Bu araştırmada, nörolojik tedavilerde kullanılan bazı
şifalı bitkilerin dilbilimsel açıdan incelenmesi konu edilmiştir. Fitonimler (bitki adları) anlambilim ve kökenbilim
açısından ele alınmıştır. Tıp üzerine yazılan eski metinlerde bu sözcüklerin
kullanımına dair örnekler ortaya konmuştur. Araştırma yöntemi olarak tarihsel
karşılaştırmalı yöntem kullanılmıştır. Sağlık alanında kullanılan
şifalı bitki adlarının kökenbilim açısından incelenmesi iki yönden önemlidir.
Birincisi sağlık ile ilgili sözcükler sağlık meslek örgütünü doğrudan
ilgilendirmektedir. İkincisi, sağlıkla ilgili sözcükler dillerin en eski
sözvarlığını oluşturmaktadır. Sağlıkla ilgili sözcükler, bir dilin zaman içindeki yolculuğu
hakkında bize kapsamlı bilgiler vermektedir. Antik Yunan ve Latin
dillerinin ortak kültürel mirası sayesinde hastalıkların ve şifalı bitkilerin
Latince adları uluslararası kabul görmektedir. Ancak her dilde bitkinin kendi
özel adları ve eş anlamları vardır. Türk tıp ve farmakoloji terminolojisinde,
geniş bir grup terim, hastalıkların, bitkilerin ve ilaçların adlarını oluşturmaktadır.
Çalışmamızda değinilen fitonimlerin çoğunun Yunan-Latin kökenleri vardır ve bu
sözcüklerin uluslararası kullanımı mevcuttur. Makalede incelenen fitonimler
çoğunlukla Türkçenin İngilizce, Farsça, Arapça, Fransızca, Yunanca ve Latince
gibi dillerle olan ilişkileri sonucu dilimize kazandırılan sözcüklerden
oluşmaktadır. Araştırma konusu olan nörolojik tedavilerde kullanılan bazı
şifalı bitkilerin adları Latince bilimsel, Türkiye Türkçesi ve halk arasında
kullanılan adları olarak verilmiştir. Alanla ilgili terminoloji büyük ölçüde
İngilizce olarak üretilmiş olduğu için, terimlerin İngilizce karşılıkları da
parantez içinde verilmiştir. Ayrıca diğer dillere de başvurulmuştur. Bitkilerin
Latince bilimsel adları Uluslararası Bitki, Mantar ve Alg Adlandırma Yasası
(Melborn Yasası) (İnternatıonal Code of
Nomenclature of algae, fungi and plant) dikkate
alarak belirlenmiştir. Şifalı bitkilerin kökenini, yapısını, çevredeki
gerçekliğin çeşitli kavramları ile olan bağıntısı incelemek, dilsel bir
malzemedir. Bu çalışma ilerde ‘Şifalı bitki terminolojisi ve tarifi’ eğitim
kılavuzlarını yazmak için örnek bir çalışmadır ve sözlük bilimciler, dil bilimciler,
toplum dilbilimciler, hekimler ve tıp öğrencilerine faydalı olacak bir kaynak
oluşturmaktadır.
Dilbilim Kökenbilim Farmakofitonim Bitki Adları Tıp Terminolojisi
In this study, linguistic examination of some
medicinal plants used in neurological therapies is discussed. Phytomins are
handled both semantically and etymologically.
Besides, examples for the use of these words in the old texts about
medicine are presented. Historical comparative research is used as methodology.
It is important to investigate the etymology of the medicinal herbs used in
health for two reasons. First, there is a direct interest between these words
and healthcare organizations. Second, the words related with health constitute
the oldest vocabulary of the languages. These words give comprehensive
information about the journey of a language over time. Thanks to the common
cultural heritage of the Ancient Greek and Latin languages the Latin names of
diseases and medicinal plants are acknowledged internationally. However, plants
in each language have their own special names and synonyms. In Turkish medicine
and pharmacology terminology, a large group of terms form the names of
diseases, plants and medicines. Most of the phytomins handled in the study,
have Greek-Latin origins and international uses. They consist of the words
which have brought in our language as a result of the relationship between the
Turkish and the different languages like English, French, Arabic, Greek, Latin
and Persian. Some of the medicinal herbs in the study, which are used for
neurological treatments, presented with the technical terms in Latin, Turkish
languages and as used by the public. Since the terminology related to the field
is mostly produced in English, the English equivalents of the terms are given
in parentheses. The other languages are also used. The technıcal terms of the phytomins have
been identified by taking account the International Code of Nomenclature for
algae, fungi and plants (Melbourne Code). Investigating the roots and structure
of the medicinal herbs or their connections with the several concepts of the
authenticity around is a linguistic material. Accordingly, this study is an
example for the future studies about the terminology and recipes of medicinal
herbs and it also contains a useful bibliography for the linguists,
lexicologists, sociologists, doctors and medicine students.
Linguistics Phenomenology Pharmacophytic Plant Names Medical Terminology
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 27 Ocak 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 5 Sayı: 1 |
Dergimizin Tarandığı İndeksler