Amaç: Kolorektal kanser (KRK), dünya çapında görülen üçüncü en yaygın
kanserdir. Biz bu çalışmamızda, KRK konusunda çevrimiçi sitelerin okunabilirlik
değerlerini Türkçe için dizayn edilmiş Ateşman ve Bezirci-Yılmaz okunabilirlik
formüllerine göre incelemeyi ve bu sitelerin içeriklerini değerlendirmeyi
amaçladık.
Materyal ve
Metod: Bu araştırma tanımlayıcı
tipte bir araştırma olup, araştırmanın verilerine ülkemizde en sık kullanılan
arama motoru olan Google (www.google.com.tr) aracılığı ile ulaşılmıştır. Haziran 2019 tarihinde “kolon kanseri”,
“rektum kanseri” ve “kalın bağırsak kanseri” anahtar kelimeleri arama motorunda
tek tek yazılarak arama yapılmış ve karşımıza çıkan toplam 1250 internet sitesi
incelenmiştir. Bu sitelerden reklam, sadece video ve resim içeren, 10 cümleden
daha az bilgi içeren siteler, sohbet ve forum siteleri, ticari satış siteleri
ile hastalık hakkında bilgi içermeyen haber siteleri araştırma dışı
bırakılmıştır. Çalışmaya alınan sitelerdeki bilgiler kopyalanarak bilgisayar
programına aktarılmıştır. Bu program ile Ateşman ile Bezirci-Yılmaz
okunabilirlik değerleri, cümle sayısı, kelime sayısı, dört ve üzeri heceli
kelime sayısı, bir cümledeki ortalama 4 hece ve üstü kelime sayısı ve
kelimelerin ortalama hece sayısı hesaplanmıştır. Çalışmaya alınan internet
siteleri hazırlayan kişilere göre 4 gruba ayrılmıştır. Hastane ve sağlık
profesyonellerinin hazırladıkları siteler birinci grup, haber siteleri ikinci
grup, Sağlık Bakanlığı ve derneklerin hazırladıkları siteler üçüncü grup ve bu
üç gruba girmeyen siteler dördüncü grup olarak sınıflandırılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya 59 (%38,1)’u 1. grup, 63(%40,6)’ü 2. grup, 15 (%9,7)’i 3.
grup ve 18 (%11,6)’i ise 4. grupta olmak üzere toplam 155 tane internet sitesi
alınmıştır. Çalışmaya alınan tüm sitelerin Ateşman okunabilirlik değerlerinin
medyan değeri 50,81 [46,65-55,75] idi. Çalışmaya alınan grupların Ateşman
okunabilirlik değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı
(p=0,082). Çalışmaya alınan tüm sitelerin Bezirci-Yılmaz okunabilirlik
değerlerinin medyan değeri 12,32 [10,83-14,29] idi. Çalışmaya alınan grupların
Bezirci-Yılmaz okunabilirlik değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı
fark saptanmadı (p=0,166). Sitelerin Ateşman’a göre aldıkları okunabilirlik
puanları yine Ateşman’a göre okunabilirlik aralıklarına göre ayrıldı. Çalışma
gruplarının Ateşman’a göre okunabilirlik aralıklarında istatistiksel olarak
anlamlı fark olduğu tespit edildi (p=0,035).
Sonuç: KRK hakkında hazırlanmış Türkçe internet sitelerindeki metinlerin
okunabilirlik seviyeleri, ülkemiz sağlık okuryazarlığı ve önerilen akademik
seviyenin üzerindedir. Bu sonuç bize KRK hakkında hazırlanmış Türkçe internet
sitelerindeki metinlerin anlaşılmasının güç olduğunu göstermektedir.
Background: Colorectal cancer (CRC) is the third most common cancer seen
worldwide. In this study, we aimed to investigate the readability values of
online sites on CRC according to the readability formulas of Ateşman and
Bezirci-Yılmaz designed for Turkish and to evaluate the contents of these
sites.
Materials and Methods: This research is a descriptive type of
research and the data of the research is accessed through Google
(www.google.com.tr) which is the most commonly used search engine in our
country. In June 2019, “colon cancer”, “rectum cancer” and “large bowel
cancer" keywords were written separately in the search engine and a total
of 1250 websites were searched. Of these sites, those that including only
advertising, video and image less than 10 sentences with information, chat and
forum sites, commercial sales sites and news sites that do not contain
information about the disease were excluded from the research. The information
on the sites that included in the study was copied and transferred to the
computer program. With this program, the readability values of Ateşman and
Bezirci-Yılmaz, the number of sentences, the number of words, the number of
words with four and more syllables, the average number of words in a sentence
of 4 syllables and over, and the average number of words were calculated. The
web sites included in the study were divided into 4 groups according to the
people who prepared them. The sites prepared by the hospital and health
professionals were classified as the first group, the news sites as the second
group, the sites prepared by the Ministry of Health and associations as the
third group and the sites that did not fall into these three groups were
classified as the fourth group.
Results: In
this study, 59 (38.1%) were in Group 1, 63 (40.6%) were in Group 2, 15 (9.7%)
were in the third group and 18 (11.6%) were a total of 155 websites were
included in the fourth group. The median of Ateşman readability values of all
the sites included in the study was 50.81 [46.65-55.75]. There was no
statistically significant difference between Ateşman readability values of the
groups included in the study (p = 0.082). The median of Bezirci-Yılmaz
readability values of all sites included in the study was 12,32 [10,83-14,29].
There was no statistically significant difference between the readability
values of the Bezirci-Yılmaz groups (p = 0.166). The readability scores of the
sites according to Ateşman were again divided according to the readability
ranges according to Ateşman. There was a statistically significant difference in
the readability intervals of the study groups according to Ateşman (p = 0.035).
Conclusion: The readability levels of the texts on Turkish websites prepared about
CRC are above the health literacy level and recommended the academic level of
our country. This result suggests us that the texts in Turkish websites
regarding CRC are difficult to understand.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Klinik Tıp Bilimleri |
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2019 |
Gönderilme Tarihi | 24 Eylül 2019 |
Kabul Tarihi | 9 Aralık 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 16 Sayı: 3 |
Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi / Journal of Harran University Medical Faculty