Şanlıurfa Doğal Barınak Besiciliğinde Zeolit Mineralinin Hayvan Refahı Üzerine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 200 - 206, 27.12.2018

Gürbüz Aksoy Mehmet Avcı Halil Selçuk Biricik Oktay Kaplan Muğdat Yertürk

https://doi.org/10.31196/huvfd.508984

Öz

Sunulan çalışmada; Şanlıurfa yöresinde yaygın bir
şekilde yapılan doğal barınak/mağara besiciliğinde hayvan refahının
iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda; Şanlıurfa yöresi mağara
hayvancılığında yeme katılan ve altlık olarak kullanılan Zeolit mineralinin kan
serumu ve rumen parametreleri, hayvanların canlı ağırlıkları ve ahır havası üzerine
etkisi araştırıldı. Çalışma; mağara şartlarında sığır besiciliği yapılan
işletmelerde yürütüldü. Her birinde 40-50 baş kültür melezi ve 1-1.5 yaşları
arasında sağlıklı erkek besi sığırı bulunan, 40 mağara kullanıldı. Bu
mağaralar; her bir grupta 10 adet mağara olacak şekilde toplam 4 gruba ayrıldı.
Kontrol grubunda, yemlerine zeolit katılmadı, altlık olarak zeolit
kullanılmadı. Grup I’de altlık olarak zeolit kullanıldı, yemlerine zeolit
katılmadı. Grup 2’de, yem katkısı olarak %2 zeolit içeren rasyon uygulandı,
altlık olarak zeolit kullanılmadı. Grup 3’te ise hem %2 zeolit içeren rasyon
uygulandı, hem de altlık olarak zeolit kullanıldı. Her gruptan 10 hayvan olmak
üzere, toplam 40 hayvanda kan serumu biyokimyasal analizleri (total protein,
üre, kolesterol, trigliserit, NEFA (Esterleşmemiş
yağ asitleri), Ca, P, Mg, Na, K), rumen sıvısı analizleri (uçucu yağ
asitleri, amonyak, pH) ve ahır amonyak gazı ölçümleri yapıldı. Deneme ortası ve
sonunda rumen sıvısı amonyak düzeyi Grup 2 ve 3’te, rumen pH’sı ise Grup 3’te
belirgin derecede düştü. Deneme ortası ve sonunda Grup 2’de serum kolesterol ve
fosfor, Grup 3’te ise serum potasyum düzeyinde azalma gözlendi. Mağara ortamı
amonyak gazı değerleri açısından Grup 1 ve 3’te, Kontrol ve Grup 2’ye göre
azalma görüldü. Böylece, Grup 1 ve 3’te ahır kokusu önemli derecede azaldı
(P<0.01). Sonuç olarak, besi sığırlarında yem katkı maddesi ve altlık olarak
kullanılan zeolitin incelenen hematolojik ve biyokimyasal parametreler
açısından önemli düzeyde bir değişiklik yapmadığı; hayvanların sağlığı, canlı
ağırlıkları, ahır havası ve kokusuna olumlu etki yaparak hayvan refahına
katkısı olduğu belirlendi.

Anahtar Kelimeler

: Zeolit, Mağarada sığır besisi, Hayvan refahı

Effect of Zeolite Mineral on Animal Welfare in Natural Shelters, Sanliurfa Region

Öz

In this study; it has been aimed to improve animal welfare in cattle
feeding performed in Sanliurfa caves. In this scope; effect of zeolite used as
feed additive and base on air climate in the caves, on some blood and ruminal
fluid parameters and some cattle diseases were investigated. 40 caves with
similar environments were included into the study. Caves contained 40-50 healthy
male crossbred beef cattle between the ages of 1-1.5. These caves divided into
four groups each containing 10 caves. In control group (n=10), zeolite was not
used as feed additive or base. In group 1 (n=10), zeolite was used as base, but
not as additive. In group 2 (n=10), a ration added with 2% zeolite, was used
and no zeolit was used for base. In group 3 zeolite was used as both feed
additive and base. Blood serum biochemical analyses (total NEFA, total protein, urea, cholesterol, trigliseride, Ca, P, Mg,
Na, K) and ruminal fluid composition (fatty acids, ammonia, pH) and barn
ammonia gas levels were measured. Ruminal ammonia levels decreased in groups 2
and 3 at mid trial and post experimental period. Ruminal pH also decreased in
group 3. Decreases of serum cholesterol and phosphorus in Group 2; potassium
levels in group 3 were observed. With regard to concentrations of ammonia
levels in the air, decreases were determined in Group 1 and 3 when compared
with Control and Group 2. Thus barn smell significantly decreased in Groups 1
and 3. As a result, zeolite as feed additive and base had not significant
effect on hematological and biochemical parameters of beef cattle. Furthermore,
it had positive contribution to animal welfare and health as well as body
weights by positively affecting the air quality in the barn

Anahtar Kelimeler

Zeolite, Cattle feeding in cave, Animal welfare.

Kaynakça

• Akşit M, Bozkurt M, Alçiçek A, 2000: Farklı formda yemlerle beslenen etlik piliçlerde altlığa değişik düzeylerde zeolit ilavesinin performans ve altlık özellikleri üzerine etkileri. Hayvansal Üretim, 41, 84-90.
• Altan A, Altan Ö, Alçiçek A, Nalbant M, Akbaş Y, 1998: Tavukçulukta doğal zeolit kullanımı, 1. altlığa zeolit ilavesinin etlik piliç performansı, altlık nemi ve amonyak konsantrasyonu üzerine etkileri. Ege Üniv Ziraat Fak Derg, 35, 1-3.
• Azman MA, Umucalılar HD, Arat E, Akın I, 1999: Süt ineklerinde verim performansı, rumen parametreleri ve sindirilebilirlik üzerine zeolitin etkisi. Vet Bil Derg, 15(2), 105-109.
• Balevi T, Coşkun B, Kurtoğlu V, Umucalılar HD, 1998: Etlik piliç rasyonlarına katılan zeolitin büyüme performansıyla altlığın ıslaklığı azot amonyak ve fosfor düzeyi üzerine etkisi. Vet Bil Derg, 14, 33-38.
• Başoğlu A, Sevinç M, 2004: Evcil hayvanlarda metabolik ve endokrin hastalıklar. Pozitif Matbaacılık, Konya.
• Borchardt S, 2010: Untersuchungen zum Einsatz der NEFA und der BHB zur Stoffwechselüberwachung von Transitkühen unter besonderer Berücksichtigung von gepoolten Serumproben. Inaugural-Dissertation, Berlin.
• Çelebi Ş, Kaya A, 2012: Yumurta tavuğu ve broyler yemlerinde zeolit kullanımı. Hayvansal Üretim, 53(2), 40-48.
• Çolpan İ, Tuncer ŞD, Önol A, Yıldız G, 1995: Limozin x jersey (f1) melezi tosunlarda zeolitin besi performansı ve karkas özelliklerine etkisi. Lalahan Araş Enst Derg, 35(3-4), 26-43.
• Demirel DŞ, Demirel R, Doran İ, 2010: Doğal Zeolitlerin Hayvancılıkta Kullanım Olanakları. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 14(2), 13-20.
• Filya İ, Karabulut A, Ak İ, Akgündüz V, 1999: Entansif kuzu besisinde zeolit kullanılmasının kuzuların besi performansı ile bazı kan ve rumen sıvısı metabolitleri üzerine etkileri. Hayvansal Üretim, 39-40, 39-48
• Grabherr H, 2010: Einfluss von Zeolith A auf die Futteraufnahme, den Mineralstoff- und Energiestoffwechsel im peripartalen Zeitraum sowie auf die Nährstoffverdaulichkeit bei Milchkühen. Inaugural-Dissertation. Leipzig.
• Milic D, Tofant A, Vucemilo M, Venglovsky J, Ondrasovicova O, 2005: The performance of natural zeolite as a feed additive in reducing aerial ammonia and slurry ammonium ion concentration in the pig farm nursery. Folia Veterinaria, 49, 23-25.
• Minato H, 1968: Characteristics and uses of natural zeolites, Koatsugasu. 5, 536-547.
• Mumpton, FA, 1999: La Roca Magica: Uses of natural zeolites in agriculture and industry. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 96(7), 3463-3470.
• Nestorov N, Yankov B, Lazarov V N, 1985: Effect of the ammount of zeolite in diets with urea on the digestibility of nutrients and nitrogen balance in fattening young bulls. Nutrition Absract and Reviews, 55(7), 389.
• Prvulovic D, Jovanovic-Galovic A, Stanic B, Popovic M, Grubor-Lajsic G, 2007: Effects of a clinoptilolite supplement in pig diets on performance and serum parameters. Czech Journal of Animal Scıence, 52, 159-164.
• Rabon HW, Roland DA, Bryant M, Barnes DG, Laurent SM, 1991: İnfluence of sodium zeolite a with and without puliet-sized limestone or oyster shell on eggshel on qulity. Poultry Science, 69, 1943-1947.
• Roland DA, Rabon HW, Frost TJ, 1990: Response of commercial leghorn to sodium aliminoslicate when fed different levels and sources of available phosphorus. Poultry Science, 69, 2157-2164.
• Rosenberger G, 1970: Krankheiten des Rindes. Verlag Paul Parey, Berlin und Hamburg.
• Rosenberger G, 1990: Die klinische Untersuchung des Rindes. 3. Auflage, Verlag Paul Parey, Berlin und Hamburg.
• Suchỳ P, Strakovả E, Večerek V, Klouda Z, Krảčmarovả E, 2006: The effect of a clinoptilolit-based feed supplement on the performance of broiler chickens. Czech Journal of Animal Science, 51(4), 168-173.
• Thilsing - Hansen T, Jorgensen RJ, Enemark JMD, Larsen T, 2002: The effect of zeolite a supplementation in the dry period on periparturient calcium, phosphorus, and magnesium homeostasis. J Dairy Sci, 85, 1855-1862.
• Toker TM, Köknaroğlu H, 2004: Zeolitin ve besi başı ağırlığının isviçre esmeri danaların feedlot performansı üzerine etkileri. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. Isparta, 405-40.
• Ural DA, Erdoğan H, 2016: Siyah alaca ineklerde rasyona %3 ve %4 klinoptilolit takviyesinin aminotransferaz enzim düzeyleri üzerine etkileri. Atatürk Üniv Vet Bil Derg, 11(3), 319-326.
• Varel VH, Robinson IM and Pond WG, 1987: Effect of dietary copper sulfate, Aureo SP250, or clinoptilolite on ureolytic bacteria found in the pig large intestine. Applied and Experimental Microbiology, 53, 2009-2012.
• Weldon AD, Moise NS, Rebhun WC, 1992: Hyperkalemic atrial standstill in neonatal calf diarrhea, J Vet Intern Med, 6, 294-7.