SKS HV5 ile EFQM MM’nin Karşılaştırılmasına Yönelik Nitel Bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 17 - 47, 30.04.2022

F.meltem Yurtseven , Mine Afacan Fındıklı

Öz

Amaç Hızla değişmekte olan iş modelleri sağlık hizmetlerinde de kalite odaklı performans ölçüm modellerinin önemini giderek arttırmaktadır.Sağlıkta Kalite Standartları Hastane Versiyon 5’in (SKS HV5) değerlendirmesine göre, kalite performansı kapsamında seksen beş ve üzeri puan alan ve kalite birimi bulunan üç kamu hastanesinin Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı Mükemmellik Modeli (EFQM MM) kriterlerini ne düzeyde karşıladığını anlamaktır. Böylece iki model arasında benzerlik ve farklılıklar belirlenecektir. Bu sayede SKS HV5’e göre çok iyi seviyede performans sergileyen hastanelere, SKS Hastane setine ek olarak alternatif kalite odaklı yönetim modellerinin öngördüğü gelişme alanları sunulabilecektir. Çalışmada ayrıca SKS Versiyon 6 ve EFQM Modeli 2020’ye de değinilmiştir.
Gereç ve Yöntem: Araştırma, nitel araştırma kapsamında “Durum Çalışması” araştırma deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veri toplama araçlarını; görüşme tekniği, doküman inceleme, gözlemler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme tekniği ile belirlenen 3 kamu hastanesinin 9 yöneticisi oluşturmaktadır. Yüz yüze görüşme tekniği uygulanırken yapılandırılmış derinlemesine görüşme tekniği ve sonda (prob) sorular kullanılmış olup görüşmeler katılımcıların iş yerlerinde yapılarak ses kayıt cihazına kaydedilmiştir.
Bulgular: Araştırma bulgularına göre SKS HV5’in; EFQM MM’de yer alan girdi ve sonuç kriterlerinden; liderlik, strateji, çalışanlar, işbirlikleri ve kaynaklar, iç ve dış paydaş sonuçları, toplumla ilgili sonuçlar ve iş sonuçları bakımından SKS HV5 puanlandırma metodolojisinin “opsiyonel” uygulamalara sahip olduğu görülmüştür. SKS HV5 değerlendirmesine göre 94-97/100 puan aralığına sahip üç hastanenin, EFQM modelinin daha geniş bir perspektiften kurumları değerlendirdiği göz önünde bulundurulduğunda her iki modelin birlikte kullanılmasının kurum performansına olumlu katkı sağlayacağı görülmüştür.
Tartışma: Hastanelerin kalite güvencesinden kalite yönetimine geçerken EFQM MM’nin üstün performans sergilemede farklı gelişme alanları sunması açısından iki bakış açısının birlikte kullanılmasının bir sinerji yaratacağı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

SKS Hastane Seti, EFQM Modeli, Sağlıkta Kalite

Kaynakça

• 1. T.C.Sağlık Bakanlığı (2009). Özel Hastaneler Hizmet Kalite Standartları, Performans Yönetimi ve Kalite Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara: Matsa Basımevi
• 2. Donadebian, A. (1980). Explorations in Quality Assessment and Monitoring, The Definitions of Quality and Approaches to Its Assessment, Health Administration Press, Michigan.
• 3. Donabedian, A. (1988). The Quality of Care: How Can It Be Assesssed?, JAMA, 260(12), 1743-1748.
• 4. Kaya, S. (2005). Sağlık Hizmetlerinde Sürekli Kalite Geliştirme, Pelikan Yayınları, Ankara.
• 5. Committee on Quality of Health Care in America (2001). Institute of Medicine, Crossing the Quality Chasm: A New Health System for the 21st Century.
• 6. Neely, A. (1999). The Performance Measurement Revolution: Why Now and Why Next, International Journal of Operations and Production Management, 19(2), 205-228.
• 7. Lionis, I. ve Kougioumitzaki, O. (2008). The Identification, Analysis and Comparison of Different Ways and Approaches in Measuring and Evaluation of Organizational Excellence, 11th QMOD Conference. Quality Management and Organizational Development Attaining Sustainability From Organizational Excellence to Sustainable Excellence, 20-22 August, Helsingborg, Sweden, 379-394.
• 8. Breja, S.K., Banwet, D.K. ve Iyer, K.C. (2011). Quality Strategy for Transformation – a Case Study, The TQM Journal, 23(1), 5-20.
• 9. Kalder, Mükemmellikte Tanıma Programı Küresel Rol Model Olmak, Erişim Tarihi: 23.07.2019, http://www.kalder.org/efqm_mukemmellikte_tanima_programi
• 10. Türkiye Kalite Derneği (2013). EFQM Mükemmellik Modeli Kitapçığı, Kalder Yayınları, Bursa.
• 11. Bayo-Mariones, A., Merino-Dıa´z-de-Cerio, J., Escamilla-de-Leo´n, S.A. ve Selvam, R.A. (2010). The Impact of ISO 9000 and EFQM on the use of Flexible Work Practices, International Journal of Production Economics, 130, 33–42.
• 12. Doeleman, H.J., Have, S. ve Ahaus, C.T.B. (2014). Empirical Evidence on Applying the European Foundation for Quality Management Excellence Model, A Literature Review, 25(5), 439-460.
• 13. Vukomanovıc, M., Radujkovic, M. ve Nahod, M. M. (2014), EFQM Excellence Model as the TQM Model of the Constructıon Industry of Southeastern Europe. Journal Of Civil Engineerıng And Management, 20(1), 70–81.
• 14. Türkiye Kalite Derneği (2013). EFQM Mükemmellik Modeli Kitapçığı, Kalder Yayınları, Bursa.
• 15. Dahlgaard-Park, S. (2008). Reviewing the European Excellence Model From a Management Control View, The TQM Journal, 20(2), 98–119.
• 16. George, C., Cooper, F. ve Douglas, A. (2003). Implementing the EFQM excellence model in a Local Authority, Managerial Auditing Journal, 18(2), 122-127.
• 17. Pattanaik, B., Das, A. (2020) Quality Assessment Using EFQM Model for Overall Excellence of Indian Health Care Sector. Indian Journal of Public Health Research&Development, 11(1), 867-870.
• 18. Moeller, J., Breinlinger‐O’Reilly, J. ve John Elser, J. (2000). Quality Management in German Health Care – the EFQM Excellence Model, International Journal of Health Care Quality Assurance, 13(6), 254-258.
• 19. Tarcan, M.-Tekingündüz, S.-Ertong, G.- Kavak, D. G.-Karataş, S. T.-Gül, Y.- Mercan, F. (2009), Sağlıkta Performans ve Kalite Uygulamaları, Ankara: Lazer Ofset Matbaa Tesisleri San. Tic.Ltd.Şti.
• 20. Özveri, O. Kayışkan, D. Dağ, S., Arslan, B. ve Hisar, A., (2018). Sağlıkta Performans Sisteminin Hekimler Tarafından Değerlendirilmesi. Hukuk ve İktisad Araştırmalar Dergisi, 10(2), 18-29.
• 21. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlıkta Verimlilik, Kalite ve Akreditasyon Dairesi Başkanlığı, Erişim Tarihi: 06.08.2019, https://kalite.saglik.gov.tr/TR,8847/isqua-tarafindan-akredite-edilen-standart-setleri-ve-degerlendirici-egitim-programi-kitaplari-hakkinda-duyuru.html
• 22. Sağlıkta Kalite Standartları (SKS), Erişim Tarihi: 10.10.2019, https://kalite.saglik.gov.tr/TR-12679/saglikta-kalite-standartlari-sks.html internet adresinden 10.10.2019
• 23. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Erişim Tarihi: 24.10.2021, https://shgmkalitedb.saglik.gov.tr/TR,66100/sks-hastane-surum-6-hakkinda.html
• 24. Avşar, S.T., Erdem, R. Ve Akkaş, E. (2017). Evaluation of The Healthcare Transformation Programme in Turkey as a Strategy for Better Health. Journal of International Health Sciences and Management, 3(1), 11-19.
• 25. Atun, R., Aydın, S., Chakraborty, S., Sümer, S., Aran, M. ve Gürol, I. (2013). Universal Health Coverage in Turkey: Enhancement of Equity. The Lancet, 382(9886), 65-99.
• 26. Koçak, O. ve Tiryaki, D. (2011). Sosyal Devlet Anlayışında Sağlık Politikalarının Önemi ve Sağlıkta Dönüşüm Programının Değerlendirilmesi: Yalova Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 55-88.
• 27. Aka, A. (2012). Neoliberal Dönüşümün Sağlıktaki İzdüşümleri: Temel Sağlık Aktörlerince Bu İzdüşümlerin Algılanma Biçimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 167-186.
• 28. Bıyık, E. ve Tekin, K. (2015). Sağlıkta Dönüşüm Programı’na ilişkin sağlık personelinin görüşlerinin karşılaştırılması. Health Care, 2(2), 103.
• 29. Kerman, U. ve Eke, E. (2014). Sosyal Devletten Neoliberal Devlete Türk Sağlık Sektöründeki Paydaşların Sağlıkta Dönüşüm Algısı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 65-80.
• 30. Kırılmaz, H., Bağış, M., Salim, B. ve Şimşir, İ. (2015). Sağlık Yöneticilerinin Değişim Sürecine Bakış Açılarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), 91-113.
• 31. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 32. Guba, E.G. ve Lincoln, Y.S. (1994). Competing Paradigms in Qualitative Research, (Ed. N.K. Denzin ve Y.S. Lincoln), Handbook of Qualitative Research, 109, Thousand Oaks.
• 33. Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, SAGE Publications, Thousand Oaks.
• 34. Yin, R.K. (1994). Case Study Research: Design and Methods, 2nd Edition, Sage, London.
• 35. Gupta, R.K. ve Awasthy, R. (2015) Qualitative Research in Management: Methods and Experiences, Sage Publications Inc Thousand Oaks, California, USA
• 36. Silverman, D. (2013). Doing Qualitative Research: A Practical Handbook 4th Edition, Sage Publications, Thousand Oaks.
• 37. Kvale, S., (1996). Interview: An Introduction To Quality Research Interviewing, Sage Publications, Thousand Oaks.
• 38. Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntem Bilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• 39. Sharts-Hopko, N. C. (2002). Assessing Rigor ın Qualitative Research. Journal of the Association of Nurses In Aids Care, 13 (4), 84-86.
• 40. Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• 41. Achilleos, M. ve Ioannou, G. (2000). The Development of an ISO 9000 Quality Management System to Meet the Requirements of the European Foundation for Quality Management (EFQM) Model - The Cyprus Telecommunications Authority's Case, Mediterranean Electrotechnical Conference, 1, 128-131.
• 42. Castilla, J.I.M. ve Ruiz, O.R. (2008). EFQM Model: Knowledge Governance and Competitive Advantage, Journal of Intellectual Capital, 9(1), 133-156.
• 43. Allee, V. (2000). The Value Evolution: Addressing Larger İmplications of An İntellectual Capital and İntangibles Perspective, Journal of Knowledge Management, 1(1), 17-32.
• 44. Yurtseven F.M (2019) “T.C. Sağlık Bakanlığı Tarafından Uygulanan Sağlıkta Kalite Standartları Hastane Versiyon 5’in EFQM Mükemmellik Modeli (EFQM MM) ile Karşılaştırılmasına Yönelik Durum Çalışması” Beykent Üniversitesi, İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
• 45. Performans Yönetimi Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı, Erişim Tarihi: 23.07.2019, https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/ Eklen-ti/4110,kanitkalitepdf.pdf?
• 46. Hastanelerde Sağlığın Geliştirilmesi Kanıt ve Kalite Yönetimi, Erişim Tarihi: 18.09.2019. https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/4110,kanitkalitepdf.pdf?0