Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Verilen Eğitim Hizmetlerinin Karşılaştırılması: Türkiye-Almanya Örneği

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 67 - 84, 30.04.2023

Tuğba Öztürk

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye ve Almanya’da özel gereksinimli bireylere yönelik verilen eğitim hizmetlerini karşılaştırmaktır. Bu çalışma, derleme bir araştırma niteliğindedir. Yapılan literatür incelemesi sonucunda her iki ülkede konuya yönelik farklı çalışmalar bulunmasına rağmen özel gereksinimli bireylere yönelik verilen eğitim hizmetlerini karşılaştıran herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle, bu çalışmanın özgün bir niteliğe sahip olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bu çalışma, iki farklı kültür ve ülkedeki eğitim sistemi arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları belirlemeye yardımcı olabilir, özel gereksinimli bireylere yönelik müdahalelerin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde kuruma ve politika yapıcılara veri sağlayabilir. Ayrıca literatürde yer alan verilerin ortaya konulması ile Türkiye ve Almanya'daki özel eğitim hizmetlerinin karşılaştırılması konuya ilişkin benzer ve farklı sorunların tanımlanmasına ve çözüm önerilerinin sunulmasına da yardımcı olabilir.
Literatür incelendiğinde Türkiye’de engelli bireylere yönelik eğitim faaliyetlerinin sınırlı olduğu, bu bireylerin eğitim olanaklarının anayasa ile güvence altına alındığı belirlenmiştir. Almanya'da ise bu bireyler eğitim sistemi içerisine iyi şekilde entegre edilmiş ve kaynaştırma faaliyetleri üzerinde önemle durulmuştur. Günümüze özel eğitim kapsamındaki faaliyetler genişletilmiştir. Eğitim gereksinimi olan engelli birey sayısının yüksek olması nedeniyle eğitimde ve özellikle kaynaştırma sınıflarının fiziki alt yapıları ve eğitimci sayıları yetersiz kalmaktadır. Uygun fiziki altyapının sağlanması, bu imkânların ücretsiz ve sosyal devlet çatısı altında verilmesi ve geliştirilmesinin eğitim ihtiyacını karşılayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Özel Eğitim, Özel Gereksinimli Birey, Türkiye, Almanya

Kaynakça

• Ahrbeck, B. ve Sciences, M. F. (2020). Analysis of barriers to inclusive schools in Germany: Why special education is necessary and not evil. Education Sciences, 10(12), 358. https://doi.org/10.3390/educsci10120358
• Alnahdi, G. H. ve Schwab, S. (2021). Inclusive education in Saudi Arabia and Germany: Students’ perception of school well-being, social inclusion, and academic self-concept. European Journal of Special Needs Education, 36(5), 773-786.
• Çitil, M. (2012). Yasalar ve özel eğitim. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Çitil, M. ve Polatoğlu, Y. (2020). Türkiye’de Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama. In U. Sak & S. Toraman (Eds.), Türkiye’de Özel Eğitim Hizmetleri, 1:77–88).
• Durmaz, O., Kızılaslan, A. ve Yazıcıoğlu, T. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin özel eğitime gereksinimi olan öğrencilere ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (55), 128-146.
• Ellger‐Rüttgardt, S. (2006). Special education in Germany. European Journal of Special Needs Education, 10(1), 75–91. https://doi.org/10.1080/0885625950100108
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2021). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. https://www.ptonline.com/articles/how-to-get-better-mfi-results
• Erdoğan, E. ve Gökmen Genç, K. (2018). Örnek ülke uygulamalarıyla özel eğitim hizmetleri. In 5th International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 26–29. https://www.researchgate.net/publication/347913483
• Hatipoğlu, S. S. (2022). Educational servıces provıded to ımmigrant children with special needs: Comparison of the USA and Turkey. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(1), 395–421. https://doi.org/10.17152/gefad.958041
• Hollenbach-Biele, N. ve Klemm, K. (2014). Update Inklusion – Datenreport zu den aktuellen Entwicklungen. 32.
• Karabörk, R. (2018). Özel eğitim okulu yöneticilerinin özel eğitim mevzuatına ilişkin görüşleri. http://acikerisim.kku.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12587/15506
• Karaca, M. F. ve Bayır, Ş. Türkiye’deki genel amaçlı ve özel eğitim okulları üzerine bir inceleme. Scientific Educational Studies, 5(2), 205-232.
• Kargın, T. (2007). Eğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(01), 1-15.
• Knoll, M. ve Fediuk, F. (2012). Physical education for children and youth with disabilities in the special education and general school systems in Germany. Aplikované Pohybové Aktivity v Teorii a Praxi, 5(1).
• Kuşçu, E. Günday, R., (2020). Fransız İşaret Dilinde Selamlaşma ve Tanışma Öğretimi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(39): 61-71.
• MEB. (2006). Millî eğitim bakanlığı özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Nusser, L. (2021). Learning at home during COVID-19 school closures – How do German students with and without special educational needs manage? European Journal of Special Needs Education, 36(1), 51–64. https://doi.org/10.1080/08856257.2021.1872845
• Orhan, S. ve Genç, K. (2015). Engellilere yönelik ülkemizdeki özel eğitim hizmet uygulamaları ve örnek ülke karşılaştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 35(2), 115–147. https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TWpFd01qRTNOdz09
• Özbey, Ç. (2007). Özel Çocuklar ve Terapi Yöntemleri. İnkılâp Kitabevi.
• Özdemir, L., Çifci, H. ve Sayan, Ö. (2022). Tarihsel süreçte özel eğitim uygulamaları, kurumları ve görevli personellerin incelenmesi. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(9).
• Rossa, C. (2017). The history of special education. Journal for Perspectives of Economic Political and Social Integration, 23(1-2), 209-227.
• Sak, U. ve Toraman, S. (Eds.). (2020). Türkiye’de özel eğitim hizmetleri. Afşar Ofset. [Link]
• Sansour, T. ve Bernhard, D. (2018). Special needs education and inclusion in Germany and Sweden. Alter, 12(3), 127–139. https://doi.org/10.1016/j.alter.2017.12.002
• Sart, H., Barış, S., Sarıışık, Y. ve Düşkün, Y., (2016). Engeli olan çocukların Türkiye’de eğitime erişimi: Durum analizi ve öneriler.
• Sohns, A. Hartung, A. ve Camargo, O. K. D. (2010). The early-aid-system in Germany. International Journal of Early Childhood Special Education, 2 (2) , 111-123 . DOI: 10.20489/intjecse.107963
• Tomris, G. ve Çelik, S. (2021). Erken çocukluk özel eğitimi: Kuramsal ve yasal temeller, Dünya’daki ve Türkiye’deki son eğilimler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(1), 243–269. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.748893
• Ulugöl, F. & Erbaş, E. (2020). Özel gereksinimi olan öğrencilerin okul dönemi geçişleri: yaşanan zorluklar ve çözüm önerileri. Trakya Eğitim Dergisi, 10(2), 444-459.