Evaluation of Behaviours Towards Rational Drug Use in University Students

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 1, 8 - 19

Zekiye Doğantürk , Belgin Alaşehirli , Fatma Sinem Samim , Billur Alaşehirli

https://doi.org/10.35440/hutfd.1564168

Öz

Background: Rational drug use is the use of drugs that meet patients' clinical needs, in doses appropriate to their individual requirements, for the correct duration and at the lowest cost. Irrational drug use poses significant health and economic prob-lems. Due to various factors such as inability to apply healthcare institutions, financial difficulties, stress and exposure to social media and the internet, which encourage self-medication university students tend to engage in irrational drug use. This research seeks to investigate the behaviors associated with rational drug use among students enrolled in health and non-health disci-plines at Gaziantep University.
Materials and Methods: A survey was conducted with 1638 students studying at Gaziantep University between January and June 2018. The survey form consisted of 53 questions that evaluated sociodemographic characteristics and behaviors related to rational drug use. The findings were compared and evaluated among all participants, student groups studying in the health and non-health fields and additionally, among student groups studying in the medical faculty and other health field faculties.
Results: The rate of non-prescription drug use among university students has been determined as 64.2%. The most frequently used non-prescription drug groups are analgesics (51.7%), cold drugs (12.5%), vitamins (6.4%) and antibiotics (5.4%). The fre-quency of non-prescription drug use is significantly higher among health field students compared to non-health field students and among medical students compared to other health field students (p<0.05). The use of drug based on the recommendation of acquaintances is significantly higher among non-health field students compared to health field students (p<0.05). Among all participants, the rate of non-prescription antibiotic use for flu or cold is 44.4%, with non-health field students using non-prescription antibiotics for flu/cold more frequently than health field students (p<0.05). More than half of the students use alternative products/treatments, with the most frequently used being nutritional supplements (33.5%) and herbal products (20.0%). Additionally, 20.2% of the students have been determined to use drug/products outside of drug to enhance exam performance during exam periods, with the most frequently used being methylphenidate (5.1%) and multivitamins (5%).
Conclusions: Irrational drug use behaviors are widely observed among university students, who are the architects of the future. Health field students act more rationally compared to non-health field students, especially in terms of antibiotic use. To enhance awareness of rational drug use, it is essential to carry out research and educational initiatives in collaboration with health authori-ties, universities, professional healthcare providers, and the media.

Anahtar Kelimeler

Rational drug use, university students, pharmacology

Etik Beyan

Ethical approval of the study was obtained with the decision of Gaziantep University Clinical Research Ethics Committee dated 18.01.2018 and numbered 38.

Destekleyen Kurum

No financial support was received from any institution or organization within the scope of the research.

Üniversite Öğrencilerinde Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Davranışların Değerlendiril-mesi

Öz

Amaç: Akılcı ilaç kullanımı, hastaların klinik ihtiyaçlarını karşılayan ilaçları, bireysel gereksinimlerine uygun dozlarda, doğru süreyle ve en düşük maliyetle kullanmasıdır. İlaçların akılcı olmayan kullanımları sağlık ve ekonomi açısından önemli sorunlara yol açmaktadır. Üniversite öğrencileri çeşitli nedenlerle sağlık kuruluşlarına başvuramama, ekonomik sıkıntı, stres ve kendi kendine tedaviyi teşvik eden sosyal medya ve internet ortamına maruziyet gibi sebeplerle akılcı olmayan ilaç kullanımına yönelmektedir. Bu çalışmada, Gaziantep Üniversitesi’nde sağlık alanındaki ve sağlık alanı dışındaki fakültelerde eğitim alan öğrencilerin akılcı ilaç kullanımına yönelik davranışlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Metod: Gaziantep Üniversitesi’nde öğrenim gören 1638 öğrenciye 2018 yılının Ocak ve Haziran ayları arasında anket yapılmıştır. Anket formu, öğrencilerin sosyodemografik bilgilerini ve akılcı ilaç kullanımı ile ilgili davranışlarını değerlendiren 53 soruyu kapsamaktadır. Bulgular tüm katılımcılarda, sağlık alanında ve sağlık alanı dışında öğrenim gören öğrenci gruplarında ve ayrıca, tıp fakültesi ile tıp fakültesi dışındaki sağlık alanı fakültelerinde eğitim almakta olan öğrenci gruplarında karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.
Bulgular: Üniversite öğrencileri arasında reçetesiz ilaç kullanım oranı %64.2, reçetesiz en sık kullanılan ilaç grupları analjezikler (%51.7), soğuk algınlığı ilaçları (%12.5), vitaminler (%6.4) ve antibiyotikler (%5.4) olarak belirlenmiştir. Reçetesiz ilaç kullanım sıklığı, sağlık alanı öğrencileri arasında sağlık alanı dışındakilere göre ve tıp fakültesi öğrencilerinde diğer sağlık alanı öğrencilerine oranla anlamlı olarak daha yüksektir (p<0.05). Tanıdık tavsiyesi ile ilaç kullanımı sağlık alanı dışı öğrencilerinde sağlık alanı öğrencilerine oranla daha yüksektir (p<0.05). Tüm katılımcılarda grip ya da soğuk algınlığında reçetesiz antibiyotik kullanımı %44.4 oranında olup sağlık alanı dışı öğrencileri sağlık alanı öğrencilerine göre daha sık grip/soğuk algınlığında reçetesiz antibiyotik kullanmaktadır (p<0.05). Öğrencilerin yarısından fazlası alternatif ürün/tedavi kullanmakta ve en sık besin destekleri (% 33.5) ve bitkisel ürünler (% 20.0) kullanılmaktadır. Ayrıca, öğrencilerin %20.2’sinin sınav dönemlerinde sınav performansını arttırmak amacıyla ilaç/ilaç dışı ürün kullandığı ve bu amaçla en sık metilfenidat (% 5.1) ve multivitaminlerin (% 5) kullanıldığı belirlenmiştir.
Sonuç: Geleceğin mimarı olan üniversite öğrencileri arasında akılcı olmayan ilaç kullanımı davranışları yaygın bir şekilde gözlen-mektedir. Sağlık alanı öğrencileri sağlık alanı dışı öğrencilere göre özellikle antibiyotik kullanımı olmak üzere daha rasyonel dav-ranmaktadır. Akılcı ilaç kullanımı farkındalığının arttırılabilmesi amacıyla sağlık otoritelerinin, üniversitelerin, profesyonel sağlık çalışanlarının ve medyanın iş birliği ile akılcı ilaç kullanımına yönelik araştırmaların ve eğitimlerin yapılması önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanımı, üniversite öğrencileri, Farmakoloji

Kaynakça

• 1. World Health Organization (WHO). Promoting rational use of medicines: core components. WHO, 2002.
• 2. Maxwell S. Rational prescribing: the principles of drug selection. Clinical Medicine. 2009;9(5):481-85.
• 3. Al Yahya AH, Gündoğdu A, Elmas A, Timuroğlu B, Güngör BB, Artvin D, et al. Marmara University School of Medicine pre-clinical years students’ knowledge, view and behavior about rational drug use. The Journal of Turkish Family Phy-sician. 2020;11(2):68-82.
• 4. World Health Organization (WHO). Antimicrobial re-sistance: a threat to global health security. Geneva: World Health Organization. 2005.
• 5. Bebitoğlu BT, Gülpınar MA. Akılcı İlaç Kullanımının Boylamsal Bir Koridor Şeklinde Üç Yıllık Klinik Eğitim Pro-gramına Entegrasyonu. Tıp Eğitimi Dünyası. 2019;18(56):110-22.
• 6. Pınar N. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğren-cilerinin Akilci İlaç Kullanım Alışkanlıklarinin Belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi. 2017:34-40.
• 7. Klemenc-Ketis Z, Hladnik Z, Kersnik J. A cross sectional study of sex differences in self-medication practices among university students in Slovenia. Collegium Antropo-logicum. 2011;35(2):329-34.
• 8. Karakurt P, Hacıhasanoğlu R, Yıldırım A, Sağlam A. Üniver-site Öğrencilerinde İlaç Kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2010;9(5):505-12.
• 9. Öztürk S, Başar D, Özen İC, Çiftçi A. Socio-economic and behavioral determinants of prescription and non-prescription medicine use: the case of Turkey. Daru. 2019;27(2):735-42.
• 10. Alshogran OY, Alzoubi KH, Khabour OF, Farah S. Patterns of self-medication among medical and nonmedical university students in Jordan. Risk Manag Healthc Policy. 2018;11:169-76.
• 11. Karakurt P, Hacıhasanoğlu R, Yıldırım A, Sağlam R. Üniver-site öğrencilerinde ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2010;9(5):505-12.
• 12. Kaya H, Turan N, Keskin Ö, Tencere Z, Uzun E, Demir G ve ark. Üniversite öğrencilerinin akilci ilaç kullanma davranişlari. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;18(1):35-42.
• 13. Behzadifar M, Behzadifar M, Aryankhesal A, Ravaghi H, Baradaran HR, Sajadi HS, et al. Prevalence of self-medication in university students: systematic review and meta-analysis. East Mediterr Health J. 2020;26(7):846-57.
• 14. Zewdie S, Andargie A, Kassahun H. Self-medication prac-tices among undergraduate University Students in North-east Ethiopia. Risk Management and Healthcare Policy. 2020;13:1375-81.
• 15. Niwandinda F, Lukyamuzi EJ, Ainebyona C, Ssebunya VN, Murungi G, Atukunda EC. Patterns and practices of self-medication among students enrolled at Mbarara University of Science and Technology in Uganda. Integrated Pharmacy Research and Practice. 2020:9;41-8.
• 16. Ali H, Naureen ON, Ahmad A, Yasmeen S, Mehmood R, Arshad A. Assessment of self-medication among medical and non-medical students. Biomedica. 2015;31(4):311.
• 17. Öztürk S, Başar D, Özen İC, Çiftçi AÖ. Socio-economic and behavioral determinants of prescription and non-prescription medicine use: the case of Turkey. DARU Jour-nal of Pharmaceutical Sciences. 2019;27(2):735-42.
• 18. Osemene KP, Lamikanra A. A study of the prevalence of self-medication practice among university students in Southwestern Nigeria. Tropical Journal of Pharmaceutical Research. 2012;11(4):683-9.
• 19. Şantaş F, Demirgil B. Akılcı ilaç kullanımına ilişkin bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi. 2017;5(1):35-48.
• 20. Açıksöz S, Gönül K, Seyfi M. Hemşirelik öğrencilerinin reçetesiz ilaç kullanma durumları. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştirma Dergisi 2020;17(1):17-23
• 21. Sharma A, Oommen S, Topno I, Saya RP. Perceptions and practices of self-medication in healthcare and non-healthcare university students in South India. Journal of Basic and Clinical Physiology And Pharmacology. 2015;26(6):633-40.
• 22. Klemenc-Ketis Z, Hladnik Z, Kersnik J. Self-medication among healthcare and non-healthcare students at Univer-sity of Ljubljana, Slovenia. Medical Principles And Practice. 2010;19(5):395-401.
• 23. Rahimisadegh R, Sharifi N, Jahromi VK, Zahedi R, Rostayee Z, Asadi R. Self-medication practices and their characteris-tics among Iranian university students. BMC Pharmacology and Toxicology. 2022;23(1):23-60.
• 24. Sawalha AF. A descriptive study of self-medication practic-es among Palestinian medical and nonmedical university students. Research in Social and Administrative Pharmacy. 2008;4(2):164-72.
• 25. Alomoush A, Alkhawaldeh A, ALBashtawy M, Hamaideh S, Abdelkader R, Mohammad K, et al. Self-Medication and its Associated Factors among University Students: A Cross-Sectional Study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2024;29(2):268-71.
• 26. Esan DT, Fasoro AA, Odesanya OE, Esan TO, Ojo EF, Faeji CO. Assessment of self‐medication practices and its asso-ciated factors among undergraduates of a private universi-ty in Nigeria. Journal of Environmental and Public Health. 2018;2018(1):7.
• 27. Okyay RA, Erdoğan A. Self-medication practices and ra-tional drug use habits among university students: a cross-sectional study from Kahramanmaras, Turkey. PeerJ. 2017;5:e3990.
• 28. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu. Türkiye İlaç Pazarı Gözlem Raporu - 6 2018 [updated 2018; cited 2024 09.10.2024]. Available from: https://titck.gov.tr/storage/Archive/2021.
• 29. Özyiğit F, Arıkan İ. Kütahya ilinde üniversite öğrencilerinin akilci ilaç kullanimi hakkinda bilgi, tutum ve davranişlari. Bozok Tıp Dergisi. 2015;5(1):47-52.
• 30. Yaslı G, Turhan E. Rational drug use status of students at a university hospital. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care.2023;17(2):283-95.
• 31. Sağlık Bakanlığı. Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017 [updated 2017; cited 2024 09.10.2024]. Availa-ble from: https://dosyaism.saglik.gov.tr.
• 32. Şahin E, Dayıoğlu N, Ökmen B, Korkmaz E, Baykara Ş, Bak-tır G. Rational drug use awareness in university students training outside of health area and health area. Experimed. 2019;9(1):32-8.
• 33. Alshogran OY, Alzoubi KH, Khabour OF, Farah S. Patterns of self-medication among medical and nonmedical university students in Jordan. Risk Management and Healthcare Poli-cy. 2018: 11;169-76.
• 34. Precha N, Sukmai S, Hengbaru M, Chekoh M, Lao-haprapanon S, Makkaew P, et al. Knowledge, attitudes, and practices regarding antibiotic use and resistance among health science and non-health science university students in Thailand. Plos One. 2024;19(1):e0296822. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0296822.
• 35. Igbeneghu OA. Knowledge and practices in the use of antibiotics among a group of Nigerian university students. International Journal of Infection Control. 2013;9(1).
• 36. Jairoun A, Hassan N, Ali A, Jairoun O, Shahwan M. Knowledge, attitude and practice of antibiotic use among university students: a cross sectional study in UAE. BMC Public Health. 2019;19:1-8.
• 37. Shahpawee NS, Chaw LL, Muharram SH, Goh HP, Hussain Z, Ming LC. University students’ antibiotic use and knowledge of antimicrobial resistance: What are the common myths? Antibiotics. 2020;9(6):349-62.
• 38. Kukula O. Evaluation of knowledge and behaviors of stu-dents in faculty of medicine towards rational drug use. Turkish Journal of Clinics and Laboratory. 2019;10(3):294-300.
• 39. Kurt O, Oğuzöncül AF, Deveci SE, Pirinçci E. Bir sosyal bilimler meslek yüksekokulu öğrencilerinin akilci ilaç kullanimi konusunda bilgi ve davranişlarinin değer-lendirilmesi. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5(1):62-72.
• 40. Taş A. Üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımının istatistiksel değerlendirmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(4):714-23.
• 41. Nguyen J, Liu MA, Patel RJ, Tahara K, Nguyen AL. Use and interest in complementary and alternative medicine among college students seeking healthcare at a university campus student health center. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2016;24:103-8.
• 42. Alaşehirli B, Samim FS, Doğantürk Z. İlaç ve destek ürünleri ilişkili akut böbrek zedelenmesi. Turkiye Klinikleri Pediatric Nephrology-Special Topics. 2022;3(1):80-8.
• 43. Fond G, Gavaret M, Vidal C, Brunel L, Riveline J-P, Micoulaud-Franchi J-A, et al. (Mis) use of prescribed stimu-lants in the medical student community: motives and be-haviors: a population-based cross-sectional study. Medi-cine. 2016;95(16):e3366.
• 44. Sümbül‐Şekerci B, Bildik Ö, Bektay MY, Izzettin FV. Atti-tudes of medicine, pharmacy, and dentistry students about psychostimulant use to enhance cognition. International Journal of Clinical Practice. 2021;75(10):e14608.
• 45. Kudlow PA, Treurnicht Naylor K, Xie B, McIntyre RS. Cogni-tive enhancement in Canadian medical students. Journal Of Psychoactive Drugs. 2013;45(4):360-5.