SANATTA BEDEN ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA: PERFORMANS SANATI ‘’MARİNA ABRAMOVİC’’

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 135 - 161, 25.04.2023

Ahmet Göktuğ Kılıç

https://doi.org/10.56206/husbd.1230621

Cited By: 1

Öz

20. Yüzyıl ile birlikte sanatın görsel bir imgesi olma özelliğinden sıyrılarak çağdaş sanat yaklaşımları ile birlikte olgusal ifade biçiminde değişimler yaşanan beden, yenilenen felsefi görüş ve paradigmalarla birlikte yeni bir oluşum meydana getirmiştir. Bu oluşum geçmişten günümüze kadar uzanan süreçte beden ve sanat arasında oluşan ilişkisel bağlara dayanmaktadır. İnsanlığın var oluşu olan ilkel çağlardan bu yana her dönemde analiz edildiğinde bedenin bir nevi sanatçı statüsüne bürünerek sanat yapıtlarında yer bulduğu açıktır. Özellikle sanatın var oluşundan bu yana insanın sanatla birlikte etkileşim halinde olması ortaya çıkan bu değişimi gözler önüne sermektedir. Sanatın bu denli insan ile özdeşleşmesi gelenekselleşen sanat kalıplarının yıkılmasına ortam hazırlamış ve bir çok felsefi akım bu gelenekselleşen kalıpları yıkabilecek görüşler öne sürmüştür.
Sanatçı bedenini sanat nesnesi olarak kullanabilme özgürlüğüne yaklaştıktan sonra artık sanat kalıplara sığmayan, sınır kabul etmeyen veya bir çerçeve dahilinde oluşturulamayan bir yapıya bürünerek yeni, özgün yaratılar ortaya çıkmıştır. Bu anlamda sanatı bedene entegre eden yeni yaklaşım ve eylemleri ile sanatı farklı bir boyuta taşıyan performans sanatı bu alana gösterilebilecek en önemli yapılardan birisidir. Performans sanatı sanatçının eylem ve imgelem gücüne dayandığı için yaratıcılığın ön koşul olduğu bir sanat alanıdır.
Sanatçıların bu şekilde bir sanat alanından etkilenmesi ve yaratılarda bulunması 1960 ve 1980 sonrası süreçte daha fazla süreç kazanarak çeşitli örnekler altında gösterilmiştir. Performans sanatı bu anlamda ele alınacak olursa, gerek yaratıları gerekse ortaya koymuş olduğu düşünce biçimleri ile performans sanatına yeni bir boyut getiren Marina Abramovic, eylemleri ve eylemlerine yön veren uygulamalarıyla çeşitli boyutlara ulaşmıştır. Marina Abramovic’in gerek bedeni üzerinde yapılan eylemlerde gerekse sınırları aşan denemeleri ile bedenin kullanım alanının sınırlanmadığı aksine sonunun tahmin edilemez olduğu eylemlerinde dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Yaratıcılık, Beden, Performans Sanatı, Marina Abramovic

Kaynakça

• Antmen, A. (2018). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. (9. Baskı). Sel Yayıncılık.
• Avşar Karabaş, P. & İşleyen, F. (2016). Performans Sanatının Doğuşu ve Günümüze Yansımaları . Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 340-350. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/intjcss/issue/30959/336604
• Ayteş, E. (2014). Kavram ve Eylem Boyutuyla Performans Sanatı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Bolat Aydoğan, K. (2009). Sanatta Disiplinlerarası Bir Yaklaşım: Performans Sanatı. Art-e Sanat Dergisi , 1 (1) , 117. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduarte/issue/20720/221484
• Batur, M. ve Kuyucuk, E. (2022). Performans Sanatı ve Bedenin Sınırları . İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi , 8 (1) , 44-53 . DOI: 10.22252/ijca.1085332
• Balseçen, H. (2018). Yves Klein’ın Antropometrilerindeki Bedenler . Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi , 8 (2/1) , 12-20 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/buyasambid/issue/41540/484585
• Coogan, A. (2011). What is Performance Art? Irish Museum of Modern Art.
• Dede, Ö. Ü. B., ve Geçen, Ö. Ü. F. (2019). Performans Sanatının Oluşumunda Sanatsal Disiplinlerin Rolü. II. Uluslararası Battalgazi Multidisipliner Çalışmalar Kongresi 15-16-17 Mart 2019, 771.
• Guinness, K., Bollmer, G. D. (2015). Marina Abramovic Doesn’t Feel Like You. Feral Feminisms, 3.
• Hakan Verdu Martinez, E. & Demiral, A. (2014). 20. ve 21. YY.da Sanatta Malzeme Olarak Beden; Performans Sanatı . Sanat ve Tasarım Dergisi , 6 (6) , 180-201 . DOI: 10.20488/austd.96090
• Kırmızı, D. (2013). Aesthetıc Experıence In Performance Art: Marına Abramovıć The Artıst Is Present. A Master’s Thesis. Graduate School of Economics and Social Sciences Of İhsan Doğramacı Bilkent University, Ankara.
• Özinan, E. (2017). Erika Fischer-Lichte’nin Performans Anlayışı İle Marina Abramović’in Rhythm Serisine Bakmak. Uluslarası Müzik ve Sahne Sanatları Dergisi, 1(1), 11-26. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/umssd/issue/35794/401888
• Şenkan, E. (2017). Beden Kullanımı ve Performans Sanatı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Şahin, D. (2017). Sanatta Toplumsal Cinsellik Bağlamında Olağanüstü Performanslarıyla ‘Orlan’ . Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), 68-77. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijshs/issue/32924/365800
• Şangüder, K. M. (2017). Yeni Medya Sanatı Ortamında Performans ve Görüntü İlişkisi. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Eser Çalışması. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uğur, S. (2021). Marina Abramovic ’İn Türk Performans Sanatına ve Sanatçılarına Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• URL1 www.moma.org/collection/works/173009?association=associatedworks&page=1&parent_ id=173008&sov_referrer=association, (15.12.2022).
• URL2 uzayla.com/soyut-disavurumcu-bir-ressam-jackson-pollock/, (16.12.2022).
• URL3 www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-k/klein-yves/yves-kleinantropometri/, (16.11.2022).
• URL4 www.wikiart.org/en/marina-abramovic, (17.12.2022).
• URL5 www.yandex.com.tr/gorsel/search?pos=2&from=tabbar&text=marina%20abramovic%20ulay%201977%20performans&img_url=http%3A%2F%2Fmagesthemagger.net%2Fwpcontent%2Fuploads%2F2020%2F01%2Fmarina-abramoviculaybreathing.jpg&rpt=simage&lr=103885,(18.12.2022).
• URL6 www.moma.org/explore/inside_out/2010/03/24/listening-to-marinaabramovic-rhythm-10/,(19.12.2022).
• URL7 www.tate.org.uk/art/artworks/abramovic-rhythm-0-t14875, (27.12.2022).
• URL8 www.tate.org.uk/art/artworks/abramovic-rhythm-0-t14875, (27.12.2022).
• URL9 wannart.com/icerik/8593-performans-sanatinin-tanricasi-marina-abramovic, (27.12.2022).
• URL10 wannart.com/icerik/8593-performans-sanatinin-tanricasi-marinaabramovic, (27.12.2022).
• URL11 wannart.com/icerik/8593-performans-sanatinin-tanricasi-marinaabramovic, (27.12.2022).
• URL12 marina-abramovic.blogspot.com/2009/11/thomas-lips-1975.html, (28.12.2022).
• URL13 www.moma.org/audio/playlist/243/3121, (28.12.2022).
• URL14 www.moma.org/audio/playlist/243/3120, (29.12.2022).
• Yayan, G. H., Gök, T. (2020). Performans Sanatı ve Marina Abramovic. The Journal of Academic Social Science, 8(106), 390-401
• Wikipedia, (2023). https://en.wikipedia.org/wiki/Performance_studies