KAMU HİZMETİ YAYINCILIĞI DÜZENLEMELERİNDE HALKIN KATILIM VE TEMSİLİYET BİÇİMLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (İNGİLTERE-ALMANYA-TÜRKİYE ÖRNEKLERİ)

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 4, 59 - 74, 01.10.2018

Engin Başcı

Öz

Kamu hizmeti yayıncılığı Avrupa’da ortaya çıkmış bir yayıncılık sistemidir.
Avrupa Birliği’nin yönetim organları tarafından da Avrupa demokrasisinin önemli
bir unsuru olarak görülür. Kamu hizmeti yayıncılığı halkın haber alma hakkının
tarafsız bir şekilde sağlanmasını, bilgilendirmeyi, eğitmeyi, eğlendirmeyi amaçlar.
Toplumun her kesimine yayın götürme sorumluluğuna sahiptir. Çoğulculuğu ve
kültürel çeşitliliği gözeten programlar yapar. Farklı gruplara ve küçük izleyici
gruplarının ilgi alanlarına seslenir. Tarafsızlık, bağımsızlık ve özerklik kamu
hizmeti yayıncılığının önemli bir unsurudur. Bu nedenle yönetim, denetim ve
finansman yapısı önemlidir. Halkın bu katmanlarda katılımı ve temsiliyeti kamu
hizmeti yayıncılığının sorumluluklarını yerine getirmesi bakımından önem
kazanır. Yönetim, denetim ve danışma kurulları, kamu hizmeti yayıncılığının
halkla ilişkiler kurulabileceği organlardır. Özellikle danışma kurulları toplumun
değişik kesimlerinden temsilcilerin yer alması açısından önemlidir. Bu kurullarda
yayınlara yönelik öneri ve istekler, halkın katılım biçimlerinden birini oluşturur.
Denetim kurullarında da toplumu temsil eden kuruluşlardan ve sivil toplum
örgütlerinden temsilcilerin olması sağlanabilir. Finansman modelleri de bu
katılımın bir başka unsurudur. Kamu fonları, bandrol ve ruhsat gelirleri halkın
katılım biçimlerinden biridir. Bu finansman modellerinin bağımsız, tarafsız ve
özerk yayıncılığı güvence altına alacak şekilde yapılandırılması önemlidir. Bu
kapsamda İngiltere, Almanya ve Türkiye’deki uygulamalar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Hizmeti Yayıncılığı (Public Service Broadcasting), Yönetim Kurulu, Danışma Kurulları ve Denetleme Kurulları, Halkın Temsiliyeti ve Katılımı

Kaynakça

• Aziz, A. (2013). Televizyon ve Radyo Yayıncılığı, İstanbul, Hiperlink Yayınları. Bek, M.G. (2003). “Avrupa Birliği’nde İletişim Alanının Düzenlenmesi: Kültür Ağırlıklı Politikadan Ekonomi Merkezli Politikaya Doğru”, Küreselleşme, İletişim Endüstrileri ve Kimlikler Avrupa Birliği ve Türkiye’de İletişim Politikaları, (der.) Mine Gencel Bek, Ankara, Ümit Yayıncılık. Cankaya, Ö. (2003). Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi: TRT 1927-2000, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları. Cankaya, Ö. (1997). Dünden Bugüne Radyo Televizyon, İstanbul, Beta Yayınları. Çaplı, B. (2001). Televizyon ve Siyasal Sistem, Ankara, İmge Kitabevi Yayınları. Kaymas, A. S. (2014). “Kamu Hizmeti ve Siyasal Otoriterleşme Arasında Kamu Yayıncılığını Yeniden Düşünmek: 2002-2012 Kesitinde Türkiye’de Kamusal Yayıncılık”, Mesleki Birikim Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, s:24-57. Kırık; A. M. (2012). “İngiltere’de Kamu Hizmeti Yayıncılığı ve Toplumsal Farkındalık Çerçevesinde BBC’nin Tarihsel Analizi”, International Congress on Culture and Society, Special Issue, Sayı 3(5), s. 60-71. Kutay, P. ve Özçeri, A. (2006). Avrupa Birliği’nde Medya Hukuku ve Uygulamaları, İstanbul, Televizyon Yayıncıları Derneği Yayını. Mutlu, E. (2001).”Ne Olacak Bu Kamu Yayıncılarının Hali?”, Medya Politikaları, (der.) Beybin Kejanlıoğlu, Sevilay Çelenk ve Gülseren Adaklı, Ankara, İmge Kitabevi Yayınları, s.23-78 Pekman, C. (1997). Televizyonda Özelleşme Avrupa’da Yayıncılığın Değişim Süreci, İstanbul, Beta Yayınları. Tamer, E.C. (1983). Dünü ve Bugünüyle Televizyon, İstanbul, Varlık Yayınları. Topuz, H., Öngören, M. T., Aziz, A., Önen, M., (1990). Yarının Radyo Televizyon Düzeni- Özgür, Özerk ve Çoğulcu Bir Alternatif, İstanbul, TÜSES ve İLAD ortak yayını. Turam, E. (1994). Medyanın Siyasi Hayata Etkileri, İstanbul, İrfan Yayımcılık. Yalçın, Ö. (2015). “İngiltere’de Kamu Hizmeti Yayıncılığı: dijital medya Ortamında BBC’nin Var Olma Mücadelesi”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Bahar 2015, Sayı 40, s.98-118 RAPOR VE KANUNLAR Avrupa Çapında Televizyon- Düzenleme, Politikalar ve Bağımsızlık, İzleme Raporu (2005). Açık toplum Enstitüsü EU Monitoring and Advocacy Program Network Media Program, İstanbul, Mas Matbaacılık. 24.3.1963 tarih ve 359 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Ek ve Ek Geçici Maddeler İlavesi Hakkında Kanun, Resmi Gazete (8.3.1972), sayı 14122. Türkiye Radyo Televizyon Kanunu, Kanun No : 2954 Tarih: 11/11/1983 Resmi Gazete 14/11/1983, Sayı: 18221 İNTERNET KAYNAKLARI Bianet, https://m.bianet.org/bianet/medya/16830-kamu-yayinciligi-ve-trtkomisyonu- raporu, Erişim tarihi: 11.09.2018 BBC, https://www.bbc.com/turkce/kurumsal/2009/07/000000_yayin_ilkeleri, Erişim tarihi: 11.09.2018