Toz Bezi Filmi İçin İletişim Kuramları Bağlamında Bir Okuma Denemesi: Hüznün Odağında Görünmeyen Özneler: Kadınlar

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 3, 827 - 850, 01.07.2021

Tuğba Gülal

Öz

Çalışmanın amacı 2015 yapımı Ahu Öztürk’ün yazıp yönettiği Toz Bezi filminde yer alan kadınlardan filmin ana eksenine yerleştirilen Nesrin ve Hatun karakterlerinin toplumsal hayatta nerede durduklarını anlamaya çalışmaktır. Bu amaçla, hem yurt içi hem de yabancı kaynaklı feminist kuramlar bağlamında filme; kısa bir içerik ve söylem çözümlemesi yöntemi uygulanacaktır. İlk olarak filmin konusu incelenecek ve karakterlerin genel hatları çizilecektir. İkinci bölümde, filmdeki kadınların toplumsal cinsiyet rollerinin ve dişilliklerinin temsiliyetinin filmin görüntüsel ve sözel aktarımı aracılığı ile ortaya konabilmesi için veriler, feminist eleştirel kuramlar bağlamında betimleyici ve açıklayıcı yöntemlerle incelenecektir. Ev işçisi olan Nesrin ve Hatun’un dünyalarına ayna tutulmaya çalışılarak özele alınacak ve toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında, patriarkal yaşamdaki mücadeleleri sorgulanacaktır. Tutunma çabaları sergileyen Nesrin ve Hatun’un iç dünyasının, duygu hallerinin sürekli patriarkal hayata çarpan yanı örneklerlendirilecek, feminist psikanalitik (Lacan ve Freud okumaları üzerinden) üzerinden insanlarla, mekanlarla ve nesnelerle kurdukları ilişkiler ortaya konacaktır. Söz konusu kadınların toplumsal inşada hangi bariyerlere çarptığına ve mücadelede nasıl yöntemler izlediğine, hangi kavramlarla var olmaya çalıştıklarına ayna tutulacaktır. Sonuç olarak filmin feminist bağlamda, patriarkal hayatın içerisinde kadın gözü ile (Laura Mulvey okuması) yine kadını “özne” olarak nerede konumlandırdığı ve dolayısı ile Toz Bezi filminin iletişim bağlamında feminist eleştirel kuram ile örtüşen bir kadın filmi olup olmadığı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Feminist, iletişim, cinsiyet, patriyarki, kapitalist

Teşekkür

Makalem aynı zamanda içtenlikle üzerine düşünülmüş, gözlemlenilmiş bir sürecin ürünüdür. Şimdiden emeği geçen herkese çok teşekkürler... Saygılarımla, Tuğba

Kaynakça

• Benjamin, W. (2014). Son Bakışta Aşk. N. Gürbilek (Sunuş ve Haz.). İst: Metis.
• Benhabib, S., Butler, J. Cornell, D. Fraser, N. (2014). Çatışan Feminizmler: Felsefi Fikir Alışverişi. F. Evren Sezer. (çev.). İst: Metis.
• Berktay, F. (2010). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: YKY.
• Bora, A.(2005). Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İst: İletişim.  
• Borovečki-Jakovljev, S. and Matačić, J. (2005). “The Oedipus Complex in the Contemporary Psychoanalysis.” Clinic for Psychological Medicine, Zagrep Crotia. Pp.351-360.
• Butler, J. (2014). Cinsiyet Belası. B. Ertür (çev.). İstanbul: YKY.
• Carter, C. And Steiner, L. (2004). “Introduction to Critical Readings: Media and Gender.” C. Carte &L. Steiner (edt.) Open University Press.
• Clover J. C. (1989). “Her Body, Himself: Gender in the Slasher Film”, in Misogyny, Misandry, and Misanthropy Edited with a New Introduction by R. Howard Bloch and
• F.Ferguson (edt.) Berkeley: University of California Press.
• Cowie, E. (1997). Representing the Woman: Cinema and Psychoanalysis.UK: Palgrave Macmillan.
• Erdoğan, D. (2014). “FEMİNİST KURAMLAR: Radikal Feminizm ve Marksist Feminizmin Orta Yolu Olarak Sosyalist Feminizm”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Sosyoloji Anabilim Dalı Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları. Ank. Ders İçeriği.
• Freud, S. (1971). Totem ve Tabu. N. Berkes (çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Jermyn, D. (2003). “Women with a mission: Lynda La Plante, DCI Jane Tennison and the reconfiguration of TV crime drama”. International Journal of Cultural Studies.
• London: Thousand Oaks, CA and New Delhi, Volume 6(1): 46-63.
• Lauretis, T.de. (1995). “On the Subject of Fantasy”. Feminism in Cinema. L. Pietropaolo, L., A. Testaferri (edt). Indiana University Press.pp.63-86.
• Leader, D. (1997). Yeni Başlayanlar İçin Lacan. G.Ç.Güven (çev.). Milliyet Yayınları.
• Madoo Lengermann, P., Niebrugge, G. (2010). “Contemporary Feminist Theory”. G. Ritzer (der.) Sociological Theory, New York: McGraw Hill, 8 th edition, pp.454-499.
• Mulvey, L. (1995). “The Myth of Pandora: A Psychoanalytical Approach.” Feminizm in Cinema L. Pietropaolo, L., A. Testaferri (edt). Indiana University Press.pp.3-20.
• Mulvey, L. (1999). “Visual Pleasure and Narrative Cinema.” Film Theory and Criticism: Introductory Readings: L. Braudy and M. Cohen (edt.). New York: Oxford UP. pp. 833- 844.
• Onat, N. (2013). Kamusal Alan ve Sınırları: Hanneh Arandt ve Jürgen Habermas’ın Yaklaşımları. İst: Durak İstanbul
• Öğütle Saygın, V. (2013). “Bir Sosyal Mekanizma Olarak Toplumsal Cinsiyet.” Doğu Batı Düşünce Dergisi. Ank: Doğu Batı Yayınları. Sayı:63. s.45-75.
• Pacteu. F. (2005). Güzellik Semptomu. B. Erol (çev.). İstanbul: Ayrıntı Sanat ve Kuram
• Rakow, L.F. & Wackwitz, Laura A. (2004). Feminist communication theory: An introduction. In Feminist communication theory: Selections in context (pp. 1-10) . London: Sage Pub.
• Testaferri, A. (1995). Introduction in Feminism in Cinema. L. Pietropaolo, L., A. Testaferri (edt). Indiana University Press.
• Tucgman, G. (1978). “Introduction: The Symbolic Annihilation of Women by Mass Media.” G.Tuchman and A.K. Daniels, J. Benét (edt.). Heart and Home: Images of Women
• in the Mass Media. New York: Oxford University Press. pp.3-39.
• Van Zoonen, L. (1991). “Feminist Perspectives on the Media”. J. Curan, M. Gurevitch (der.). Mass Media and Society. London: Edward Arnold Adivision of Hodder &Stoughton.
• Weeks. K. (2012). Feminist Öznelerin Kuruluşu. İ. Özküralpli. (çev.) İst: Otonom Yayıncılık.
• Yanıkkaya, B. (2006). “İçerideki Farklı Sesler”. Kadın Çalışmaları Dergisi. Sayı:3.
• Yanıkkaya, B. (2016). “Kusursuzlar: Suskunluk ve Su” H. Köse. Ö. İpek (haz.). Gözdeki Kıymık, s.44-64.
• Yanıkkaya, B. (2015). “Our Voices, Our Lives, Our Labors, Our Rights: The Socialist Feminist Collective and The Feminist Politics”, B. Akdenizli (edt.). Digital Transformations
• in Turkey: Current Perspectives in Communication Studies. Lexington Books.pp.178-
• Ağca, E. (2016). “Toz Bezi’nin Feminist İzleri. Birikim.
• http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/7650/toz-bezi-nin-feminist-izleri#.V0usq7iLTIU, Erişim: 27.05.2016.
• Erdoğan, Ö. (2002). “Lacan, Ayna Evresi ve Marx.” Birikim. Sayı:156. Nisan.
• http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/5175/lacan-ayna-evresi-ve-marx#.V0uodbiLTIU, Erişim: 25.05.2016.
• T24, “Ev İşçisi Olan Kadınlara 1 Nisan’da Sigorta Geliyor”, 08.03.2015
• http://t24.com.tr/haber/ev-iscisi-olan-kadinlara-1-nisanda-sigorta-geliyor,289696, Erişim: 27.05.2016.
• Toplumsol. “Sosyalist Feminist Proje-Nancy Holmstrom- II”. Haziran 2012
• http://www.toplumsol.org/sosyalist-feminist-proje-nancy-holmstrom-ii/ Erişim:27.05.2016.