aslan

Öz

Günümüzde bireylerin yaşam standardını ve maddi koşullarını büyük ölçüde işgücü piyasasındaki durumları belirlemektedir. Dolayısıyla, işgücü piyasasından elde edilen gelir ile yoksulluk arasında doğrudan bir ilişki söz konusudur. Bu ilişki veya çalışanların yoksulluğu olgusu yeni olmasa da birçok ülkede yarattığı endişe, literatürde kavramsallaştırılması ve konuya artan ilgi görece yenidir. Bu çalışma, ilk olarak bu anomalinin toplumsal ve maddi nedenlerinin kapitalizmin tarihsel gelişiminden ve kendi iç dinamiklerinden kaynaklandığını göstermektedir. Çalışma, bu genel perspektifin ötesinde işgücü piyasası, istihdam ve yoksulluk arasındaki ilişkiyi Türkiye özelinde araştırmayı amaçlamıştır. 2006-2017 yıllarına ait Gelir ve Yaşam Koşulları Anket mikro verileri kullanılarak yoksulluğun işgücü piyasasındaki duruma ve çeşitli sosyoekonomik özelliklere göre nasıl farklılaştığı araştırılmıştır. Analiz sonuçları, 2006-2017 yılları arasında işsizlerin yoksulluk oranı en yüksek sosyoekonomik grup olduğunu, ekonomik olarak aktif olmayanların yoksulluk oranının da yüksek ve bu dönemdeki azalışının sınırlı olduğunu  östermektedir. İncelenen dönemde, yoksulluk oranı en düşük olan ve bu oranın önemli ölçüde azaldığı grup ise istihdamda olanlardır. Bu durum ücretlileşme süreci, tarım dışı istihdamın yaygınlaşması ve kayıt dışılığın azalışıyla açıklanabilir. Geniş hanelerde yaşayanlar, düşük eğitimliler, niteliksiz işlerde, tarım ve inşaat sektörlerinde, kayıt dışı işlerde ve ücretsiz aile işçi olarak çalışanlar arasında yoksulluk oranı yüksektir. Yoksullukla etkin mücadele için özellikle işsizliğin ve kayıt dışılığın azaltılmasının, nitelikli istihdamın ve eğitimin artırılmasının gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, İşgücü Piyasası, İstihdam, Türkiye

Kaynakça

• Aslan, G. (2019a). İktisat Yazınında Neoklasik Paradigma ve Asgari Ücret Tartışmaları. Çalışma ve Toplum, 61(2), 1259-1286.
• Aslan, G. (2019b). Türkiye’de Genç İstihdamı, Genç İşsizliği ve NEET Oranları: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Korlu, R. K. ve Duman, G (Ed.), Ekonomi ve Siyaset Üzerine Yazılar içinde (s. 1-21). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Bonoli, G. (2007). Time Matters: Postindustrialization, New Social Risks and Welfare State Adaptation in Advanced Industrial Democraties, Comparative Political Studies, 40 (5), 495-520.
• Breuil-Genier, P., Ponthieux, S. ve Zoyem, JP. (2001). Profils sur le marché du travail et caractéristiques familiales des actifs pauvres, Économie Et Statistique, 349(1), 99-124.
• Brinkerhoff, D.W ve Goldsmith, A.A., (2003). How Citizens Participate in Macroeconomic Policy: International Experience and Implications for Poverty Reduction. World Development, 31(4), 685-701.
• Duménil G. ve Lévy D. (2013). The crisis of neoliberalism. Cambridge: Harvard University Press.
• El Aynaoui J-P, K. (1996). Une investigation du lien pauvreté- marché du travail dans le contexte du Maroc, Revue Région & Développement, 3, 1-35.
• Erdoğan, G. (2002). Türkiye’de ve Dünyada Yoksulluk Ölçümleri Üzerine Değerlendirmeler, C.C. Aktan (Ed.), Yoksullukla Mücadele Stratejileri içinde, Ankara: Hak-iş Konfederasyonu Yayını.
• Gündoğan, N. (2008). Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele, Ankara: Ankara Sanayi Odası. Erişim adresi: https://www.aso.org.tr/kurumsal/media/kaynak/TUR/asomedya/ocak-subat2008/Dosya.pdf
• Gürsel, S ve Acar, A. (2015). Türkiye’de Yoksulluk Dinamikleri, Betam Araştırma Notu 15/175. Erişim adresi: https://betam.bahcesehir.edu.tr/wp-content/uploads/2015/01/ArastirmaNotu175.pdf
• Harvey D. (2014). Une brève histoire du néolibéralisme. Paris, Les Prairies ordinaires.
• Husson, M. (2013). La baisse de la part salariale à la source de la crise, R. Savage ve M. Husson (Ed.), Salaire et compétitivité. Pour un vrai débat, Paris: Couleur Livres
• ILO (2018). Rapport mondial sur les salaires 2018/19, Quelles sont les causes des écarts salariaux entre hommes et femmes? Geneva: International Labour Office.
• ILO (2019). World Employment and Social Outlook: Trends 2019. Geneva: International Labour Office.
• Lestrade, B. (2011). Le développement du phénomène des travailleurs pauvres-un défi pour les sociétés européennes, Lastradee B. (Ed.), Travail et Précarité : les Working poor en Europe içinde (s.15-33),Paris: L’Harmattan.
• Peña-Casas, R., Ghailani, D. Spasova, S. ve Vanhercke, B. (2019). In-work poverty in Europe. A study of national policies, European Social Policy Network (ESPN), Brussels: European Commission.
• Şeker, S. D. (2008). Türkiye’de Sosyal Transferlerin Yoksulluk Üzerine Etkisi. Uzmanlık Tezi, T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı, Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
• OECD (2009). Perspectives de l’emploi 2009, Paris: The Organisation for Economic Co-operation and Development.
• Orléan, A. (2013). Le néolibéralisme entre théorie et pratique Entretien avec André Orléan Dans. Cahiers philosophiques, 133(2), 9-20.
• Ostry, J.D., Loungani, P. ve Furceri, D. (2016). Neoliberalism: Oversold?. Finance & Development, 53(2), 38-41.
• TÜİK (2014). Hanehalkı İşgücü Anketinde Yapılan Yeni Düzenlemelere İlişkin Açıklamalar. Erişim Adresi: http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/Hia_2014/turkce/downloads/aciklamalar.pdf
• TÜİK (2018a). Hanehalkı İşgücü İstatistikleri Mikro Veri Seti Meta Veri. Erişim: http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/Hia_2018/turkce/metaveri/tanim/index.html
• TÜİK (2018b). Gelir ve yaşam Koşulları Araştırması 2018 Yoksullukla İlgili Tanımlar. Erişim: http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/GYKA_2018/turkce/metaveri/tanim/yoksullukla-ilgili-taniimlar/index.html
• TÜİK (2019). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1013 (Erişim Tarihi: 11.12.2019).