EVALUATION OF EXCISE TAXES IN THE CONTEXT OF INDIVIDUAL PSYCHOLOGICAL FACTORS

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 19 - 28, 07.01.2016

Ufuk Gergerlioğlu

Öz

Taxes are important devices in terms of making revenue to governments, but they negatively affect the
psychology of individuals. Because taxes reduce the disposable income of people. For this reason tax
phenomenon is qualified as a substantial issue. Taxes exhibit an impact more clear from the point of individual
psychology in some cases. Particularly this position come out in individual’s fairness perceptions with reference
to taxes. In this context, addictions and intrinsic motivation also can be evaluated. It is possible that achievement
motive approach can be assessed within this framework as well.
Notably, Individual’s fairness perceptions show an important appearance as part of taxes. Because,
taxes are collected as uncovered from taxpayers or ultimate consumers. Naturally, In such a case, reactions
against taxes may emerge more apparent. Hence, this position bring fairness phenomenon to the fore in terms of
taxes. In addition to this, addictions show determinative feature from the standpoint of taxational attitudes and
behaviors. This is because addictions exhibit a directive impact over the attitudes and behaviors of individual in
psychological manner. Apart from all these, intrinsic motivation have been dealed within taxational framework
in recent years as well.
Within this scope, In this article, excise taxes which have an impact upon behaviors will be discussed in
terms of individual psychological factors as fairness, addiction, intrinsic motivation and achievement motive. 

Anahtar Kelimeler

Addiction, Achievement Motive, Excise Tax, Fairness, Psychology

BİREYSEL PSİKOLOJİK UNSURLAR BAĞLAMINDA ÖZEL TÜKETİM VERGİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Vergiler, hükümetlere gelir sağlama açısından önemli araçlar olarak bilinmektedirler. Ancak vergiler,
bireylerin psikolojilerini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Vergiler bireylerin kullanılabilir gelirlerini
azalttığı için önemli bir konu olarak nitelendirilmektedirler. Bazı durumlarda vergiler, psikolojik açıdan daha
açık bir etki sergileyebilmektedirler. Bilhassa bu durum, bireylerin vergilere yönelik adalet algılarında belirgin
bir biçimde açığa çıkmaktadır. Bu kapsamda alışkanlıklar ve içsel motivasyon konusunu da değerlendirmek
mümkündür. Ayrıca başarı güdüsü yaklaşımı da bu çerçeve içerisinde ele alınabilir.
Özellikle bireylerin adalet algıları, vergiler açısından önemli bir görünüm açığa çıkartmaktadır. Çünkü
vergiler mükelleflerden veya nihai tüketicilerden karşılıksız olarak toplanmaktadır. Doğal olarak bu durumda
vergilere karşı tepkiler daha açık bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bu durum, vergiler bağlamında
adalet algısını öne çıkartmaktadır. Buna ilave olarak alışkanlıklar vergisel tutum ve alışkanlıklar çerçevesinde
belirleyici özellik göstermektedir. Çünkü alışkanlıklar, psikolojik manada tutum ve davranışlar üzerinde belirgin
bir etki meydana getirmektedirler. Tüm bunlara ilave olarak içsel motivasyon da son yıllarda vergileme
çerçevesinde ele alınmaktadır.
Bu bağlamda bu makalede, davranışları etkilemeye yönelik özel tüketim vergileri, adalet, alışkanlık,
içsel motivasyon ve başarı güdüsü gibi bireysel psikolojik unsurlar bağlamında değerlendirilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Alışkanlık, Adalet, Başarı Güdüsü, Özel Tüketim Vergisi, psikoloji

Kaynakça

• AKTAN, C. C. (2012). Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı, Değişim Çağında Kamu Maliyesi: Yeni Trendler, Yeni Paradigmalar, Yeni Öğretiler, Yeni Perspektifler, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No:420.
• ASWATHAPPA, K. (2005). Human Resource and Personel Management, The McGrawHill Companier, 4.Edition.
• BARTHOLOMEW, L. Kay and G. S. Parcel and G. Kok and, N. H. Gottlieb and M. E. Fernandez. (2011). Planning Health Promotion Programs, Jossey-Bass, 3.Edition.
• FREY, B. S. (2005). Excise Taxes: Economics, Politics and Psychology, Theory and Practice of Excise Taxation : Smoking, Drinking, Gambling, Polluting, and Driving, Editor: Sijbren Cnossen, Oxford University Press.
• FREY, B. S. (2012). Crowding Out and Crowding in of Intrinsic Preferences, Reflexive Governance for Global Public Goods, Editor: Eric Brousseau, Tom Dedeurwaerdere, Bernd Siebenhüner, MIT Press, USA.
• HEGGİE, I. G. and P. Vickers. (1998). Commercial Management and Financing of Roads, World Bank Technical Paper No: 409, The World Bank, USA.
• JOLLEY, W. and D. N. Black. (2012). From Habit to Addiction : A Study in Online Gambling Behavior, Neuroscience and the Economics of Decision Making, Editor: Alessandro İnnocenti , Angela Sirigu, Routhledge.
• KİRMANOĞLU, H. (2011). Kamu Ekonomisi Analizi, 3.Basım, Beta Yayınları. LUSSİER, R. N. And C. F. Achua. (2012). Leadership, Theory, Application & Skill Development, Cengage Learning, 5. Editon.
• NEWBERY, D. M. (2005). Excise Taxes: Economics, Politics and Psychology, Theory and Practice of Excise Taxation : Smoking, Drinking, Gambling, Polluting, and Driving, Editor: Sijbren Cnossen, Oxford University Press.
• NORDLUND, A. and L. Eriksson and J. Garvill. (2010). Environmental Policy and Household Behaviour: Sustainability and Everyday Life, Editor: Patrik Söderholm, Earthscan.
• ÖNDER, İ. (2004). İktisat ve Psikoloji İlişkisi Üzerine, İktisat Dergisi, Sayı:453, ss. 53-58.
• ÖNDER, İ. (1994). Ekonomik Davranış Kalıplarımızda Sosyal Etkiler, İ.Ü. İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 36.Seri, İstanbul, ss.171-180.
• ÖNDER, İ. (2012). İktisat Üzerine Düşünceler, Yordam Kitap.
• SİLAH, M. (2005). Sosyal Psikoloji Davranış Bilimi, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı.
• STROEBE, W. (2011). Social Psychology and Health, McGraw-Hill Companies, 3.Edition.
• VAN DEN BOS, K. (2005). Handbook of Organizational Justice, Editor: Jerald Greenberg, Jason A. Colquitt, Lawrence Erlbaum Associates.
• WİLLİAMS, J. T. Curtis. (2006). Marketing Management In Practice, Elsevier, First Edition.