Teknoloji Transferi Anlaşmalarına Yönelik Rekabet Analiz Sürecinin ABD, AB ve Türk Mevzuatları Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 241 - 289, 01.12.2021

Yakup Önder Mercangöz

Öz

Teknolojik olarak ortaya konan yenilikler; yeni ürünler ve yeni süreçlerin önemli bir kaynağı olup, rekabeti arttıran bir unsurdur. Bu nedenle rekabet otoritelerince çoğunlukla teşvik edilmektedir. Fakat bazı durumlarda teknoloji transferi aşamasında rekabeti olumsuz etkiyecek uygulamalarla da karşı karşıya kalmak mümkündür. Yasal ve ekonomik anlamda bakıldığında fikri mülkiyet hakları ile Rekabet Hukukunun ikisi de tüketici refahını yükseltmeyi amaçlamaktadır. Bu iki sistem aynı amaca hizmet ederken kullandıkları araçlar farklı olduğu için zaman zaman aradaki dengeyi kurmak zorlaşabilmektedir. Bir yandan teknoloji transferinin sağlıklı ve devamlı olarak gerçekleşmesi gerekirken, diğer yandan korunan fikri mülkiyet haklarının ilgili piyasada tekel oluşturmak suretiyle rekabet düzenini bozmaması gerekmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, teknoloji transferi anlaşmalarının rekabet üzerindeki etkileri analiz edilirken ABD, AB ve Türk yargı sistemlerinde nasıl bir yol izlendiğini değerlendirmektir. Üç yargı sisteminin teknoloji transferi anlaşmalarına ilişkin rekabet analizinde süreç açısından benzerlikleri ve farklılıklar analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji Transferi Anlaşmaları, AB Rekabet Hukuku, ABD Rekabet Hukuku, Türk Rekabet Hukuku, Muafiyet Sistemi.

Kaynakça

• Akın, Z. (2010). Rekabet Hukuku Bağlamında Devlet Yardımları, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, yüksek lisans tezi, Isparta, 2010.
• Anderman, S.D. (2007). The Interface between Intellectual Property Rights and Competition Policy, ss.396-397.
• Antitrust Standarts of Review: The Per Se, Rule of reason and Quick Look Tests”; çevrimiçi, https://www.businessjustice.com/antitrust-standards-of-review-the-per-se-rule-of-reason-and-quic.html, Bona Law PC.
• Apostolopoulos, H. (2007). Refusal-to-Deal Cases of IP Rights at the Aftermarket in the US and EU Law: Converging of Both Law Systems through Speaking in the Same Language of Law and Economics”, 7 JICL.
• Arı, Z. (2004). Rekabet Hukukunda Danışıklılık Kavramı (Anlaşma, Karar, Uyumlu Eylem) ve Hukuki Sonuçları, Ankara.
• Aslan, İ.Y. (2003). Rekabet Kurulunun Dikey Anlaşmalar İlişkin Yeni Grup Muafiyeti Tebliğinin Getirdikleri (Grup Muafiyeti), Ünal Tekinalp’e Armağan, 2, İstanbul.
• Aslan, İ.Y. (2017). Rekabet Hukuku, Teori-Uygulama-Mevzuat, Ekin Yayıncılık, 5.bs., İstanbul.
• Ateş, M. (2008) Son Yapılan Düzenlemeler Işığında AB Rekabet Hukuku, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 7(2), ss.47-76.
• Ateş, M. (2009). Fikri Mülkiyet Koruması ve Rekabet Hukuku, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu VII. Nisan, Kayseri.
• Badur, E. (2001). Türk Rekabet Kurumunda Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşmalar (Uyumlu Eylem ve Kararlar), Rekabet Kurumu, Lisansüstü Tez Serisi, 6(64), Ankara 2001. Http://Www.Rekabet.Gov.Tr/Dosya/Akademik-Calismalar/6-Pdf
• Balkan, E. (2010). “Dikey Anlaşmalarda Minimum Fiyat Tespiti ve Leegin Kararı”.
• Barnes, I. (1961). Legal Issues And Economic Evidence In Cartel Law, In Cartel And Monopoly In Modern Law International Conference On Restraints Of Competition, June 1961, 2, Karlsruhe.
• Battersby, G.J. and Grimes W.C. (2017). Devoted to Leaders in The Intellectual Property and Entertainment Community, April 2017, 37 (4)
• Baytekin, E. (2003). Türk ve Avrupa Birliği Rekabet Hukukunda Hakim Durum, Örnek Kararlar Işığında Türk ve Avrupa Birliği Rekabet Hukukunda Hakim Durum ve Hakim Durum Tespitinde Kullanılan Kriterler, Aralık 2003. https://www.xing.com/communities/posts/tuerk-ve-avrupa-birligi-rekabet-hukukunda-hakim-durum-av-ergin-baytekin-1002156291
• Bekcan, M. (2016). Teknoloji Transferi Anlaşmalarına İlişkin AB Grup Muafiyet Rejiminde Başlıca Değişiklikler ve Türkiye Uygulaması, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7(1), 2016, ss.185-218.
• Bozdağ, G.G. (2014). Technology Transfer Block Exemption Regulation (240/96) and Guidelines in Terms of Hard Core and Excluded Restrictions, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVIII, 1, ss.79-90.
• Broder, D. (2010). U.S. Antitrust Law and Enforcement: A Practice Introduction 35.
• Can, B. (2013). Motorlu Taşı Sektöründe Fikri Mülkiyet Hukuku ve Rekabet Hukuku İlişkisi, Gazi Üniversitesi, Özel Hukuk Anabilim dalı, Ticaret Hukuk Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Çerçi, O. (2013) Fikri Mülkiyet Haklarında Hakların Tükenmesi İlkesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Ticaret Hukuku Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Şubat.
• Czapracka, K. (2009). Intellectual Property and the Limits of Antitrust: A Comparative Study of US and EU Approaches 74.
• Dalkıran, M. (2008). Avrupa Topluluğu ve Türk Rekabet Hukuku Açısından Marka Hukukunda Hakkın Tüketilmesi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonomi Maliye Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Dalkıran, M. (2010). “Avrupa Topluluğu ve Türk Rekabet Hukuku Açısından Marka Hukukunda Hakkın Tüketilmesi”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonomi Maliye Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2008, s.85.
• David, A. B. & Wolman, A.M. (2003). “Intellectual Property and Antitrust: General Principles”, 43 IDEA, 2003, ss.396-397.
• Delbaum, J.K., Hignee, D. (2018). United States: IP & Antitrust Know-How 2018, October 31, Shearman & Sterling LLP, http://www.mondaq.com/unitedstates/x/750422/Patent/IP+Antitrust+KnowHow+2018
• Doğan, Gülmelahat, “Teknoloji Transfer Sözleşmeleri ve Rekabet Hukuku Uygulamaları”, Çankaya Üniversitesi, Özel Hukuk Anabilim dalı, Özel Hukuk Doktora Tezi, Temmuz, 2020
• Elhauge, E. (2008). “United States Antitrust Law and Economics”.
• Esen, E. (1999-2000). Motorlu Taşıtlar Dağıtım ve Servis Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliğ, MHB, 19-20.
• Gözlükaya Angi, F. (2005). Lisans Sözleşmelerinde Yer Alan Bazı Hükümlere İlişkin Rekabet Uygulaması, Rekabet Kurumu Dergisi, Sayı 3, Temmuz.
• Gözlükaya, F., Teknoloji Transferi Sözleşmelerinin Ekonomik ve Hukuki Unsurları, Rekabet Kurumu, 5. Dönem Uzmanlık Tezleri. Güllü, E. (2014). Marka Hakkının Tükenmesi ve Paralel İthalat, TPE Markalar Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Jentz, G. A., Miller, R. L., Cross, F. B., Clarkson, K. W., (1997). West’s Business Law, Fourth Edition, St.Paul. Karabakır, K. (2000). Rekabet Hukuku’nda Teşebbüs Birlikleri, Rekabet Bülteni, 2.
• Karakurt, Y. (2007). Marka Tescilinden Doğan Hakların Tüketilmesi İlkesi ve İstisnaları, Başken Ünivessitesi, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Özel Hukuk Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Karaman, D. (2015). Avrupa Birliğinin İşleyişine Dair Anlaşmanın 102 ve Türkiye’nin 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanununun 6. maddeleri Açısından Bağlama Anlaşmaları, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015; (34), ss.63-73.
• Katarzyna, Czapracka (2009). “Intellectual Property and the Limits of Antitrust: A Comparative Study of US and EU Approaches”, Edward Elgar Publishing.
• Khemani, R.S. (2002). Application of Competition Law: Exemptions and Exceptions, UNCTAD, New York & Geneva.
• Kılıçoğlu, A.M., (2007). “Sınaî Haklarla Karşılaştırmalı Fikrî Haklar”, Ankara.
• Kovacic, William E., (2008). “Competition Policy in the European Union and the United States: Convergence or Divergence?”, Bates White 5thAnnual Antitrust Conference, Washington.
• Lévêque, F. & Shelanski, H. (2005). “Antitrust, Patents and Copyrigh”. “Sınai Mülkiyet Hakları ve Rekabet Hukuku İlişkisinin Mukayeseli Hukuk açısından İncelenmesi”, http://gulperieldeniz.av.tr/yayinlarimiz/bilisim-hukuku/sinai-mulkiyet-haklari/, Mayıs 2017.
• Mclachlan, D. L., Swann, D: (1967). Competition Policy in the European Community”, London.
• Nart, S. (2009). Rekabetin Korunması Kapsamında Fikri ve Sınai Hakların Sınırları, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1).
• Odman Boztosun, N.A. (2007). Fikri Mülkiyet ve Küresel Rekabet, TÜSİAD, Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu, Kasım.
• Odman Boztosun, N.A. “Rekabet Hukukunun Teknolojik Yeniliklerin Teşvikindeki Rolü”, Perşembe Konferansları 15.
• Öztan, F. (2008). “Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku”, Turhan Kitabevi, Ankara 2008
• Öztürk, Y. M., Ergün, Ç.E. (2004). Rekabet Hukukunun Önemi, Çakmak Ortak Avukatlık Bürosu, 9 Temmuz.
• Parlakyıldız, F. M. & Güvel, E.A. (2015). Fikri Mülkiyet Hakları ve Bu Hakları Korumanın Ekonomik Önemi, Niğde Üniversitesi, İİBF Dergisi, Ekim 2015, 8(4), ss.29-39.
• Rigby, B. (2017). Beware of patent exhaustion-contrasts between EU and US, july 2017, https://inspiredthinking.dehns.com/post/102eadz/beware-of-patent-exhaustion-contrasts-between-eu-and-us
• Roberti, J., Moen, K. Steenholdt, J. (2011). The Role and Relevance of Exemptions and Immunities in US Antitrut Law, çevrimiçi, https://www.justice.gov/atr/page/file/1042806/download.
• Şahin, M. (2011). ABD Rekabet Hukuku Politikasında Reform Çalışmaları, Pamukkalae Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 9, ss.1-8.
• Sandeen, S.K. (2009). Intellectual Property Deskbook for the Business Lawyer: A Transactions-based Guide to Intellectual Property Law, 2d ed.
• Şaylı, Y. (2005). Avrupa Topluluğu ve Türk Rekabet Hukukunda Uyumlu Eylem, Ankara Ünversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Avrupa Toplulukları (Hukuk), Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Schindler, G. (2008.) “Wagging the Dog? Reconsidering Antitrust-based Regulation of IP-Licensing”, 12 Marq.Intell. Propr. L. Rev. 49. Scordamaglia-Tousis, A. (2014). New De Minimis Communication: ‘De Minimis’ And ‘By Object’ Restrictions of Competition Law”, Journal Of Competition Law & Practice Current Intelligence, Erişim Tarihi: 03 Ağustos 2016 http://jeclap.oxfordjournals.org/content/early/2014/10/10/jeclap.lpu092.
• Talking Tech, (2017).U.S. DOJ and FTC Issues Antitrust Guidelines for the Licensing of Intellectual Property, 27 April, Erişim Tarihi: https://talkingtech.cliffordchance.com/en/ıp/ftc-ıssues-antitrust-guidelines-for-the-licensing-ıp.html.
• Tekinalp Ü. (2005), “Fikrî Mülkiyet Hukuku”, 4. bs, İstanbul 2005.
• Tekinalp, Ü. (1999). Fikri Mülkiyet Hukuku, Beta Yayınları, 1. bs. İstanbul
• Topçuoğlu, M. (2001). Rekabet Hukuku Uygulamasında Teşebbüs Birlikleri.
• Ünal, Ç. (2010). Rekabet Hukukunda Tek Taraflı Sömürücü Davranışlar, Rekabet Dergisi, 11(4), ss.111-164.
• Van, M., Demirsöz, O. (2012). Rekabet Hukuku ile Fikri Mülkiyet Hukuku İlişkisi, Ağustos.
• Warren, M., Matthew, W., Zafar, O. (2014). Technology Licensing and Settlements of IP Disputes: Implications of the European Commission’s New Regime, Journal of European Competition Law & Practice, 5(6), May, ss.364-367.