Soybağının Reddi Davasında Hak Düşürücü Sürenin Haklı Sebeple Uzaması

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 43 - 76, 01.09.2022

Tülay Aydın Ünver

Öz

Babalık karineleri uyarınca koca ve çocuk arasında kurulmuş olan soybağının, kural olarak koca ve çocuk tarafından, bazı şartların gerçekleşmesi halinde de kanun hükmünde belirtilen kişiler tarafından reddedilmesi mümkündür. Koca açısından hak düşürücü süre çocuğun doğumunu ve baba olmadığını ya da ananın gebe kaldığı sırada bir başka erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıldır. Çocuk açısından hak düşürücü süre ise ergin olduğu tarihten başlayarak bir yıldır. Hak düşürücü süre geçtikten sonra soybağının reddi davasının reddedilmesi gerekirken, bu sürenin haklı sebeple uzaması mümkündür. Zira gecikmenin haklı nedene dayanması halinde bir yıllık sürenin bu sebebin ortadan kalktığı tarihten itibaren işlemeye başlayacağı kabul edilmiştir. Bu çalışmada soybağının reddi davasında hak düşürücü sürenin uzamasını sağlayan haklı sebeplerin neler olduğu, hangi hallerde haklı sebep kavramına başvurulamayacağı ve haklı sebep halinde uzama süresinin ne olması gerektiği öğretideki görüşler ve Yargıtay kararları ışığında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

soybağının reddi, soybağı, hak düşürücü süre, haklı sebep, nüfus kaydının düzeltilmesi

Kaynakça

• ACABEY, Mehmet Beşir: Soybağı-Kurulması, Genel Olarak Sonuçları, Özellikle Evlilik Dışı Doğan Çocukların Mirasçılığı-, İzmir 2002.
• AKBIYIK, Cem: “Anayasa Mahkemesinin Soybağı Hukuku Alanındaki Kararlarının Toplu Bir Değerlendirilmesi”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2012/1, s. 203-224.
• AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ, Derya; Türk Medenî Hukuku, İkinci Cilt, Aile Hukuku, 23. Baskı, İstanbul 2021.
• AKSOY DURSUN, Sanem: “Soybağı Davalarındaki Hak Düşürücü Sürelere İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarının Değerlendirilmesi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 76/2, 2018, s. 393-416. (Hak Düşürücü Süre)
• AKYÜZ, Emine: Çocuk Hukuku, Güncelleştirilmiş 6. Baskı, Ankara 2018.
• ANTALYA, Gökhan: “Soybağının Reddine İlişkin Dava Sürelerinin Haklı Sebeple Uzaması”, Legal Hukuk Dergisi, C: 3, S: 27, 2005, s. 1009-1013.
• AYDIN ÜNVER, Tülay/DURSUN KARAAHMETOĞLU, Şeyda. “Ana ile Kurulan Soybağının Reddi”, Toplumsal Cinsiyet ve Hukuk, Cilt 1, Ed. Zeynep Özlem Üskül Engin, İstanbul 2019, s. 299-332.
• BAYGIN, Cem: Soybağı Hukuku, İstanbul 2010. (Soybağı)
• BAYGIN, Cem: “Kan Bağına Dayanan Soybağı”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002, C: VI, S: 1-4, s. 255-284. (Kan Bağı)
• BAYSAL, Başak: “Çocuğun Kökenini Öğrenme Hakkı”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt I, İstanbul 2010, s. 493-533.
• BÜCHLER, Andrea: “Das Abstammungsrecht in rechtsvergleichender Sicht”, FamPra.ch 2005, S: 437, s.437-470.
• DEMİRBAŞ, Feride: “Baba ile Çocuk Arasındaki Soybağına İlişkin Davalarda Davacı Olabilecek Kişiler”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: XXII, S: 3, 2018, s. 3-36.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Türk Özel Hukuku Cilt III, Aile Hukuku, İstanbul 2021.
• DURAL, Mustafa/AYAR, Ahmet: “Anayasa Mahkemesi’nin MK m.289’a İlişkin E: 2008/30, K: 2009/96 Sayılı Kararının İrdelenmesi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı: Prof. Dr. Erhan Adal’a Armağan, 2012, s. 57-62.
• ERDEM Mehmet/MAKARACI BAŞAK, Aslı: Aile Hukuku, Ankara 2022.
• EROL, Yasemin: Yapay Döllenme Yöntemleri ve Taşıyıcı Annelik, Ankara 2012.
• FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin/ÖZAKMAN, H. Cumhur/SARIAL, M. Enis: Aile Hukuku, Yeniden gözden geçirilmiş, genişletilmiş 3. Baskı, İstanbul 1986.
• GENÇCAN, Ömer Uğur: “Soybağının Reddi Davalarında Dava Süresi”, Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi, S: 114, 2002, s. 19-27.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: “Koca, Çocuk ve Ergin Olmayan Çocuğa Atanan Kayyım Dışındaki ‘Diğer İlgililer’ [Kocanın Ana ve Babası ile Altsoyunun, Baba Olduğunu İddia Eden Kişinin, Annenin (!)] Soybağının Reddi Davasını Açma Hakkı (TMK m.291/1, III)”, Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan, İstanbul 2013, s. 568-578.
• HATEMİ, Hüseyin: Aile Hukuku, 9. Bası, İstanbul 2021.
• HAUSHEER, Heinz/GEISER, Thomas/AEBI-MÜLLER, Regina E.: Das Familienrecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Bern, Stäpmfli Verlag AG, 2010.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.; Aile Hukuku, Gözden Geçirilmiş-Güncelleştirilmiş 6. Bası, Ankara 2022.
• KIRKBEŞOĞLU, Nagehan: Soybağı Alanında Biyoetik ve Hukuk Sorunları, İstanbul 2006.
• KÖPRÜLÜ, Bülent/KANETİ, Selim: Aile Hukuku, Gözden Geçirilmiş 2. Bası, İstanbul 1989.
• MAKARACI, Aslı: “Soybağının Reddi Davasında Yer Alan Hak Düşürücü Sürenin İptaline İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararının İncelenmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, S: 69-70, Mayıs Haziran 2010, s. 267-284.
• NOMER, Hâluk Nami: “Suni Döllenme Dolayısıyla Ortaya Çıkabilecek Nesep Problemleri”, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s. 545-594.
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe/TEK, Gülen Sinem: “Türk Hukukunda Tıp Bilimindeki Geliş¬melerin Soybağına Etkileri”, Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan, İstanbul 2013, s. 909-931.
• ÖĞÜZ, Tufan: “Türk Medeni Kanunu’nun Soybağına İlişkin Hükümleri Hakkında Değerlendirme”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt II, İstanbul 2010, s. 1415-1424.
• ÖĞÜZ, Tufan: “Anayasa Mahkemesinin Türk Medeni Kanununun Soybağına İlişkin İptal Kararlarının Değerlendirilmesi”, Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012), İstanbul, 2013, s. 201-210.
• ÖĞÜZ, Tufan: “1926’dan Günümüze Medeni Kanunumuzun Soybağı Düzenlemeleri”, Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu, 1926’dan Günümüzde Türk-İsviçre Medeni Hukuku (17-18-19-20 Şubat 2016), I. Cild, Ankara 2017, s.329-332.
• ÖKTEM ÇEVİK, Seda: “Çocuğun Anne ve/veya Babası Haricindeki Kişilerin Nüfus Siciline Kaydedilmesinden Doğan Sorunların Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2016, C: 22, S: 3 (Özel Sayı, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, II. Cilt), s. 2105-2130.
• ÖZ, Turgut: “Soybağı Reddi Davasında İspat ve Süreler”, Medeni Hukuk Alanındaki Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumları, Cilt II: Aile Hukuku, Ed. Baki İlkay Engin, İstanbul 2019, s. 319-345.
• ÖZDAMAR, Demet: Türk Hukukunda Özellikle Türk Medenî Kanunu Hükümleri Karşısında Kadının Hukukî Durumu, Ankara 2002.
• ÖZDEMİR, Hayrunnisa/RUHİ, Ahmet Cemal: Çocuk Hukuku ve Çocuk Hakları, İstanbul 2016.
• ÖZDEMİR, Hayrunnisa: “Yapay Döllenme ve Soybağı”, Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan, İstanbul 2013, s. 875-908.
• ÖZSUNAY, Ergun: “MK. 296’daki Bir Yıllık Dava Süresinin Geçirilmesine Rağmen Babalık Davasının İstisnaen Açılabileceği Durumlar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 1963, Cilt: 29, S: 1-2, s. 218-239.
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 6. Bası, Ankara 2015.
• PAKSOY, Gülnihal: “Soybağının Reddi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2011 (97), s. 353-376.
• REICH, Johannes: CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personen-und Familienrecht- Patnerschaftsgesetz, Art. 1-456 ZGB-PartG, 3. Auflage, 2016. SAYMEN, Ferit H./ELBİR Halid K.: Türk Medenî Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, İkinci Baskı, İstanbul 1960.
• SCHWENZER, Ingeborg/COTTIER, Michelle: Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I, Art. 1-456 ZGB, 5. Auflage, Basel 2014.
• SCHWENZER, Ingeborg/KELLER, Tomie: “Recent Developments in Swiss Family Law”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni (MHB), 2015, C: 35, S. 1, s. 1-28.
• SEROZAN, Rona; Çocuk Hukuku, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2005. (Çocuk Hukuku)
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk, Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, İstanbul 2018.
• SEROZAN, Rona: “Yeni Medeni Kanun’un Çocuklara (Soybağı Hukukuna ve Çocuk Haklarına) İlişkin Düzenlemesi”, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’e Armağan, Cilt II, İstanbul 2003, s. 499-516. (Çocuk Hakları)
• SEROZAN, Rona: Soybağı Hukuku Üzerine Çeşitlemeler, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Ankara 2008, s. 759-777. (Soybağı)
• SEROZAN, Rona: “Anayasa Mahkemesi’nin Yeni Medeni Kanun Kurallarına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi”, Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012), İstanbul 2013, s. 137-165. (Anayasa Mahkemesi)
• ŞIPKA, Şükran/GENÇ ARIDEMİR, Arzu: “4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’na Göre Soybağının Kurulması ve Hükümleri”; Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2003/1, İstanbul, s. 149-185.
• TEKİNAY, Selâhattin Sulhi: Türk Aile Hukuku, Yedinci Baskı, İstanbul 1990. (Aile)
• TEKİNAY, Selâhattin Sulhi: “Anaya Kocanın Nesebini Red Hakkı Tanınmalı mıdır?” Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y: 11, S: 14, 1977, s. 1-5.
• TOSUN, Yalçın/BAŞ, Ece: “Soybağının Reddi Davasında ve Babalık Davasında Sürelere İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarının Değerlendirilmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 9, S: 123-124, 2014, s. 99-117.
• TUOR, Peter/SCHNYDER, Bernhard/SCHMID, Jörg/JUNGO, Alexandra: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 14. Auflage, 2015.
• TURAN BAŞARA, Gamze: “Ana ile Evlilik Dışında Doğan Çocuk Arasındaki İlişkiyi Düzenleyen Türk Medeni Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2017 (131), s. 211-238.
• TURGUT, Cemile: Yapay Döllenme, Taşıyıcı Annelik ve Soybağına İlişkin Hukuki Sorunlar, İstanbul 2016.
• YAKUPPUR, Sendi: “İleri Teknoloji Kullanılarak Gerçekleştirilen Taşıyıcı Annelik”, Toplumsal Cinsiyet ve Hukuk, Cilt 1, Ed. Zeynep Özlem Üskül Engin, İstanbul 2019, s. 273-297.