ARAP YAZI SİSTEMİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 4, 1 - 8, 01.10.2018

Mustafa Aydın

Öz

Belli bir medeniyete sahip olan her milletin tarihinde yazının yeri oldukça
büyüktür. Onun tarihi ve geçirdiği evreleri bilmek oldukça önemlidir. Zira
Arap yazısı da, Latin yazısından sonra yeryüzünde en çok yayılmış yazıdır.
Bu düşünceden hareketle hazırladığımız bu makalede Arap yazısının serüveni
kısaca ele alınmış; Arap yazısının doğuşu, bulunan ilk yazılı anıtları, Arap
yazısının gelişme safhaları ve Arapça yazı çeşitleri hakkında özlü bilgiler
verilmiştir. Araplar önceleri, Güney Arabistan’da geliştirdikleri müsned denilen
bir yazı kullanmışlardır. Sonra müsnedin yerini bugüne kadar gelen Arap yazısı
almıştır. Bu yazı, bitişik Nabat yazısından gelişmiştir. Arap yazısının ise Kuzey
Arabistan’da ve Sina yarımadasında hüküm sürmüş Nabatilerin kullandıkları
Nabat yazısından türemiş olduğu konusunda ittifak edilmiştir. M.S. 328 yılında
yazıldığı tahmin edilen Nabati harflerle yazılmış bulunan bir mezar taşı Arap
dilinin en eski yazılı anıtıdır. Bugün İslâmiyet’ten önceki ve İslâm’ın ilk asrına ait
kitâbelerin tedkiki, Arap yazısının Nabat yazısından türediğini, hatta onun gelişmiş
bir devamı olduğunu ortaya koymaktadır. İslamiyet’in ilk yıllarında az da olsa
yazıyı bilenlerin mevcut olduğu da bir gerçektir. Ancak İslâmiyet’le birlikte yazı
birden bire yepyeni ve aydınlık bir safhaya girmiştir. İslamiyet’in öğretilebilmesi
için Kur’an’ın yazılmasına gerek duyulduğundan, Peygamber tarafından yazı
teşvik edilmiştir ki Kur’an, Arapların tarihinde ilk yazılı eserdir. Kur’ân’ın
doğru okunmasını sağlamak için alınan tedbirlerle ve harekeleme faaliyetleriyle
Arap yazısı diğer yazı türlerine oranla çok hızlı bir gelişme sağlamış, kısa sürede
Kûfî ve Nesih yazıları dışında Kuzey Afrika’ da Magrib yazısı gibi yazı çeşitleri
gelişmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Yazısı, Müsned, Nabat, Nesih, Kufî, Mağrib, Papirus

Kaynakça

• Çağatay Neş’et, İslam Öncesi Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı (A.Ü. ilahiyat Fakültesi Yayınları XCV), Ankara 1957, s.128-129 Çetin M. Nihad, Eski Arap Şiiri, (İ.Ü.Yayınları NO: 1727), s. 23-26, İstanbul 1973 ----------- Arabistan maddesi/yazı, Küçük Türk İslam Ansiklopedisi, s. 139- 140, İstanbul 1978 -----------Arap Maddesi/Yazı, TDV. İslam Ansiklopedisi, III, 276- 282, İstanbul 1991 Ferruh Omar, el-Arab fi Hadaratihim ve Sekafetihim, Beyrut 1981 Goldziher Ignace, A Short History of Classical Arabic Literature, Berlin 1996 Hitti K. Philip, Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, I-IV, İstanbul 1980 İbn Haldun, Mukaddime (Eyyam el-Arab ve el-Acem ve el-Berber) Beyrut Koçak İnci, Arapça’nın Gelişme Yolları (A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları NO: 346), Ankara 1984 Moritz B., Arap Yazısı, İslam Ansiklopedisi (İslam Alemi Coğrafya, Etnoğrafya ve Biyoğrafya Lugatı), İstanbul 1941, I,498-512 Nicholson, R.A., A Literary History of the Arabs, Cambridge Universty Press, London 1969 Türk Ansiklopedisi, Arapça’nın Oluşumu, III, 229- 232; Arap Yazısı, 247- 254, Ankara 1951 Zeydan Corci, Tarîh Adab el-Luga el-Arabiyye, I-IV, Beyrut 1967 Zeyyat A.H. Tarîh el-Adab el-Arabi, Kahire 1955