GÜNÜMÜZÜN SAVAŞLARINDA ÇEVRE KONUSUNA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 32, 17 - 26, 01.10.2016

Tarık Ak

Öz

Doğal Çevre, tarih boyunca savaşların mekânsal boyutunu teşkil ettiğinden
ordular açısından vazgeçilmez bir konumda olmuştur. Son on yıllara kadar
yaşanan gelişmeler hariç tutulursa orduların; herhangi bir coğrafi alanın ele
geçirilmesi için gösterdiği gayretin, doğal çevreyi etkileyen olumsuzlukların
azaltılmasına ya da korunmasına göstermediği açıktır. Bu çalışmanın amacı;
çevrenin bir faktör olarak savaşlarda nasıl görüldüğü ve çevreye karşı olumsuz
etkilerinin azaltılması için son yıllarda hangi gelişmelerin yaşandığını tespit
etmektir. Mevzuatın durumu ve konuya ilişkin uygulamalar kapsamında NATO
örnek olarak vurgulanacaktır. Savaşların çevreye yönelik etkilerinin boyutu
dikkate alındığında çevresel etkilerinin azaltılmasına yönelik her bir gelişmenin
ve katkının çevre lehinde önemli bir ilerleme sağlayacaği muhakkaktır.

Anahtar Kelimeler

savaş, silahlı kuvvetler, çevre koruma, nato

Kaynakça

• Harp Akademileri Komutanlığı, Günümüzde Muharebe Sahasında Öne Çıkan Kavramlar, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 98-99, 2012. Okullar Komutanlığı, Liderlik, J.Gn.K.lığı Basımevi, Ankara, 1-7, 2006. Harp Akademileri Komutanlığı, Askeri Karar Verme Süreci, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2-6, 2012. Dutch S., Military Impacts on the Environment, 2006, http://www.uwgb.edu (19.03.2013) Benjamin P., “Green Wars Making Environmental Degradation a National Security Issue Puts Peace and Security at Risk”, Policy Analysis, No. 369, 13, 2000. Westing A. H. vd., “Environmental Degradation as Both Consequence and Cause of Armed Conflict”, Working Paper Prepared for Nobel Peace Laureate Forum participants by PREPCOM Subcommittee on Environmental Degradation, http:// www.timelessfaith.org, 2001, (13.11.2012). Pazarcı H., “Uluslararası Hukuka Göre Çevrenin Savaş Sırasında Korunması”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 47, Sayı 1-2, 104, 1992. Fisher R. W., “The Environment and Military Strategy”, Air & Space Power Journal, 1995-1998, http://www.airpower.maxwell.af.mil, (13.11.2012). Harp Akademileri Komutanlığı, Müşterek Harekat Bölgesi ve İstihbarat Hazırlığı ve Analitik Bilgi Geliştirme (Taslak), Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2-3, 2013. Çaycı S., Silahlı Kuvvetlerin Kullanılması, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 73, 1995. Çalıkoğlu E. vd., “Ateşli Silahların Ortaya Çıkmasıyla Orduların Tarihsel Değişimi ve Gelişimi”, Geçmişten Günümüze Ordular, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 1, 2013. Özer D. K., Çok Taraflı Çevre Sözleşmeleri, Ankara, Usak Yayınları, 2, 2009. Harp Akademileri Komutanlığı, Geleceğin Harekât Ortamı ve Harp Teknolojileri, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 110, 2013. Bothe M. vd., “International Law Protecting the Environment During Armed Conflict: Gaps and Opportunities”, International Review of the Red Cross, Vol 92, Number 879, 574, September 2010. Topal A. H., “Silâhlı Çatışmalarda Doğal Çevrenin Korunması”, MHB, 29, (1-2), 2009. UN, United Nations Environment Programme, Protecting the Environment During Armed Conflict, Nairobi, 30-234, 2009. Birleşmiş Milletler, Ortak Geleceğimiz Raporu, 1987, http://www.un-documents. net, (21.93.2013). Robins N., “Greening European Foreign Policy”, European Environment, Volume 6, 175, 1996. Rio Bildirisi, 1992, http://www.gezegenimiz.com, (21.03.2013) Hay-Edie D. vd., The Military’s Impact on the Environment: A Neglected Aspect of the Sustainable Development Debate, International Peace Bureau, Geneva, 10, 2002. UNESCO, The Earth Charter, 2000, http://www.earthcharterinaction.org, (21.03.2013) NATO, AJEPP-2, Allied Joint Environmental Protection Publication, Best Environmental Protection Practices For Military Compounds In NATO Operations, August 2011, s.1. Gnkur.Bşk.lığı, Türkiye ve NATO Arasındaki Temel Antlaşmalar, Genelkurmay Basım Evi, Ankara, 234, 2011. NATO, STANAG 7141 Joint NATO Doctrine For Environmental Protection During NATO Led Military Activities, Brussels, A-1, 2008. NATO, STANAG 2581 EP Environmental Protection Standarts and Norms for Military Compounds in NATO Operations (AJEPP-1), 1, 2011. NATO, STANAG 2582 EP Best Environmental Protection Practices For Military Compounds in NATO Operations (AJEPP-2), 1, 2011. NATO, STANAG 2583 EP Allied Joint Environmental Protection Publication, Environmental Management System in NATO Operations (AJEPP-3), 1, 2011. NATO, AJEPP-3, Allied Joint Environmental Protection Publication, Environmental Management System in NATO Operations, 3-3; B-1, 2011. NATO, NATO Environmental Management System, http://www.nato.int, (22.04.2013). NATO, NATO CCMS Pilot Study on Environmental Management Systems in the Military Sector, 19-20, March 2000.