Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Problem Davranışlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 553 - 572, 31.12.2022

Ceren Yoldaş , Haktan Demircioğlu

https://doi.org/10.21020/husbfd.1014137

Öz

Amaç: Bu çalışma, okul öncesi dönem çocuklarının problem davranışlarının anne ve babaların yaşları, öğrenim düzeyi, gelir durumu, çocuk sayısı, çocuğun cinsiyeti, yaşı, çocuk bakımında ebeveyn dışı destek veren kişilerin varlığı ve çocuğun doğum sırası değişkenleri açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Ankara-Altındağ İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesindeki bağımsız anaokullarına ve ilkokulların anasınıflarına kayıtlı 364 çocuk ve ebeveynleri araştırmanın örneklem grubunu oluşturmuştur. Çalışma grubu, basit seçkisiz örneklem yöntemi kullanılarak belirlenmiş olup araştırma nicel araştırma yöntemlerinden biri olan tarama modeli ile tasarlanmıştır. Veri toplama araçları olarak Aile Bilgi Formu ve Okul Öncesi ve Anaokulu Davranış Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışma kapsamında okul öncesi dönem çocuklarının davranış problemlerinin anne ve babaların yaşlarına, öğrenim düzeyine, gelir durumuna, çocuk sayısına, çocuğun cinsiyeti ile yaşına ve çocuk bakımında ebeveyn dışı destek veren kişilerin varlığına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaşmadığı; buna karşın çocuğun doğum sırasına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği bulunmuştur.
Sonuç: Araştırmadan elde edilen bulgular kapsamında, çocukların davranış problemlerinin çocuğun doğum sırasına göre farklılık gösterirken, araştırma kapsamında ele alınan diğer değişkenler açısından farklılık göstermediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, Ebeveyn, Problem Davranış

Investigation of Problem Behaviors of Preschool Children in Terms of Various Variables

Öz

Objectives: This study was conducted to examine the problem behaviors of preschool children in terms of parents' age, education level, income status, number of children, gender and age of the child, the presence of non-parent supporters in child care, and the child's birth order variables.
Methods: The sample of the study consisted of 364 children and their parents registered in independent kindergartens and kin¬dergartens of primary schools affiliated to Ankara-Altındağ District National Education Directorate. The study group was determined using the simple random sampling method and the research was designed with the survey model, which is one of the quantitative research methods. Family Information Form and Preschool and Kindergarten Behavior Scale were used as data collection tools.
Findings: It was found that the behavioral problems of preschool children did not differ significantly according to the age, education level, socieconomic status of the parents, the number of children, gender, age and the presence of supporters in child care whereas it was found that there was a statistically significant difference according to the birth order of the child.
Conclusion: According to the findings, it was observed that the behavioral problems of the children did not differ significantly according to the other variables mentioned in the study, except for the birth order variable.

Anahtar Kelimeler

Preschool period, Parents, Problem Behavior

Kaynakça

• Akın Sarı, B. (2009). Çocuk davranış listesi kısa formunun Türkçe geçerlilik-güvenilirlik çalışması ve 3-6 yaş çocuklarında mizacın etyolojisinin araştırılması (Tez Numarası: 242898) [Tıpta uzmanlık tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Alisinanoğlu, F., & Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Giresun ili örneği). Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(1), 93-110.
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
• Anselmi, L., Piccinini, C. A., Barros, F. C., & Lopes, R. S. (2004). Psychosocial determinants of behaviour problems in Brazilian preschool children. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45(4), 779-788. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2004.00271.x
• Aunola, K., & Nurmi, J. E. (2005). The role of parenting styles in children's problem behavior. Child Development, 76(6), 1144-1159. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2005.00840.x-i1
• Bartan, M., & Tezel Şahin, F. (2012). Ebeveyn-çocuk ilişkisi envanterinin 60–72 aylık çocukların anne ve babalarına uyarlanması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(34), 185-199.
• Bayer, J. K., Ukoumunne, O. C., Lucas, N., Wake, M., Scalzo, K., & Nicholson, J. M. (2011). Risk factors for childhood mental health symptoms: national longitudinal study of Australian children. Pediatrics, 128(4), e865-e879. https://doi.org/10.1542/peds.2011-0491
• Bradley, R. H., & Corwyn, R. F. (2002). Socioeconomic status and child development. Annual review of psychology, 53(1), 371-399. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.53.100901.135233
• Crowther, D., & Lancaster, G. (2008). Research Methods (2nd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780080943442
• Çakır, K., & Şen, E. (2012). Psikolojik doğum sırasına göre adil dünya inancı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 57-69.
• Demircioğlu, H. (2017). Sosyal duygusal gelişim. E. Nilgün (Ed.), Doğum öncesinden ergenliğe çocuk gelişimi (pp. 164-196). Pegem Akademi.
• Dereli, E., & Dereli, B. M. (2017). Ebeveyn-çocuk ilişkisinin okul öncesi dönem çocukların psikososyal gelişimlerini yordaması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 227-258.
• Dos Reis Vilela, T., da Rocha, M. M., Figlie, N. B., & de Jesus Mari, J. (2019). Association between psychosocial stressors with emotional and behavioral problems among children of low-income addicted families living in Brazil. Child abuse & neglect, 92, 12-21. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2019.03.005
• Dursun, A. (2010). Okul öncesi dönemdeki çocukların davranış problemleriyle anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez Numarası: 265502) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Eckstein, D., & Kaufman, J. A. (2012). The role of birth order in personality: An enduring intellectual legacy of Alfred Adler. Journal of Individual Psychology, 68(1), 60-74.
• Eisenberg, N., Cumberland, A., Spinrad, T. L., Fabes, R. A., Shepard, S. A., Reiser, M.,.ve diğerleri. (2001). The relations of regulation and emotionality to children's externalizing and internalizing problem behavior. Child Development, 72(4), 1112-1134. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00337
• Erten, H. (2012). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri, akran ilişkileri ve okula uyum düzeyleri arasındaki ilişkilerin izlenmesi (Tez Numarası: 322435) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ertürk Kara, H., & Gürgen, F. (2016). 48-72 aylık çocukların davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1494-1505.
• Eyberg, S. M., & Robinson, E. A. (1982). Parent‐child interaction training: Effects on family functioning. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 11(2), 130-137. https://doi.org/10.1080/15374418209533076
• Fazlıoğlu, Y., Okyay, L., & Ilgaz, G. (2011). Okul öncesi ve anaokulu davranış ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 242-254.
• George, D. (2011). SPSS for windows step by step: A simple study guide and reference, 17.0 update, 10/e. Pearson Education India.
• Greeff, A. P. (2000). Characteristics of families that function well. Journal of family Issues, 21(8), 948-962. https://doi.org/10.1177/019251300021008001
• Heller, V., & Rohlfing, K. J. (2015). From establishing reference to representing events independent from the here and now: A longitudinal study of depictive gestures in young children. Gesture and speech in interaction. Proceedings of the 4th GESPIN, 143-148.
• Huang, C. Y., Costeines, J., Kaufman, J. S., & Ayala, C. (2014). Parenting stress, social support, and depression for ethnic minority adolescent mothers: Impact on child development. Journal of child and family studies, 23(2), 255-262.
• İlhan, T. (2017). Özel gereksinimli 3-6 yaş çocuklarının ebeveynlerinin stres düzeyleri ile rolleri arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(03), 383-400. Israel, G. D. (2020). Sampling the Evidence of Extension Program Impact. IFAS, University of Florida, 16(1), 1-9.
• Kandır, A. (2000). Öğretmenlerin beş-altı yaş çocuklarında görülen davranış problemlerine ilişkin bilgi ve tutumları. Mesleki Eğitim Dergisi, 2(1), 42-50.
• Karakuş, A. (2008). Okul öncesi sosyal davranış ölçeği öğretmen formu’nun güvenirlik ve geçerlik çalışması (Tez Numarası: 226413) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kayacı, Ü., & Özbay, Y. (2016). Üniversite öğrencilerinin travmatik yaşantı, psikolojik doğum sıraları ve sosyal ilgilerinin psikolojik dayanıklılıklarını yordaması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 128-142.
• Keown, L. J., & Woodward, L. J. (2002). Early parent–child relations and family functioning of preschool boys with pervasive hyperactivity. Journal of abnormal child psychology, 30(6), 541-553.
• Kim, S., & Kochanska, G. (2012). Child temperament moderates effects of parent–child mutuality on self‐regulation: A relationship‐based path for emotionally negative infants. Child Development, 83(4), 1275-1289. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2012.01778.x
• López Turley, R. N. (2003). Are children of young mothers disadvantaged because of their mother's age or family background? Child Development, 74(2), 465-474. https://doi.org/10.1111/1467-8624.7402010
• Matthews, G., Deary, I. J., & Whiteman, M. C. (2003). Personality traits: Cambridge University Press.
• Memetali, S. (2014). Batı Trakya örnekleminde okul öncesi ve anaokulu davranış ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması (Tez Numarası: 370377) [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Merrell, K. W. (1994). Preschool and Kindergarten Behavior Scales. Test Manual. Clinical Psychology Publishing Company.
• Öç, Ö. Y., Şişmanlar, Ş. G., Ağaoğlu, B., Tural, Ü., Önder, E., & Karakaya, I. (2006). Anne babalarında ruhsal bozukluk olan çocukların ruhsal durumlarının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri, 9(1), 123-130.
• Özbey, S. (2012). Ebeveynlerin evlilik uyumu ve algıladıkları sosyal destek ile altı yaş çocuklarının problem davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 43-62.
• Olson, S. L., Sameroff, A. J., Kerr, D. C., Lopez, N. L., & Wellman, H. M. (2005). Developmental foundations of externalizing problems in young children: The role of effortful control. Development and psychopathology, 17(1), 25-45. https://doi.org/10.1017/S0954579405050029
• Özyürek, A., & Tezel Şahin, F. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• Piacentini, J. C., & Lahey, B. B. (1986). Birth-order and sex differences in the frequency of referral of children for psychological treatment: A partial replication and extension. Journal of psychopathology and behavioral assessment, 8(2), 157-167.
• Rodrigo, M. J., Martín, J. C., Máiquez, M. L., & Rodríguez, G. (2007). Informal and formal supports and maternal child-rearing practices in at-risk and non at-risk psychosocial contexts. Children and Youth Services Review, 29(3), 329-347. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2006.03.010
• Rose, A. J., & Rudolph, K. D. (2006). A review of sex differences in peer relationship processes: potential trade-offs for the emotional and behavioral development of girls and boys. Psychological Bulletin, 132(1), 98-131. https://doi.org/10.1037/0033-2909.132.1.98
• Şahin, F. T., & Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarina etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
• Seven, S. (2007). Ailesel faktörlerin altı yaş çocuklarının sosyal davranış problemlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51(51), 477-499.
• Shulman, B. H., & Mosak, H. H. (1977). Birth order and ordinal position: Two Adlerian views. Journal of Individual Psychology, 33(1), 114-121.
• Solak Arabacı, M. (2018). 5-6 yaş grubu çocukların ebeveynleri ve akranlarıyla ilişkileri ile ebeveynlerinin evlilik yaşam doyumlarının incelenmesi (Tez Numarası: 489875) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tarkoçin, S. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 48-66 aylık çocukları olan ebeveynlerin çocukları ile iletişim kurma düzeyleri ve davranış sorunları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 339-354.
• Tendulkar, S. A., Koenen, K. C., Dunn, E. C., Buka, S., & Subramanian, S. (2012). Neighborhood influences on perceived social support among parents: Findings from the project on human development in Chicago neighborhoods. PLoS One, 7(4), e34235. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0034235
• Tiet, Q. Q., Wasserman, G. A., Loeber, R., McReynolds, L. S., & Miller, L. S. (2001). Developmental and sex differences in types of conduct problems. Journal of child and family studies, 10(2), 181-197.
• Tunçeli, H. İ., & Zembat, R. (2017). Erken çocukluk döneminde gelişimin değerlendirilmesi ve önemi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(3), 1-12.
• Turhan, B., & Özbay, Y. (2016). Erken çocukluk eğitimi ve nöroplastisite. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 54-63.
• Weikart, D. (1998). Changing early childhood development through educational intervention. Preventive Medicine, 27(2), 233-237. https://doi.org/10.1006/pmed.1998.0280
• Yeung, W. J., Linver, M. R., & Brooks–Gunn, J. (2002). How money matters for young children's development: Parental investment and family processes. Child Development, 73(6), 1861-1879. https://doi.org/10.1111/1467-8624.t01-1-00511
• Yörükoğlu, A. (1998). Çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Özgür Yayıncılık.
• Yüksek Usta, S. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarda davranış problemlerinin anne-çocuk ve öğretmen-çocuk ilişkileri açısından incelenmesi (Tez Numarası: 383789) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yumuş, M. (2013). Okul öncesi eğitimcilerin 36-72 ay aralığındaki çocukların davranış problemleri ile ilgili görüşlerinin incelenmesi ve başa çıkma stratejilerinin belirlenmesi (Tez Numarası: 339410) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Zupančič, M., Grıl, A., & Kavčıč, T. (2000). The Slovenian version of the Social Competence and Behavior Evaluation Scale Preschool Edition (OLSP): the second preliminary validation. Horizons of Psychology, 9(4), 7-23.