Hemşirelerin Afet Tehdidi İçin Psikolojik Hazırlık Durumları, Sosyal Destek Algıları ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 3, 483 - 489

Suzan Havlioğlu , Fatma Ersin , Sibel Ceylan Gür

https://doi.org/10.35440/hutfd.1558326

Öz

Amaç: Bu çalışma hemşirelerin afet tehdidi için psikolojik hazırlık durumları, sosyal destek algıları ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Materyal ve Metod: Tanımlayıcı tipte olan çalışma xxx Hastanesi' nde 10 Temmuz – 10 Ağustos 2024 tarihleri arasında yapılmıştır. Örneklem 311 hemşireden oluşmuştur. Verilerin toplanmasında tanıtıcı bilgi formu, Afet Tehdidi için Psikolojik Hazırlık Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada verileri analiz etmek için Independent simple t testi, Oneway analiz testi ve pearson korelasyon analizi uygulanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan hemşirelerin Afet Tehdidi için Psikolojik Hazırlık Ölçeği puan ortalamaları 65.52 ± 9.72, dış durumsal çevre bilgisi ve yönetimi alt boyutu puan ortalamaları 27.89 ± 4.76, kişinin duygusal ve psikolojik tepkisinin yönetimi alt boyutu puan ortalamaları 28.03 ± 4.79, kişinin sosyal çevresinin yönetimi alt boyutu puan ortalamaları 9.59 ± 1.69’dur. Hemşirelerin Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği Puan Ortalamaları 55.66 ± 21.67, sosyal destek ölçeği aile alt boyutu puan ortalamaları 18.35 ± 7.57, arkadaş alt boyutu puan ortalamaları 18.48 ± 7.38, özel bir insan alt boyutu puan ortalamaları 18.85 ±7.63’dür.
Sonuç: Bu çalışmada hemşirelerin evde afet hazırlık planlarının olmasının, afet ile ilgili eğitim almalarının afet tehdidi için psikolojik hazırlık ölçeği ve çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği puan ortalamalarını etkilediği saptanmıştır. Ayrıca medeni durumun ve çalışılan pozisyonun da çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği puan ortalamalarını etkilediği görülmektedir.
Hemşireler afetle mücadele konusunda düzenli aralıklarla eğitimler almalıdır. Çünkü bu eğitimlerin hemşirelerin afet durumunda üstlendikleri rol ve sorumluluklara yönelik hazırlıklara katkısı olacağı öngörülmektedir. Ayrıca afetle mücadele eğitimlerinin okullarda öğrencilere, bunun yanında yaşanılan her ortamda halka verilmesi sağlanmalı, afetle mücadele konusu temel eğitim müfredatına yerleştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Psikolojik Hazırlık, Sosyal Destek, Hemşireler

Etik Beyan

Çalışmamız Helsinki Bildirisi’nde belirtilen etik standartlara uygun planlanmıştır.

Psychological Preparedness of Nurses for Disaster Threat, Perception of Social Support and Influencing Factors

Öz

Background: This study was conducted to determine the psychological preparedness of nurses for disas-ter threat, their perceptions of social support and the factors influencing them.
Materials and Methods: The descriptive study was conducted in Sanlıurfa Mehmet Akif Inan Training and Research Hospital between 10 July and 10 August 2024. The sample consisted of 311 nurses. Desc-riptive information form, Psychological Preparedness for Disaster Threat Scale and Multidimensional Perceived Social Support Scale were used to collect the data. Independent simple t-test, one-way analysis test and Pearson correlation analysis were used to analyse the data.
Results: The mean scores of the nurses participating in the study were 65.52 ± 9.72 on the Psychologi-cal Preparedness for Disaster Threat Scale, 27.89 ± 4.76 on the External Situational Environment Knowledge and Management subscale, 28.03 ± 4.79 on the Management of the Person's Emotional and Psychological Response subscale, and 9.59 ± 1.69 on the Management of the Person's Social Environ-ment subscale. The nurses' mean scores on the Multidimensional Perceived Social Support Scale were 55.66 ± 21.67, the mean scores on the family sub-dimension of the social support scale were 18.35 ± 7.57, the mean scores on the friend sub-dimension were 18.48 ± 7.38, and the mean scores on the special person sub-dimension were 18.85 ± 7.63.
Conclusions: In this study, it was found that having disaster preparedness plans at home and receiving disaster-related training affected the mean scores of the psychological preparedness scale for disaster threat and the multidimensional perceived social support scale. Marital status and employment status were also found to affect mean scores on the multidimensional perceived social support scale. Nurses should receive regular disaster preparedness training. This is because it is predicted that these trainings will help prepare nurses for their roles and responsibilities in the event of a disaster.

Kaynakça

• 1. Erdoğan Ö. Afet Hemşireliği Eğitimi. Öztekin SD, editor. Afet Hemşireliği. Ankara: Türkiye Klinikleri. 2018;115-20.
• 2. Efeoğlu İE, Sezgili K, Seğmenoğlu M. Afete Hazırlık: Kontrol Odaklılık ve Genel Afet Hazırlık İnanışı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Türk İdare Dergisi. 2021;109.
• 3. Yiğit E, Boz G, Gökçe A, Özer A. İnönü Üniversitesi Tıp ve Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Afet Konusundaki Bilgi, Tutum ve Davranışları. Sakarya Tıp Dergisi. 2020;10:580-6.
• 4. Inal E, Dogan N. Improvement of General Disaster Prepared-ness Belief Scale Based on Health Belief Model. Prehosp Di-saster Med. 2018;33:627-36.
• 5. Rañeses MK, Chang-Richards A, Richards J, Bubb J. Measu-ring the level of disaster preparedness in Auckland. Procedia Engineering. 2018;212:419-26.
• 6. Every D, McLennan J, Reynolds A, Trigg J. Australian house-holders’ psychological preparedness for potential natural ha-zard threats: An exploration of contributing factors. Int J Di-saster Risk Reduct. 2019;38:101203.
• 7. Roudini J, Khankeh HR, Witruk E. Disaster mental health preparedness in the community: a systematic review study. Health Psychol Open. 2017;4(1):1–12.
• 8. Agarwal V, Sharma S, Gupta L, Misra DP, Davalbhakta S, Agarwal V, et al. COVID-19 and psychological disaster prepa-redness - an unmet need. Disaster Med Public Health Prep. 2020; 14(3):387–90.
• 9. Paton D, Johnston D. Disaster Resilience: An Integrated App-roach, Charles C Thomas Pub Ltd; U.S.A. Second Edition. 2017.
• 10. Brewin CR, Andrews B, Valentine JD. Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder intrauma-exposed adults. J Consult Clin Psychol. 2000;68(5):748.
• 11. MacRitchie V, Leibowitz S. Secondary traumaticstress, level of exposure, empathy and social support intrauma workers. South African Journal of Psychology. 2010;40(2), 149–58.
• 12. Ersin F, Havlioğlu S, Gür SC. Mental Wellbeing and Social Support Perceptions of Nurses Working in a Covid-19 Pande-mic Hospital. Perspect Psychiatr Care. 2022;58 (1):124–31.
• 13. Altay G, Köksal ZP, Yavuz AY. Pandemi Sürecinde Hemşirele-rin Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri ile Yaşam Kalitesi Ara-sındaki İlişkinin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022; 11(4): 1443 – 51.
• 14. Kılınç T, Çelik AS. Relationship between the social support and psychological resilience levels perceived by nurses during the COVID‐19 pandemic: a study from Turkey. Perspect Psyc-hiatr Care. 2020;1–9.
• 15. Kara S, Kaya ŞD. Sağlık Çalışanlarının Psikolojik Yıldırma ve Algılanan Sosyal Destek Düzeylerinin İncelenmesi: Konya İlin-de Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2021;24 (2):381-99
• 16. Mermer G, Bilge A, Yücel U, Çeber E. Gebelik ve Doğum Sonrası Dönemde Sosyal Destek Algısı Düzeylerinin İncelen-mesi, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2010;1(2):71-6.
• 17. Kanığ M, Eroğlu K. Gebelerde Algılanan Sosyal Destek Düzeyi ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Der-gisi. 2019;16(2):125-33.
• 18. Tierney KJ, Lindell MK, Perry RW. Facing the Unexpected: Disaster Preparedness and Response in the United States. Jo-seph Henry Press: Washington DC. 2001.
• 19. Türkdoğan Görgün C, Koçak Şen İ, McLennan J. The validity and reliability of the Turkish version of the psychological pre-paredness for disaster threat scale. Nat Hazards 2023;118:331–46.
• 20. Zulch HR, Morrissey SA, Reser JP, Creed P. Psychological Preparedness for Natural Disasters. In Proceedings of the First International Conference on Urban Sustainability and Resilience, UCL, London, UK. 2012
• 21. Zulch H. Psychological preparedness for natural hazards– improving disaster preparedness policy and practice. 2019.
• 22. Zimet G, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The multidimen-sional scale of perceived social support. J Pers Assess. 1988;52(1):30‐41.
• 23. Eker D, Arkar H, Yaldiz H. Factorial structure, validity, and reliability of revised form of the multidimensional scale of perceived social support. Turkish J Psychiatr. 2001;12(1):17‐25.
• 24. Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon. 2013.
• 25. Zakour MJ. Disasters and menral health. In T. McGee & E. Penning-Rowsell (Eds.). Handbook of Environmental Hazards and Society, Routledge 2023;394–407.
• 26. Abd elazeem H, Adam S, Mohamed G. Awareness of Hospi-tal Internal Disaster Management Plan Among Health Team Members in A University Hospital. Life Science Journal. 2011;8(2):42-52.
• 27. Özbezek BD, Paksoy HM, Çopuroğlu F. “Covid19 Pandemi Döneminde Sağlık Çalışanlarının Sosyal Destek Algılarının Tü-kenmişlik Düzeyine Etkisi”. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 2021;11:413-34.
• 28. Kılıç N. Şimşek N. Psikolojik ilk yardım ve hemşirelik. Journal Psychiatric Nurs. 2018;9(3):212-18.
• 29. Seyedin H, Dolatabati ZA. Rajabbifard F. Emergency nurses’ requirements for disaster preparedness. Trauma Mon. 2015;20(4):1-4.
• 30. Erkin Ö, Aslan G, Öztürk M, Çam B, Ödek Ş. Nurses' General Disaster Preparedness Status and Affecting Factors. Forbes J Med. 2023;4(3):305-14.
• 31. Yalçın Balçık P, Bilgin Demir İ, Ürek D. Ankara‟da Seçilen Bazı Hastanelerde Afet Yönetimine İlişkin Mevcut Durum Değer-lendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2014;17(1):45-58.
• 32. Wenji Z, Turale S, Stone TE, Petrini MA. Chinese nurses' relief experiences following two earthquakes: implications for di-saster education and policy development. Nurse Educ Pract. 2015;15:75-81.
• 33. Dudley-Grant GR, Mendez GI, Zinn J. Strategies for anticipa-ting and preventing psychological trauma of hurricanes thro-ugh community education. Professional Psychology Research and Practice. 2000;31: 387-92.
• 34. Shi SH. Research on disaster education in Japan and its en-lightenment. Disaster Reduct. 2020;23:54–7.
• 35. Muyor-Rodríguez J, Caravaca-Sánchez F, Fernández-Prados JS. Covid-19 fear, resilience, social support,anxiety, and suici-de among college students in Spain. Int J Environ Res Public Health. 2021; 18(15):8156.
• 36. Pandit A, Nakagawa Y. How does reciprocalexchange of social support alleviate individuals’ depressionin an earthquake-damaged community? Int J Environ Res Public Health. 2021;18(4):1585.
• 37. Park YS, Song HJ. Study of the effects of earlychildhood teac-hers’ social support and teacher efficacy onresilience. Korean Journal of Child Education & Care, 2018;18(3):77–90.
• 38. Sippel LM, Pietrzak RH, Charney DS, Mayes LC, Southwick SM. How does social support enhanceresilience in the trauma-exposed individual? Ecology and Society. 2015;20(4):10.
• 39. Sim OS, Sohn YW, Park SH, Yoon JW. Disaster victims’ post-trauma risk, posttraumatic growthand subjective well-being-social support as a mediator andincome as a moderator. Jo-urnal of the Korean Society of Safetyç 2016;31(6):105–12.
• 40. Jenkins R, Elliott P. Stressors, burnout and social support: nurses in acute mental health settings. J Adv Nurs. 2004;48(6):622-31.