AKRABA EVLİLİĞİ TUTUM ÖLÇEĞİ: BİR METODOLOJİK ÇALIŞMA

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 168 - 191, 31.08.2020

İpek Alp , Selma Şen

Öz

Çalışma, bireylerin akraba evliliklerine yönelik tutumlarını değerlendirmede kullanılacak Akraba Evliliği Tutum Ölçeği’ni geliştirmek amacıyla, metodolojik tipte gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Erzincan ili Merkezindeki Aile Sağlığı Merkezleri’ne (ASM) kayıtlı bireyler (N= 231.511); örneklemini ise bu ASM’ler arasından kura ile belirlenen altı ASM’ye kayıtlı, araştırmaya katılmaya gönüllü 330 birey oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında, “Birey Tanıtım Formu” ve “Akraba Evliliği Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda KMO değerinin 0,867 olduğu ve örneklem sayısının faktör analizi için uygun olduğu belirlenmiştir (KMO>0,500). Ayrıca Bartlett testi sonucunda X2 değerinin (5251,155) istatistiksel olarak anlamlı olduğu ve normal dağılım koşulu sağladığı saptanmıştır (p<0,00). Ölçek altı alt boyuta dağılmış, açıkladığı toplam varyans %62,764 olarak bulunmuştur. Ölçek alt boyut Cronbach Alfa katsayıları sırasıyla; birinci faktör, “Kabul Edici Tutum” α= 0,92; ikinci faktör, “Toplumsal Değerler” α= 0,86; üçüncü faktör, “Toplumsal Baskı” α= 0,78; dördüncü faktör, “Risk Algısı” α= 0,82; beşinci faktör, “Sağlık Algısı” α= 0,74 ve altıncı faktör, “Meşrulaştırıcı Mitler” α= 0,61 olarak bulunmuştur. Ölçek doğrulayıcı faktör analizi uyum indeksleri incelenmiş ve x2/df, CFI, NFI, NNFI, RMSEA, GFI ve AGFI indekslerinin kabul edilebilir değerlerde olduğu belirlenmiştir. Akraba Evliliği Tutum Ölçeği’nin yapılan analizler sonucunda kabul edilebilir derecede geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akraba evliliği, tutum, ölçek

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

ENDOGAMY MARRIAGE ATTITUDE SCALE: A METHODOLOGICAL STUDY

Öz

The study was carried out in a methodological manner in order to develop the Endogamy Marriage Attitude Scale, which will be used to evaluate individuals' attitudes towards kin marriage. The universe of the study consisted of individuals who were living in Erzincan Central. The universe of the study consisted of individuals who were enrolled in Erzincan Central district family health centers and the sample of the research consisted of 330 individuals who were enrolled in six family health centers selected by draw from there and agreed to participate in the study voluntarily. The data were collected with the “Individuals Introductory Form” and “Endogamy Marriage Attitude Scale”. Kaiser Meier Olkin (KMO) analysis was performed to determine the availability of the scale for the size of participants. The sample a dequacy calculated as the KMO value was 0.916 and the Bartlett’s Test of Sphericity (X2 = 5251.515 p<0.000) sample size analysis value was found to be sufficient for factor analysis. The scale was divided in to six sub-dimensions, explaining that the total variance was found to be %62.764. The Cronbach Alpha coefficients of the scale are; the first factor “Acceptive Attitude” alpha=0.919, the second factor “Social Values” alpha=0.856, the third factor “Social Pressure” alpha=0.784, the fourth factor “Risk Perception” alpha=0.820, the fifth factor “Health Perception” alpha= 0.743 and the sixth factor “Legitimating Myths” alpha=0.615. Compliance indices of scalec on firmatory factor analysis were examined and it was observed that x2/df, CFI, NFI, NNFI, RMSEA, GFI and AGFI indices met acceptable values. Endogamy Marriage Attitude Scale was found to be on accep table and reliable valid.

Anahtar Kelimeler

Endogamy marriage, attitude, scale

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• 1. Khalid Y, Ghina M, Fadi B, Fadi C, May K, Joseph R, ve ark. Consanguineous marriage and congenital heart defects: A case‐control study in the neonatal period. American journal of medical genetics Part A 2006; 140(14): 1524-1530.
• 2. Tabak A. Endokrinoloji ve Metabolizma Polikliniğimizden Takipli Hastalarda Akraba Evliliği Sıklığı ve Akraba Evliliğini Etkileyen Faktörler. Uzmanlık Tezi. T.C. Sağlık Bakanlığı İstanbul Bakırköy Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi. 2008.
• 3. Othman H, Saadat M. Prevalence of consanguineous marriages in Syria. Journal of Biosocial Science 2009;41(5):685–692.
• 4. Mayda A, ve ark. Düzce ili Yığılca ilçe merkezinde akraba evliliği sıklığı ve etkileyen faktörler. Düzce Tıp Dergisi 2010;12(2):36-41.
• 5. Tuncay H. Afyonkarahisar İl Merkezinde Akraba Evliliği Sıklığı ve Tıbbi Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2011.
• 6. Islam MM. The practice of consanguineous marriage in Oman: Prevalence, trends and determinants. Journal Of Biosocial Science 2012;44(5):571-594.
• 7. Kayahan M, Şimşek Z, Ersin F, Gözükara F, Kurcer MA. Şanlıurfa Tılfındır sağlık ocağı bölgesindeki akraba evliliği prevalansı ve 5 yaş altı ölümlere etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2003;7(1):1-5.
• 8. Nath A, Patil C, Naik VA. Prevalence of consanguineous marriages in a rural community and its effect on pregnancy outcome. Indian Journal of Community 2004;29(1):3.
• 9. İnandı T, Savaş N, Arslan E, Yeniçeri A, Peker E, Alışkın Ö, ve ark. Hatay’da akraba evliliği sıklığı, nedenleri, çocuk sağlığı, ilişkilerde mutluluk ve yaşam doyumu. Turk J Public Health 2016;14(1):43-55. Available Online At: Http://Tjph.Org/Ojs/İndex.Php/
• 10. Özvarış Ş B. Evlilik Öncesi Danışmanlık. In: Beksaç, M. S.,Demir, N., Koç, A.,ed. Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji/Obstetrik: Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji. Medikal Network, İstanbul, 2001:124-127.
• 11. Şen ŞR, Aksu H. Aydın il merkezindeki 15-49 yaş grubu kadınlarda akraba evliliği sıklığı ve etkileyen faktörler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2015;23(2):126-135.
• 12. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Aile Yapısı Araştırması, Ankara, 2011.https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=109&locale=tr
• 13. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA), Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, 2018.
• 14. Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi, 6. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık Danışmanlık, Ankara, 2018:16-61.
• 15. Zencir S. Denizli İlinde Akraba Evliliği Sıklığı ve Tıbbi Sonuçları. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2005.
• 16. Kutlubay A. Malatya ilinde akraba evliliği sıklığı ve tıbbi sonuçları. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2007.
• 17. Şen RŞ. Aydın İl Merkezinde Akraba Evliliği Sıklığı ve Gebelik Sonuçları ile İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2010.
• 18. Kartal M, Bardakçı S. SPSS ve AMOS Uygulamalı örneklerle geçerlik ve güvenirlik analizleri. Akademisyen Kitabevi, Ankara, 2018:9-129.
• 19. Özdamar K. Paket Programlar, İstatistiksel Veri Analizi, 4. Baskı, Kaan Kitapevi, Eskişehir, 2002:661-73.
• 20. Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004;30(3):211-216.
• 21. Yeşilyurt S, Çapraz C. Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2018;20(1):251-264.
• 22. Yurdagül H, Bayrak F. Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerlik ölçüleri: Kapsam geçerlik indeksi ve kappa istatistiğinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2012;2:264-271.
• 23. Yurdagül H. Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 2005:1-6.
• 24. Karakoç FY, Dönmez L. Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler, Tıp Eğitimi Dünyası 2014;40:39-49.
• 25. Özdemir Z. Sağlık bilimlerinde likert tipi tutum ölçeği geliştirme Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2018;5(1):60-68.
• 26. Çolakoğlu ÖM, Büyükekşi C. Açımlayıcı faktör analiz sürecini etkileyen unsurların değerlendirilmesi. Karaelmas Journal of Educational Sciences 2014;2(1):58-64.
• 27. Aksu G, Eser M.T, Güzeller C.O. Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizi ile Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması, 1. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara, 2017:1-59.
• 28. Çapık C. Geçerlik ve Güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17(3):196-205.
• 29. Çakmur H. Araştırmalarda Ölçme-Güvenilirlik-Geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin 2012;11(3):339-344.
• 30. Şeker H, Gençdoğan B. Psikolojide ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme, II. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık Danışmanlık, Ankara, 2014:47-81.
• 31. Hovardaoğlu S. Davranış Bilimleri için Araştırma Teknikleri, Ve-Ga Yayınları, Ankara, 2000.
• 32. Aksayan S, Bahar Z, Bayık A. ve ark. Araştırma tasarımı, In: İnci Erefe ed. Hemşirelikte araştırma ilke, süreç ve yöntemleri, HEMAR-G 1. Basım, Odak Ofset, İstanbul, 2002:65-90.
• 33. Erkuş A. Psikometri Üzerine Yazılar, 1. Basım, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara, 2003.
• 34. Aktürk Z, Acemoğlu H. Tıbbi araştırmalarda güvenirlik ve geçerlilik. Dicle Tıp Dergisi 2012;39(2):316-319.