Marmara Bölgesi’ndeki Küçükbaş ve Büyükbaş Hayvan Varlığının Basit Uyum Analizi ile İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 209 - 215, 22.12.2023

Ender Uzabacı , Hakan Üstüner

https://doi.org/10.31196/huvfd.1364289

Öz

Bu çalışmanın amacı basit uyum analizini kullanarak Marmara Bölgesi’nde bulunan küçükbaş ve büyükbaş hayvan dağılımını illere göre detaylı bir şekilde analiz etmektir. Basit uyum analizi, kategorik olarak elde edilmiş ya da elde edildikten sonra kategorize edilerek iki boyutlu çapraz tablo haline getirilmiş verilerin analizinde kullanılan bir yöntemdir. Çalışmanın araştırma materyalini TÜİK’in veri tabanından alınan hayvancılık verileri oluşturmaktadır. Küçükbaş hayvanlar için Merinos koyunu, yerli ve diğer ırk koyunlar ile keçi sayıları, büyükbaş hayvanlar için ise yerli sığır, kültür sığır ve manda sayıları kullanılmıştır. Uyum analizi sonuçlarına göre küçükbaş hayvanlar için toplam değişkenliğin %11,7’si, büyükbaş hayvanlar için ise %7,1’i ilk iki boyut tarafından açıklanmıştır. Buna göre; Bursa, Balıkesir ve Tekirdağ’ın Merinos koyunu yetiştiriciliği, Kocaeli, Kırklareli ve Sakarya’nın yerli ve diğer ırk koyun yetiştiriciliği ve Çanakkale’nin ise keçi yetiştiriciliğinde Marmara bölgesindeki küçükbaş hayvancılık sektörüne önemli katkı sağladığı söylenebilir. Büyükbaş hayvanlar için Bursa, Balıkesir ve Sakarya’nın kültür sığırı yetiştiriciliği konusunda bölgeye önemli katkı sağladığı görülmektedir. İstatistiksel değerlendirmenin yanında grafiksel olarak yorum sağladığı için uyum analizi yönteminin hayvancılık ile ilgili yapılan çalışmalarda kullanılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kategorik Değişken, Keçi, Koyun, Sığır, Uyum Analizi

Etik Beyan

Derginize gönderdiğimiz “Marmara Bölgesi’ndeki Küçükbaş ve Büyükbaş Hayvan Varlığının Basit Uyum Analizi ile İncelenmesi” başlıklı çalışmada araştırma materyali olarak Türkiye İstatistik Kurumu’nun resmi internet sayfasında bulunan açık erişimli veri tabanı kullanıldığı, sadece sayısal veriler alındığı ve herhangi bir hayvana müdahale (aşı, tedavi, ilaç) yapılmadığı için etik kurul onayına gerek bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışmada herhangi bir kurumdan finansal destek alınmamıştır.

Investigation of Small Ruminant and Cattle Livestock in the Marmara Region by Simple Correspondence Analysis

Öz

This study aims to analyze the distribution of small ruminants and cattle in the Marmara Region in detail by provinces by using simple correspondence analysis. Simple correspondence analysis is a method used to analyze data obtained categorically or categorized after receiving and made into a two-dimensional cross-tabulation. The research material of the study consists of animal husbandry data obtained from the TurkStat database. The numbers of Merino sheep, domestic and other breeds of sheep and goats were used for small ruminants, and the numbers of domestic cattle, cultured cattle, and buffalo were used for cattle. According to the correspondence analysis results, the first two dimensions explained 11.7% of the total variability for small ruminants and 7.1% for cattle. According to this, it can be said that Bursa, Balıkesir, and Tekirdağ contributed remarkably to the sheep breeding sector in the Marmara region, in the breeding of Merino sheep, in the breeding of domestic and other breeds in Kocaeli, Kırklareli, and Sakarya, and in goat breeding in Çanakkale. For cattle, it is seen that Bursa, Balıkesir, and Sakarya make a significant contribution to the region in terms of culture cattle breeding. Since it provides graphical interpretation and statistical evaluation, it is thought that it will be helpful to use the correspondence analysis method in studies on animal husbandry.

Anahtar Kelimeler

Categorical variable, Cattle, Correspondence Analysis, Goat, Sheep.

Kaynakça

• Abacı SH, Bayyurt L, Tahtalı Y, Şekeroğlu A, Duman M, 2020: Determination of relationship between cage position and laying time by correspondence analysis. TURJAF, 8(5), 1211–1215.
• Aktürk D, 2004: Çoklu uyum analizi tekniğinin sosyal bilim araştırmalarında kullanımı. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(2): 218-221.
• Alpar R, 2011: Uygulamalı Çok değişkenli İstatistiksel Yöntemler, 355-382, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Atav R, Buğdaycı B, 2022: Türkiye’de kaliteli yapağı verimine sahip koyun ırkı eldesinde Merinoslaştırma faaliyetlerinin geçmişi, bugünü ve geleceğine genel bakış ve Türk merinosu (Karacabey merinosu) ırkının yapağı özelliklerine ilişkin önceki çalışmalar, Tekstil ve Mühendis, 29(127): 185- 197.
• Başpınar E, Mendeş M, 2000: İki yönlü tablolarda uyum analizi tekniğinin kullanımı. Tarım Bilimleri Dergisi, 6(2): 98-106.
• Demir Y, 2020: Doğu anadolu bölgesi illerine ait hayvan varlıklarının basit uyum analizi ile incelenmesi. JIST, 10(3), 2252-2259.
• Ergün OF, Bayram B, 2021: Türkiye'de hayvancılık sektöründe yaşanan değişimler. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 10(2), 158-175.
• Gün Z, Çavuş Erdem Z, 2014: Assessing the factors affecting the mathematics success via correspondence analysis method. AUJES, 4(2), 98-118.
• Ilgar R, 2019: Gıda kültürünün yansıması: Ezine peynirinin Türkiye ekonomisindeki yeri ve önemi. Doğu Coğrafya Dergisi, 24(41): 91-106.
• Özdamar K. 2010: Paket programlar ile istatistiksel veri analizi, 445-482, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
• Polat M, 2017: Hayvancılık sektörünün TRA2 bölgesinin ekonomik kalkınması üzerine etkileri. IJSSER, 3(2), 631-643.
• Suner A, Çelikoğlu C, 2008: Uygunluk analizinin benzer çok değişkenli analiz yöntemleri ile karşılaştırılması. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya, 1 (1), 9-15.
• Şimşek A, Akçay A, 2021: Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Uygulama Hastanesi’ne getirilen hayvanların uyum analizi ile değerlendirilmesi. Erciyes Üniv Vet Fak Derg, 18 (3), 182-189.
• Türkiye İstatistik Kurumu, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/-?kn=101&locale=tr, Erişim tarihi; 10.05.2023.
• Türkiye İstatistik Kurumu, Nüfus kayıt sistemi, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685, Erişim tarihi; 10.11.2023.
• Uzgören N, 2007: Uyum analizinin teorik esasları ve regresyon analiz ile benzerliğinin grafiksel boyutta karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 1-20.
• Vural H, Fidan H, 2007: Türkiye’de hayvansal üretim ve hayvancılık işletmelerinin özellikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(2): 49-59.
• Yılmaz V, Saraçlı S, 2007: Çocuklarda suç türü ve nedenlerinin uyum analiziyle incelenmesi. AKU-FEMÜBİD, 7(1): 381-394.