Çocuk Haklarına Yönelik Ebeveyn Tutumları ile Ebeveynlik Rolleri Arasında İlişki

Yıl 2015, Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı, - , 24.06.2015

Müge Kılıçgün

Öz

Günümüz  aile yapısında yaşanılan  değişim,  hem annelik  ve babalık  rollerinin farklı şekillerde yaşanmasına,  hem de çocuğun  farklı şekillerde  algılanmasına neden olmaktadır. Özellikle  çocuğa verilen değer ve çocuğun aile içindeki yeri, çocuğun sorumluluk ve bakımının gerçekleştiriliş  şeklini değiştirmektedir. Günümüzde çocuklar,  yetişkin korumasına gereksinimi  olan varlıklar olarak değil, kendi ayakları  üzerinde durabilmesi gereken bireyler olarak görülmektedir. Bu nedenle çocukların aile içinde sahip oldukları hakların varlığı önemli hale gelmiştir.

AMAÇ: Bu araştırmada, çocukların haklarına yönelik ebeveyn tutumları ile annelik ve babalık rolleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM:  Araştırmada veri toplama aracı olarak “Aile Bilgi Anketi”, “Geleneksel Annelik Rolü Ölçeği”, “Geleneksel Babalık Rolü Ölçeği” ve “Ebeveyn Çocuk Hakları Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ebeveynlik rolleri “geleneksel annelik” ve “geleneksel babalık”; çocuk haklarına yönelik ebeveyn tutumları ise “bakım ve korunma” ve “kendi kendine karar verme” olmak üzere iki boyuta tanımlanmıştır. Araştırmanın örnekleminde 3-6 yaş grubu çocuğu olan 315 anne ve 315 baba olmak üzere toplam 630 ebeveyn yer almıştır.

BULGULAR: Araştırma bulgularına göre; hem annelerin hem de babaların çocuk haklarına yönelik  tutumları ile geleneksel  ebeveynlik rolleri arasında ilişki bulunmaktadır.

SONUÇ: Bakım ve korunma tutumu puanları yükseldikçe  hem annelerin hem de babaların geleneksel  ebeveynlik rollerinin güçlendiği, kendi kendine karar verme tutumu puanları yükseldikçe hem annelerin hem de babaların geleneksel ebeveynlik rollerinin zayıfladığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Annelik, babalık, çocuk hakları

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (2014). Türkiye aile yapısı araştırması: tespitler, öneriler.
• İstanbul: Çizge Tanıtım ve Kırtasiye Ltd. Şti.
• Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2011). Türkiye aile yapısı araştırması. Ankara: Afşaroğlu
• Matbaası.
• Akhondzadeh, S.M. (2002). Enhancement of self-esteem in hierarchical relationships (Yayınlanmamış master tezi). İstanbul: Boğaziçi Universitesi.
• Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child Development, 37,
• -907.
• Baumrind, D. (1978). Reciprocal rights and responsibilities in parent-child relations. Journal of Social Issues,
• (2), 179-196.
• Bayer, A. (2013). Değişen toplumsal yapıda aile. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(8), 101-219. Blake, N. (1996). Between postmodernism and anti‐modernism: The predicament of Educational
• Studies. British Journal of Educational Studies, 44(1), 42-65.
• Bornstein, M. H., Hahn, C., Suwalsky, J. T. D. & Haynes O. M. (2003). Socioeconomic status, parenting, and child development (Eds. M.H. Bornstein ve R. H. Bradley). The hollingshead four-factor index of social status and the socioeconomic index of occupations (p29-82). USA: Routledge.
• Cassidy, M. L. & Warren, B. O. (1992, November). Attitudes toward gender roles in the family: a comparison of women and men in dual and single earner families. Annual Conference of the National Council on Family Relations. Filorida: Orlando.
• Collins, R. ve Coltrane, S. (1992). Sociology of marriage and the family: gender, love and property. Chicago: Nelson Hall.
• Cunningham, M. (2001). The influence of parental attitudes and behaviors on children’s attitudes toward gender and household labor in early adulthood. Journal of Marriage and Family, 63(1), 111-122.
• Cutting, E., Tammi, L. (1999). Understanding parents, understanding parenthood: an education for parenthood course piloted at monifeith high school. Edinburg: Save the Children Scotland.
• Çağan, K. (2011). Aile sosyolojisi. Ailenin işlevleri (s.83-93). İstanbul: Açılım Kitap.
• Day, D.M., Peterson-Badali, M. ve Ruck, M.D. (2006). The relationship between maternal attitudes and young people’s attitudes toward children’s rights. Journal of Adolescence, 29, 193-207.
• Dencik, L. (1989). Growing up in the post-modern age: On the child’s situation in the modern family, and on the position of the family in the modern welfare state. Acta Sociologica, 32(2), 155-180.
• Dencik, L. (1998). Modernisation-A challenge to early childhood education: Scandinavian experiences and perspectives. European Early Childhood Education Research Journal, 6(2), 19-33.
• Duvall, E. M. (1988). Family development’s first forty years. Family relations. National Council on Family
• Relations. 37(2),127-134.
• Elkind, D. (1992). The post-modern family, a new imbalance. New York: Knopf.
• Elkind, D. (1995). The young child in the postmodern world. Dimensions of early childhood, 23(3), 6-9.
• Erdentuğ, A. (1991). Çeşitli insan topluluklarında aile tipleri, aile yazıları. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma
• Kurumu Yayınları.
• Eyüboğlu, A., Özar, Ş. ve Tanrıöver, H.T. (2000). Kentlerde Yaşayan Kadınların İş Yaşamına Katılım Sorunlarının Sosyoekonomik ve Kültürel Boyutları. Ankara: Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Farson, R. (1974). Birthrights. New York: Macmillan.
• Fişek, G.O. (2014). Gelenekten Değişime: Türkiye’de Aile ve Çocuklar. http://www.bupampsi.boun.edu. tr/?q=node/62 (Erişim: 12.02.2014).
• Franklin, B. (1993). Çocuk hakları (Çeviren A.Türker). İstanbul: Ayrıtı.
• Günay, G. ve Bener, Ö. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 157-171.
• Hilton, J.M., Haldeman, V.A. (1991). Gender differences in the performance of household tasks by adults and children in single-parent and two parent, two earner families. Journal of Family Issues. 12(1), 114-130.
• Hortaçsu, N. (2003). Çocuklukta ilişkiler, ana baba, kardeş ve arkadaşlar. Anne-baba ve çocuk çatışması
• (p.193-196). Ankara: İmge Kitabevi.
• Kağıtçıbaşı, C., Sunar, D. ve Bekman, S. (2001). Long-term effects of early intervention: Turkish low-income mothers and children. Journal of Applied Developmental Psychology, 22(4), 333-361.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1986). Status of women in Turkey: Cross-cultural perspectives. International Journal of
• Middle East Studies, 18, 485-499.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1990). İnsan aile kültür. Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Family and human development across cultures: A view from the other side. New
• Jersey: Ablex Press.
• Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kennedy, G. E. (1992, November). The value and commitment to work and family roles: ınfluence of gender and family background. Annual Conference of the National Council on Family Relations. Filorida: Orlando.
• Kılıç, S. (2012). Bağıntı analizi sonuçlarının yorumlanması. Journal of Mood Disorders, 2 (4).191-193. Kılçgün Yurtsever, M. ve Kılıçkaya, A. (2015). [Geleneksel annelik rolleri ve geleneksel babalık rolleri
• ölçeklerinin türkçe’ye adaptasyonu]. Yayınlanmamış ham veri.
• Lamb, M.E. (1997). Fathers and child development: An introductory overview and guide. (Ed. M.E. Lamb).
• The role of father in child development (p. 309-3013). New York: Wiley.
• Lindsey, E. W., Mize, J. & Pettit, G. S. (1997). Mutuality in parent-child play: Consequences for children’s peer competence. Journal of Social and Personal Relationships, 14(4), 523-538.
• MacPhee, D., Benson, J.B. & Bullock, D. (1986 April). Influences on maternal self-perceptions. International
• Conference on Infant Studies. Los Angeles.
• Matthews B.G. (2000). Çocukluk felsefesi (Çev: E. Çakmak). İstanbul: Gendaş yayıncılık.
• Melton, G.B. (1980). Children’s concepts of their rights. Journal of Clinical Child Psychology, 9, 186-190. Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 1-2. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Peters, J.M. & Haldeman, V.A. (1987). Time used for household work. Journal of Family Issues, 8(2), 212-
• -
• Pleck, J. (1997). Paternal involvement: Levels, sources and consequences. In M.E. Lamb (Ed.). The role of the father in child development (p.66-104). New York: Wiley.
• Rogers, C.M. & Wrightsman, L.S. (1978). Attitudes toward children’s rights: Nurturance or self- determination?. Journal of Social Issues, 34(2), 59-68.
• Ruck M.D., Abromavitch, R. ve Keating D.P. (1998). Children’s and Adolescents’ understanding of rights:
• balancing nurturance and self-determination. Child Development, 64 2, 404-417.
• Ruck, M.D. (1994). Children’s understanding of nurturance and self-determination rights (Unpublished
• Dissertation). Toronto University, Toronto, Canada.
• Sayın, Ö. (1990). Aile sosyolojisi: ailenin toplumdaki yeri. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Sunar ve Fişek (2005). Contemporary Turkish families. In U.Gielen and J.Roopnarine (Eds). Families in
• Global Perspective (p.169-183). New York: Allyn & Bacon.
• Sunar, D. (2002). Change and continuity in the Turkish middle class family. (s.2017-238). Autonomy and dependence in family: Turkey and Sweden in critical perspective. İstanbul: Swedesh Reseach Institude.
• Şafak, Ş. (1989). Ailede rol, fonksiyon ve sorumluluk dağılımı (p.34-43). Türk Ailesinin Sosyal ve Ekonomik
• Durumu Sempozyumu. Ankara: Başbakanlık SHÇEK Basımevi.
• UNICEF (2002). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Uygulama Kitabı. Unicef.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Deta Yayıncılık. Whatley, M. & Knox, D. (2005). Scales for measuring college student views of traditional motherhood and
• fatherhood. College Student Journal. 39 (3). 588-595.
• Worsfold, V.L. (1974). A philosophical justification for children’s rights. Harvard Education Review, 44(1),
• -157.
• Yörükoglu, A. (1994). Çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn çocuk hakları tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve anne babaların çocuk haklarına yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Zeybekoğlu, Ö. (2013). Toplumsal cinsiyet bağlamında erkeklik olgusu. Mediterranean Journal of Humanities,
• (2), 297-328.