Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Çalışanlarının Meme Kanseri Hakkında Bilgi ve Farkındalıkları; Samsun İli Örneği

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 2, 279 - 286, 29.08.2024

Bekir Şahin , Mevlüde Alpaslan Arar , Muhammet Ali Oruç

https://doi.org/10.35440/hutfd.1435858

Öz

Amaç: Toplumun sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştıran ve güvenilirliğiyle ön plana çıkan aile sağlığı merkezleri, meme kanserinin erken teşhis ve taramasında kritik bir rol oynarlar. Bu çalışma, toplumun meme kanseri konusunda farkındalığını artırmada hayati öneme sahip olan aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanlarının meme kanseri hakkındaki bilgi düzeylerini ve farkındalıklarını belirlemeyi amaçlamaktadır.
Materyal ve metod: Bu çalışma Samsun ili aile sağlığı merkezlerinde görev yapmakta olan aile hekim-leri ve aile sağlığı çalışanları ile yürütülmüştür. Katılımcıların meme kanseri hakkındaki bilgi ve farkın-dalıklarını ölçmek amacıyla Google Forms üzerinden online bir anket uygulandı.
Bulgular: Çalışmaya 188’i kadın (%71,5), 75’i erkek (%21,5) olmak üzere toplam 263 kişi dahil edildi. Katılımcıların %44,5’i aile hekimi, %55,5’i aile sağlığı çalışanıydı. Kadınların %96,8’i kendi kendine meme muayenesi yaptırdığını bildirdi. Mammografi çektirmediğini ifade eden kadınlar (%38,8) gerek-çe olarak %27,8 oranında şikayetlerinin olmayışını bildirmiştir. Meme kanseri riskleri ve belirtileri hakkındaki önermelere aile hekimleri aile sağlığı çalışanlarına oranla (p<0,05); kadınlar ise erkeklere oranla (p<0,05) daha fazla doğru yanıt vermiştir.
Sonuç: Çalışma sonuçları, kadınların meme kanseri taraması konusunda iyi bir farkındalığa sahip oldu-ğunu, katılımcıların ulusal meme kanseri standartları ve meme kanseri risk faktörleri hakkında bilgi düzeylerinin yetersiz olduğunu göstermektedir. Sağlık profesyonellerinin meme kanseri erken teşhis ve tarama programları hakkında bilgilerini artırmak ve olumlu sağlık davranışı değişikliklerini geliştire-bilmek için görev ve sorumlulukları çerçevesinde düzenli aralıklarla hizmet içi eğitimlerin verilmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Halk sağlığı, erken tanı, farkındalık, meme kanseri, tarama

Knowledge and Awareness of Family Physicians and Family Health Workers About Breast Cancer; Samsun Province Example

Öz

Background: Family health centers, which facilitate access to healthcare services in the community and are known for their reliability, play a critical role in the early diagnosis and screening of breast cancer. This study aims to assess the knowledge levels and awareness of breast cancer among family physicians and healthcare workers who play a vital role in increasing public awareness of breast can-cer.
Materials and Methods: This study was conducted with family physicians and healthcare workers serving in family health centers in Samsun province. An online survey using Google Forms was imple-mented to assess participants' knowledge and awareness about breast cancer.
Results: A total of 263 people, 188 women (71.5%) and 75 men (21.5%), were included in the study. 44.5% of the participants were family physicians and 55.5% were family health workers. 96.8% of women reported having self-breast examination. Women who stated that they did not have a mam-mogram (38.8%) stated that the reason was that they did not have any complaints at a rate of 27.8%. Family physicians were more likely to respond to suggestions about breast cancer risks and symptoms than family health professionals (p<0.05); Women gave more correct answers than men (p<0.05).
Conclusions: The study results indicate that women have good awareness of breast cancer screening, but participants have inadequate knowledge about national breast cancer standards and breast cancer risk factors. It is important to provide in-service training at regular intervals within the framework of the duties and responsibilities of health professionals in order to increase their knowledge about breast cancer early detection and screening programs and to develop positive health behavior chan-ges.

Anahtar Kelimeler

Awareness. breast cancer, early diagnosis, public health, screening

Kaynakça

• 1. World Health Organization (WHO). [homepage on the Internet]. World Cancer Report: Cancer Research for Cancer Prevention. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer, [cited 7 Aug 2023]. Available from: http://publications.iarc.fr/586
• 2. American Cancer Society. [homepage on the Internet]. How Common Is Breast Cancer? Breast Cancer Statistics, 2023. [cited 7 Aug 2023]. Available from: https://www.cancer.org/cancer/types/breast-cancer/about/how-common-is-breast-cancer.html
• 3. World Health Organization. [homepage on the Internet]. International Agency for Research on Cancer, Turkey sour-ce: globocan 2020. [homepage on the Internet]. Internati-onal Agency for Research on Cancer. [cited 8 Aug 2023]. Available from:https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/792-turkey-fact-sheets.pdf.
• 4. Amercan Cancer Society. Key Statistics for Breast Cancer in Men. [cited 8 Aug 2023]. Available from:https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer-in-men/about/key-statistics.html.
• 5. Ginsburg O, Yip CH, Brooks A, Cabanes A, Caleffi M, Duns-tan Yataco JA., et al. Breast cancer early detection: A pha-sed approach to implementation. Cancer. 2020: 2379-93.
• 6. World Health Organization. [homepage on the Internet]. Breast Cancer: Prevention and Control. [cited 8 Aug 2023]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/breast-cancer
• 7. T. C. Sağlık Bakanlığı. [homepage on the Internet]. Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları. [cited 8 Aug 2023]. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/Mevzuat/Genel_Nitelikli_Ya-zi_ve_Gorusler/Meme_Kanseri_Tarama_Programi_Ulusal_Standartlari.pdf
• 8. Alagöz MN, Tuncer Ö. Aile Hekimliği polikliniğine başvuran 20-69 yaş aralığındaki kadınların meme kanseri tarama yöntemlerine yönelik sağlık inançlarının belirlenmesi. The Journal of Turkish Family Physician. 2021;12(4):192-200
• 9. Yapran V: Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Çalışanla-rının Meme Kanseri Ve Meme Kanser Taramaları Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları. Uzmanlık Tezi, Diyarbakır: Dic-le Üniversitesi Tıp Fakültesi, 2021
• 10. Osei-Afriyie S, Addae AK, Oppong S, Amu H, Ampofo E, Osei, E. Breast cancer awareness, risk factors and scree-ning practices among future health professionals in Ghana: A cross-sectional study. PloS one, 2021;16(6), e0253373.
• 11. Köksal NG. Meme Kanserinde Tarama ve Erken Tanı. Doğu Karadeniz Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;1(2):50-6.
• 12. Merz E, Riley NE, Malcarne VL, Sadler GR, Merz EL, Riley NE, et al. Clinical trials-related knowledge, attitudes, and behaviors among Black and Latina women: A randomized controlled trial of the Women United: Clinical Trials and the Fight Against Breast Cancer Program. Journal of Cancer Education. 2022;37(3):874-81.
• 13. Alenezi AM, Thirunavukkarasu A, Wani FA, Alenezi H, Alanazi M, Alruwaili AS, et al. Female healthcare workers’ knowledge, attitude towards breast cancer, and perceived barriers towards mammogram screening: A multicenter study in North Saudi Arabia. Current Oncology. 2022;29(6):4300-14.
• 14. Madubogwu CI, Egwuonwu AO, Madubogwu NU, Njelita IA. Breast cancer screening practices amongst female ter-tiary health worker in Nnewi. Journal of Cancer Research and Therapeutics. 2017;13(2):268-75.
• 15. Yılmaz S, Nilüfer EMRE, Aykota MR. Tıp fakültesi öğrencile-rinin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Medical Journal. 2020;13(2):351-56.
• 16. Bakır N, Demir C. Hemşirelerin meme kanseri, kendi kendi-ne meme muayenesi ve mamografiye ilişkin inançlarının belirlenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ensti-tüsü Dergisi. 2020;7(3):266-71.
• 17. T. C. Sağlık Bakanlığı. [homepage on the Internet]. Kanser Dairesi Başkanlığı. Meme Kanseri; 2017. [cited 26 Aug 2023]. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-turleri/kanser-turleri/meme-kanseri.html.
• 18. World Health Organisation. [homepage on the Internet]. Breast cancer-Early diagnosis and screening. [cited 26 Aug 2023]. Available from: http://www.who.int/cancer/prevention/diagnosis-screening/breast-cancer/en/
• 19. Özçam H, Çimen G, Uzunçakmak C, Aydın S, Özcan T, Bo-ran B. Kadın Sağlık Çalışanlarının Meme Kanseri, Serviks Kanseri ve Rutin Tarama Testlerini Yaptırmaya İlişkin Bilgi Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Istanbul Medi-cal Journal. 2014;15(3):154-60
• 20. Çakmak R, Güler G. Kadın Sağlık Çalışanlarında Kanser Tarama Davranışları. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi. 2018;20(1):25-32.
• 21. Wu TY, Chen SL. Breast cancer screening practices and related health beliefs among Taiwanese nurses. Asia Pac J Oncol Nurs. 2017;4(2):104–11.
• 22. Nicholls R, Perry L, Gallagher R. The personal cancer scree-ning behaviours of nurses and midwives. J Adv Nurs. 2017;73(6):1403–20.
• 23. Kaya C, Üstü Y, Özyörük E. Knowledge, attitudes and beha-viors of health workers about cancer screenings. Ankara Med J. 2017;17(1):73–83
• 24. Korkmazer B., Kılınçarslan MG, Sarıgül B, Şahin EM. Araş-tırma Görevlisi Hekimlerin Kanser Tarama Hakkındaki Tu-tum ve Davranışları. Troia Medical Journal. 2019;1(2):73-9.
• 25. Yılmaz S, Nilüfer E, Aykota MR. Tıp fakültesi öğrencilerinin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Der-gisi. 2020; 13(2):351-6.
• 26. Güzel N, Bayraktar N. Kadınların meme kanserinin erken tanısına yönelik farkındalıklarının ve uygulamalarının belir-lenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Der-gisi. 2019; 6(2): 101-10.
• 27. Guida JL, Green P, Clague-DeHart J, Eshraghi L, Laurita N, O’Connell M, Love S. The Health of Women (HOW) Study®: a web-based survey of breast cancer risk factors, diagnosis, and treatment. Journal of Cancer Survivorship. 2022:1-7.
• 28. Duymuş ME, Ayık Aydın H. Türkiye'nin güneyindeki kadın sağlık çalışanlarının meme ve rahim ağzı kanseri konusun-daki farkındalık, davranış ve bilgi düzeylerinin değerlendi-rilmesi. Acta Oncologıca Turcıca, 2022;56(1):13-26.
• 29. Karaca PP, Koyucu RG. Sağlık hizmetleri öğrencilerinin meme kanseri konusunda bilgilerinin değerlendirilmesi. Androl Bul. 2020;22:94−102.
• 30. Vodouhe MV, Lokossou MSHS, Salifou K, Ogoudjobi OM, Sidi IR, Hounkponou FM. Knowledge of risk factors and early detection signs of breast cancer by students at nur-sing and midwifery training institute (IFSIO) in Parakou (Benin). J Women’s Health Care. 2018;7:2-6.
• 31. Faria EH, Kim D, Sisconetto RM, Cucio VFM, dos Reis Fer-reira PPG, Alves BSR, Abdalla DR. Analysis of knowledge about male breast cancer among higher education male students. European Journal of Breast He-alth, 2021;17(4):333.
• 32. Özaydın AN, Doğan E, Bozdoğan B. Men’s Knowledge and Attitudes Towards Breast Cancer: A Descriptive Study, Eur J Breast Health, 2020;16(3):183.