SINIFSAL AYRICALIK/EŞİTSİZLİK TEMELİNDE BİREYE AİT PEYZAJIN ÇERÇEVESİ

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 3, 329 - 350, 29.07.2022

Esra Özhancı , Ahmet Koç

Öz

Toplumsal yapıyı regüle eden temel dinamikler geçmişten bugüne farklı güçle-rin elinde şekillenmiş, başlangıçta doğanın şekil verdiği toplumsal düzen gide-rek din, politika ve paranın hakimiyetine dayalı bir sınıfsal yapıya dönüşmüş-tür. Sınıfsallık; toprak sahibi-köylü sınıfı, beyaz tenli-siyah tenli, sermaye-işçi, soylu-köle ve zengin-fakir gibi çok çeşitli şekillerde ortaya çıkmış, insan popü-lasyonunun yoğun olduğu her ülke, bölge ve kentte farklı düzeylerde hissedilir hale gelmiştir. İkili kombinasyonların bir tarafı hep yüksek standartları temsil ederken diğer taraf son noktada açlığa ve ölümlere kadar varan zayıf toplumsal yapıyı temsil etmektedir. Sosyal ayrışma mekansal ayrışmayı da beraberinde getirmiş, ülkelerin ve toplumların alt ve üst kesimleri arasında yaşamsal me-kanlar açısından da uçurumlara neden olmuştur. Bu aşamada gözle görülebilir hale gelen sınıfsal ayrışma; kültürel peyzaj alanlarında bir yanda yokluk, azlık, yetersizlik veya sağlığa aykırılık diğer yanda optimal, aşırı veya ekolojik açıdan üstün gibi seviyelerde çeşitlenmektedir. Bu sınıfsallık makro ölçekte bölge ve ülkeler olarak ortaya çıkarken, mikro ölçekte kentsel desen içinde de gözlemle-nebilmektedir. Bu bağlamda çalışmada, Dünya Bankası verilerine göre dünya ülkelerinin kişi başına düşen milli gelirdeki yeri baz alınarak, zengin ve fakir ülkeler sıralamasında yer alan örnekler üzerinden kentsel kamusal alanlar, ko-nut çevreleri, eğitim birimleri, özel peyzaj alanları gibi kültürel peyzaj çevrele-rinde ortaya konan plan ve tasarımların niteliği analiz edilmiştir. Sonuç olarak, esasında global ve ulusal ölçekte gelir eşitsizliklerinin sosyal ayrışma ve bera-berinde getirdiği mekânsal ayrışmayı doğurduğu bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda mekânsal sınıflandırmanın alt katmanlarda bireyler üzerinde oluşturduğu, kabullenme, yetinme, kötü hissetme gibi yaşam boyu sürecek tüm olumsuz etkilerinin yanında, aynı zamanda kamusal hak eşitliği açısından da doğru anlaşılması gerekmektedir. En azından kamusal açık alanlar ve kentsel hizmetler ölçeğinde bireylere eşit koşullar sağlanma çabasında olunmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Sınıflar, Sınıfsal Peyzaj, Elit Peyzaj, Mekânsal Sınıflandırma, Mekânsal Farklılaşma.

Kaynakça

• Alpman, P. S. & Göker, G. (2010). Sınıfsal Farklılıklar Bağlamında Aseptik Mekanların Temsili: Konut Reklamları Örneği . Akdeniz Üniversitesi İleti-şim Fakültesi Dergisi , (13) , 67-92
• Akçay, A.(2022). Ahmet Akçay gezi notlarından. Erişim Adresi (17.1.2022): https://www.ahmetakcay.org/maputo-mozambik-gezi-notlari/
• Andersen, H. S. (2004), Urban Sores. On the Interaction Between Segregation, Urban Decay and Deprived Neighbourhoods, Danish Building and Social Research
• Aydın, A. H. & Çamur, Ö. (2016). Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Başarı-lı Dünya Örnekleri: Danbara, Solidere, Rio De Janeiro. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 6 (1) , 53-68 .
• Aygen, M. (2018). Lüksü Yeniden Düşünmek: Cenevre. Erişim Adresi (6.2.2022):https://www.robbreport.com.tr/luksu-yeniden-dusunmek-cenevre/
• Baudrillard, J. (2004), Tüketim Toplumu, Çev. H. Deliçaylı, F. Keskin, Ayrıntı Yay., İstanbul.
• Bayram, N. (2021). Dünyanın EN zengin 15 ülkesi. Erişim Adresi (14.2.2022): https://www.enuygun.com/bilgi/dunyanin-en-zengin-10-ulkesi/
• Cox W. (2013). The Evolvıng Urban Form: Rıo De Janeıro. Erişim Adresi (7.2.2022): http://www.newgeography.com/content/003438-the-evolving-urban-form-rio-de-janeiro?page=1
• Cömertler, S. (2020). Yaşanabilir Kentler İçin Yeşil Alanlar, Yeşil Başkent Kopenhag’dan Öğrenmek. Mimarlık, Planlama ve Tasarım Alanında Aka-demik Çalışmalar (Ed.: B. Manzak), Gece Kitaplığı, Ankara, s. 267-285.
• Cömertler, S, Cömertler, N. (2021). Akıllı Kentlerde Çevresel, Sosyal ve Eko-nomik Sürdürülebilirlik, Kopenhag Örneği. Journal of Architectural Scien-ces and Applications, 6 (1), 317-333.
• Çalışkan, E., 2022. Dünya Gıda Programı. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, XXII, Dışişleri Bakanlığı Yayınları. Erişim Adresi (14.3.2022): https://www.mfa.gov.tr/dunya-gida-programi-_world-food-programme-_-wfp_.tr.mfa
• Çetin Ufuk, 2020. “Neuer Wein”, Albert Anker ve İsviçre Yemek Kültürü .Sanatta Tema: Yemek. İstanbul, 2020, 224-249, ISBN: 978-625-7845-78-6
• David Harvey, “Sınıfsal Yapı ve Mekânsal Farklılaşma Kuramı”, Ayten Alkan, Bülent Duru (Der. Ve Çev.), 20. Yüzyıl Kenti, İmge Yayınevi, Ankara, 2002, s. 147-172.
• Hadi, Y., Heath, T., Oldfield, P., 2018. Gardens in the sky: Emotional expe-riences in the communal spaces at height in the Pinnacle@Duxton, Singa-pore, Emotion, Space and Society, Volume 28, Pages 104-113.
• IMD (2021). Smart City Index. IMD World Competitiveness Center.
• İtez, Özüm, 2017. Nijer’de Yeni Bir Kentsel Konut Modeli: Niamey 2000. Arkitera.https://www.arkitera.com/haber/nijerde-yeni-bir-kentsel-konut-modeli-niamey-2000/
• Leonard P., 2013. Landscaping Privilege: Being British in South Africa. Book Geographies of Privilege Chapter 4, 1st Edition, Routledge, eBook ISBN9780203070833
• Maslow, Abraham. H (1943), A theory of human motivation. Psychological Review, 50 (4): 370-396.
• Mingione, Enzo (1996). Urban Poverty and the Underclass. Cambrid-ge/Massachusetts: Blackwell Publishers.
• Nasa, 2022. https://earthobservatory.nasa.gov/images/88103/rio-de-janeiro-a-changing-city
• Omar SR, Sohaili J, Rahman NHA (2018) Adapting biophilic design in urban riparian, IFLA World Congress 2018, 1180-1189.
• Özey, R., Bilgili, M. & Kocalar, A. O. (2018). Landscape theory in geography. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 127-141.
• Özgür E. F., 2006. Sosyal ve Mekansal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaş-ma Eğilimleri: Kapalı Siteler, İstanbul, Çekmeköy Örneği. Planlama, 4.
• Russo A, Cirella GT (2018) Modern compact cities: How much greenery do we need?, International Journal of Environmental Research and Public Health, 15, 2180, 1-15.
• Schwambach, F. K.. (2011). Mega-Events in Rio De Janeiro and Their Influ-ence on the City Planning. 15th International Planning History Society Conference, Universität Bauhaus Weimar.
• Şişman, A. ve Kibaroğlu, D.. (2009). Dünyada ve Türkiye’de Kentsel Dönü-şüm Uygulamaları. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı: 1-9.
• The City of Copenhagen. (2022). Copenhagen Facts. Erişim Adresi (02.02.2022): https://international.kk.dk/artikel/copenhagen-facts
• URL-1. World Population Review Web sitesi. Erişim Adresi (2.2.2022): https://worldpopulationreview.com/world-cities/rio-de-janeiro-population
• URL-2. Vikipedi. Erişim Adresi (6.3.2022): https://en.wikipedia.org/wiki/Favela#/media/File:1_rocinha_favela_closeup.JPG
• URL-3. World Population Review Web sitesi. Erişim Adresi (2.2.2022): https://worldpopulationreview.com/country-rankings/poorest-countries-in-the-world
• URL-4. World Population Review Web sitesi. Erişim Adresi (2.2.2022): https://worldpopulationreview.com/country-rankings/richest-countries-in-the-world
• URL-5. Dünya Açlıkla Mücadele Örgütü Resmi Web sitesi, Erişim Adresi (14.3.2022): https://www.wfp.org/ending-hunger
• URL-6. World Popula-tion Review Web sitesi. Erişim Adresi (2.2.2022): https://worldpopulationreview.com/countries/niger-population
• URL-7. Nijer Gezi Rehberi – Kara Kıta’nın Kalbi Nijer. Erişim Adresi (4.2.2022): https://reshontheway.com/nijer-gezi-rehberi/
• URL-8. Birleşmiş Milletler Web sitesi. Erişim Adresi(12.4.2022): https://www.un.org/en/
• URL-9. Vikipedi. Erişim Adresi (6.3.2022): https://tr.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCksemburg
• URL-10. World Population Review Web sitesi. Erişim Adresi (2.2.2022): https://worldpopulationreview.com/countries/luxembourg-population
• URL-11. Scholaro Pro Lüksemburg Eğitim web sitesi. Erişim Adresi (18.2.2022): https://www.scholaro.com/pro/Countries/Luxembourg/Education-System