İlkokul 1-4. Sınıflarda Okutulan Türkçe Ders Kitaplarındaki Dinleme Metinlerinin Belirlenen Ölçütlere Göre İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 105 - 136, 01.10.2019

Bilge Turan Siviş Selim Emiroğlu

Öz

Bu araştırmada 2018-19 eğitim ve öğretim yılında ilkokul 1, 2, 3 ve 4.
sınıflarda okutulan Türkçe ders kitaplarındaki 72 dinleme/izleme metni,
taşıması gereken özellikler bakımından betimsel bir desenle incelenmiştir.
Metinlerin analizinde doküman inceleme ve uzman görüşünden yararlanma
teknikleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, metinlerin öğrenciye
görelik, tür dağılımı, söz varlığı ve sesletim bakımından literatürde ve
öğretim programında belirlenen ölçütlere genelde uyulmadığı ve bir
planlama yapılmadığı, fakat şiddet ve argo içerik, diksiyon bakımından
programlara uygun olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

becerisi, Dinleme/İzleme metinleri, Türkçe Ders Kitapları

Kaynakça

• Akyol, H. (2010). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri, Ankara, Pegem Akademi Yayınları. Akyol, H. (2012). Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri, Ankara, PegemA Yayıncılık, 5. Baskı. Ataşçi, A. (2018). İlkokul Türkçe 2. Sınıf Ders Kitabı, Ankara, Koza Yayınları. Ateşman, E. (1997). Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi, Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, sayı 58. (s.171-174). Aydın, Ş. (2018). Dinleme/İzleme Türlerinin Terim ve Tasnif Bakımından Karşılaştırmalı İncelemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi. Balun, H. (2008). İlköğretim Birinci Kademede Uygulanan Görsel Okuma ve Sunu Alanının Türkçe Öğretiminde Kazanımlara Ulaşmadaki Etkililiği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fırat Üniversitesi. Baş, B., Yıldız, F. İ. (2015). Türkçe 1. Sınıf Ders Kitabının Resim-Metin İlişkisi Açısından Değerlendirilmesi, International Online Journal of Educational Sciences, cilt 7, sayı 1. (s.230-241). Canlı, S. (2014). Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Niteliği Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Atatürk Üniversitesi. Civelek, D., Gündüz, D. Y., Karafilik, F. (2018). İlkokul Türkçe 1 Ders Kitabı, Ankara, MEB, 1. Baskı. Coşkun, E. (2009). Geçmişten Günümüze Türkçe Öğretiminin Gelişimi, İlköğretimde Türkçe Öğretimi, Ankara, Pegem Akademi Yayınları. Çeltik, E. (2018). İlkokul 3. Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Ankara, Dikey Yayıncılık Çifçi, M. (2001). Dinleme Eğitimi ve Dinlemeyi Etkileyen Faktörler, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 2, sayı 2. (s.165-177). Doğan, Y. (2007). İlköğretim İkinci Kademede Dil Becerisi Olarak Dinlemeyi Geliştirme Çalışmaları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi. Doğan, Y. (2012). Dinleme Eğitimi, Ankara, Pegem Akademi Yayınları, 1. Baskı. Ergin, A. (2012). Eğitimde Etkili İletişim, Ankara, Anı Yayıncılık, 6. Baskı. Gündoğdu, A. E. (2011). İlköğretim Sekizinci Sınıf Dinleme Metinlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Turkish Studies, cilt 6, sayı 1. (s.1186-1196). Güneş, F. (2000). Çocuk Kitaplarında Okunabilirlik İlkeleri, Yaşadıkça Eğitim, sayı 67. (s.35-40). Kaftan, A. H., Arslan, Ü., Kul, S., Yılmaz, N. (2018). İlkokul Türkçe Ders Kitabı 4, Ankara, MEB, 1. Baskı. Karadağ, Ö., Kurudayıoğlu, M. (2010). 2005 Türkçe Programına Göre Hazırlanmış İlköğretim Birinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarının Kelime Hazinesi, TÜBAR, cilt XXVII, sayı Bahar. (s.423-436). Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi. Karaduman, B. E., Özdemir, E., Yılmaz, O. (2018). İlkokul Türkçe Ders Kitabı 3, Ankara, MEB, 1. Baskı. Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara, Nobel. Keklik, S. (2009). 1–8. Sınıf Türkçe Dersi Ders Kitaplarının Metin Türleri ve Özellikleri Açısından İncelenmesi, I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, www.oc.eab.org.tr/egtconf/pdfkitap (Erişim Tarihi: 17 Ekim 2019). Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür Açısından Değerlendirilmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, cilt 6, sayı 1. (s.594-626). MEB. (1981). Temel Eğitim Okulları Türkçe Eğitim Programı, Tebliğler Dergisi, cilt 44, sayı 2098, (26 Ekim 1981). (s.324-356). MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. MEB. (2009). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1–5. Sınıflar), Ankara, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara, Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. Payza, T. (2015). Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adnan Menderes Üniversitesi. Sulak, S. E. (2009). İlköğretim Okulları 1-5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Türlerine Göre Yapılarının Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi. Şahin, T. Y., Yıldırım, S. (1999). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara, Anı Yayınları. Şimşek, C. (2012). İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı İçeriklerinde Kent ve Köy Kültürü Unsurları, Kent Akademisi, cilt 5, sayı 3. (s.87- 104). http://www.kentakademisi.com/ilkogretim-7-sinif-turkce-derskitabi- iceriklerinde-kent-ve-koy-kulturu-unsurlari/16525/ (Erişim Tarihi: 10 Eylül 2019). TDK. (2005). Türkçe Sözlük, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları. Tekin, H. (1980). Okuduğunu Anlama Gücü ile Yazılı Anlatımı Geliştirme Yönünden Okullarımızdaki Türkçe Öğretimi, Ankara, Mars Matbaası. TTKB (2019). Taslak Ders Kitabı ve Eğitim Araçları ile Bunlara Ait E-İçeriklerin İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler ve Açıklamaları, Ankara, TTKB. Yalçın, H., Yurdusever, A. (2018). İlkokul Türkçe Ders Kitabı 1, Ankara, S.E.K. Yayınları. Yavuzer, H. (2001). Doğum Öncesinden Ergenlik Sonuna Çocuk Psikolojisi, İstanbul, Remzi Kitabevi. Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 5. Baskı. Yıldız, C. (Ed.). (2008). Yeni Öğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi, 2. Baskı, Ankara, Pegem Yayıncılık. Yılmaz, M., Korkmaz, C. (2017). 1-5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İçerik Açısından Değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt 14, sayı 38. (s.111-130). Yurt, S. U. (2017). 1. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirlerde İmgesel Dil Kullanımı, Turkish Studies, cilt 12, sayı 6. (s.799-810).