Çocuk Odaklı Habercilik Üzerine Yeni Medyaya Şiddet, Taciz, Tecavüz, Cinayet Haberleri Üzerinden Eleştirel Bakış: Leyla Aydemir Örneği

Yıl 2021, Sayı: 11, 132 - 159, 01.12.2021

Hicabi Arslan Aslıhan Topal

https://doi.org/10.21733/ibad.897262

Cited By: 1

Öz

Toplumların yarınını oluşturan bugünün çocuklarının her açıdan sağlıklı yetişmeleri, varlıklarının her türlü suistimal ve istismardan korunması noktasında toplumun her kesimi gibi medyaya da önemli görevler düşmektedir. Çocukların hak ihlallerinin önüne geçilmesi, seslerinin duyurulması, haber dilinde temsillerinin sorunsuz yansıtılması gibi pek çok noktada medya, çocukların temsilinde çocuk odaklı habercilik anlayışı çerçevesinde bir anlayışı sürdürmelidir. Çocuk bireylerin haberlerde yer almasına yönelik her ne kadar haber dilinin sorunlarına farklı çalışmalarla değinilmiş olsa da, bu noktada problemli kullanımın zaman zaman devam ettiği görülmektedir. Yeni medyanın habercilik anlamında sağladığı kolaylıklar yanında bir takım sorunları da içerisinde barındırdığı ortadadır. Bu sorunlar hem habercilik anlamında hem de toplumun haberlere erişiminde karşılaştığı etik sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Çocuklara yönelik uygulanan taciz, tecavüz, şiddet, cinayet haberlerinin yansıtılmasında, bireylerin konu ile ilgili bilgilendirilmesi ve çocukların güvenli yaşamı açısından konuya yönelik farkındalık oluşturmak adına bu yönde yapılan haberler de oldukça önemlidir. Ancak bu haberlerde kullanılan haber dili toplumun farkındalığını artırmaya yönelik olmalı reyting kaygıları üzerine kurulmamalıdır. Bu makalede, çocukların haberlerde yer alış şekillerinde yaşanan problemli haber dili nitel araştırma yönteminden içerik analizi yöntemiyle eleştirel bakış açısı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu amaçla; Leyla Aldemir olayını haberleştirmelerinde kullandıkları haber dili; yayınladıkları haberler ve görseller üzerinden Habertürk, Hürriyet, Sözcü ve Yeniçağ gazetelerinin internet haber sitelerinde 16 Haziran 2018- 10 Şubat 2021 tarihleri arasında yayınlanan toplam 206 haberle incelenmiştir. Yapılan değerlendirme ile yeni medyada çocuklara yönelik şiddet, taciz, tecavüz, cinayet haberlerinde etik ihlallerin devam ettiği gözlemlenmiştir. Çalışmanın elde edilen veriler doğrultusunda daha sonra ki çalışmalar için kaynaklık edebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeni medya, Çocuk, Haber, istismar

A Critical View On New Media Violence, Harassment, Rape, Murder News On Child-Oriented News: The Example Of Leyla Aydemir

Öz

The media, like all segments of society, has an important role to play in ensuring that today's children, who make up the future of societies, grow up healthy in all respects and protect their assets from all kinds of abuse and abuse. The media should maintain an understanding within the framework of child-oriented journalism in the representation of children at many points such as preventing violations of children's rights, making their voices heard, and reflecting their representation in the language of the news without any problems. Although the problems of news language regarding the inclusion of children in the news have been addressed in different studies, it is seen that problematic use continues from time to time. It is obvious that the new media includes some problems in addition to the convenience it provides in terms of reporting. These problems appear both in terms of journalism and as ethical problems faced by the society in accessing news. In reflecting the news of harassment, rape, violence and murder against children, the news made in this direction is also very important in order to inform the individuals about the issue and to raise awareness about the safe life of children. However, the language used in these news should be aimed at raising the awareness of the society and not based on commercial concerns. In this article, the problematic news language experienced in the way children take part in the news is evaluated within the framework of a critical point of view through content analysis method from qualitative research method. For this purpose; The language of news they used in their news coverage of the Leyla Aldemir incident; The news and images they published were examined with a total of 206 news published on the internet news sites of Habertürk, Hürriyet, Sözcü and Yeniçağ newspapers between June 16, 2018 - February 10, 2021. With the evaluation made, it was observed that ethical violations continued in the news of violence, harassment, rape and murder against children in the new media. It is thought that the study can be a source for future studies in line with the data obtained.

Anahtar Kelimeler

New Media, Child, News, Abuse

Kaynakça

• Akarca, M. (tarih yok). Çocukların Ceza Hukukundaki Yeri Ve Çocukların Korunması. 08 14, 2020 tarihinde https://www.anayasa.gov.tr/media/3626/akarca.pdf adresinden alındı
• Akbaş, E. (2020). Türkiye'de Çocuğa Karşı Şiddet 2020 Durum Raporu. Ankara: Uluslararası Çocuk Merkezi.
• Akdağ, Ç. T. (2016). Yeni Medyada Çocuk Haberciliği:“Milliyet Çocuk”,“Hürriyet Çocuk” ve “Cicicee Çocuk Deyince” Sayfalarının İncelenmesi. İleti-ş-im Dergisi, 155-180.
• Alankuş, S. (2012). “Neden Çocuk Odaklı Habercilik Kitabı?”, Çocuk Odaklı Habercilik, Önsöz. İstanbul: IPS İletişim Vakfı yayınları 11,Hak Haberciliği Dizisi.
• Anadolu Ajansı. (2020, Temmuz 10). Dünya nüfusu yüzyılın sonunda 11 milyarı geçebilir. Ağustos 14, 2020 tarihinde Anadolu Ajansı Dünya: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dunya-nufusu-yuzyilin-sonunda-11-milyari-gecebilir/1905712 adresinden alındı
• Arslan, A., & Duğan, Ö. (2016). Suça Yönelmiş Çocukların Medyada Temsili: Bir Alan Araştırması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 303-325.
• Bek, M. G. (2011). Medyada Çocuk Hakları ve Etik İlkeler. M. R. Şirin içinde, Çocuk hakları ve Medya El Kitabı Anne Baba, Öğretmen ve Medya Çalışanları İçin (s. 23-49). İstanbul: ÇOCUK VAKFI YAYINLARI.
• bianet.org. (2010, Temmuz 14). Çocuk Odaklı Habercilik İçin Gazetecilere Rehber. Ağustos 16, 2020 tarihinde bianet: http://bianet.org/kadin/ifade-ozgurlugu/123406-cocuk-odakli-habercilik-icin-gazetecilere-rehber adresinden alındı
• bianet.org. (tarih yok). Çocuk Odaklı Hak Haberciliği Nedir. Ağustos 18, 2020 tarihinde Çocuk Odaklı Habercilik Kütüphanesi: http://haberdecocuk.org/ adresinden alındı
• cocukhaklariizleme.org. (tarih yok). Çocuğa Karşı Şiddeti İzleme Haritası. Şubat 20, 2021 tarihinde cocukhaklariizleme.org: http://www.cocukhaklariizleme.org/ adresinden alındı
• Değirmencioğlu, S. M. (2012). Çocuk Hakları Penceresinden Basın:Eleştireli Katılımcı ve Yapıcı Bir Bakış. S. Alankuş içinde, Çocuk Odaklı Habercilik (s. 135-173). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları: 11.
• Doğrucan, A., & Yıldırım, Z. .. (2011). Yazılı Basında Çocuk İstismarı Haberlerinin İncelenmesi: (Cumhuriyet, Hürriyet, Posta, Sabah, Yeni Şafak ve Zaman Gazeteleri Örneğinde). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 176-194.
• Erbay, E. (2013). Çocukların Katılım Hakkı Üzerine Bir Türkiye Değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 38-54.
• Fırat, F. (2016). Çocuk Odak‘sız’ Habercilik: İnternet Gazetelerinde Çocuk İçerikli Haberlerin Sunumu Ve Etik İhlaller. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 817-833.
• Franklin, B., & Türker, Ç. ( 1993). Çocuk Hakları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güldeste, A. (2018). Çocuk Cinsel İstismarının Medyada Değerlendirilme Biçimi (Habertürk Gazetesi Üzerinden Medyaya Sosyoljik Bir Bakış). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 490-497.
• haberturk.com. (2020, Ekim 28). Ağrı'da minik Leyla'nın ölümündeki şok edici detaylar gerekçeli kararda. Şubat 3, 2021 tarihinde habertürk gündem: https://www.haberturk.com/korkunc-son-dakika-agri-da-minik-leyla-aydemir-in-olumundeki-sok-edici-detaylar-gerekceli-kararda-2850681 adresinden alındı
• habertürk.com. (2018, Temmuz 3). Leyla Aydemir'den geriye kalan fotoğraflar! Minik Leyla'yı kurtaramadık... Şubat 3, 2021 tarihinde habertürk gündem: https://www.haberturk.com/leyla-aydemir-den-geriye-kalan-fotograflar-minik-leyla-yi-kurtaramadik-2042194 adresinden alındı
• habertürk.com. (2019, Temmuz 10). Ağrı'da ölen Leyla'nın ailesine DNA testi yapılmış. Şubat 3, 2021 tarihinde habertürk gündem: https://www.haberturk.com/agri-da-olen-leyla-nin-ailesine-dna-testi-yapilmis-2503027 adresinden alındı
• hurrıyet.com. (2020, Ekim 28). Son dakika haberi... Türkiye Leyla Aydemir'e ağlamıştı! Ölümünde şoke eden detaylar... Şubat 3, 2021 tarihinde hürriyet gündem: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-haberleri-turkiye-leyla-aydemire-aglamisti-olumunde-soke-eden-detaylar-41647888 adresinden alındı
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırrma Yöntemleri . Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 62-80.
• Koç, F., & Paslı, F. (2021). Çocuğa Yönelik İstismar ve İhmal Olaylarının Haberdeki Temsilinin Çocuk Hakları Bağlamında İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 97-121.
• Koman, E. (2011). Çocuklarla Birlikte Başka Bir Medya. M. R. Şirin içinde, Çocuk Hakları ve Medya Kitabı (s. 303-314). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Mutlu, E. (1995). İletişim Sözlüğü. Ankara: Ark Yayınevi.
• Onat, Y., & Akço, S. (2012). Çocuk Ve Habercilik. S. Alankuş içinde, Çocuk Odaklı Habercilik (s. 75-134). istanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları:11.
• Ördem, Ö. A. (2019). Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar: Türkiye'de Medyada Temsili . sosyoloji notları, 35-46.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine BirÇalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 323 - 343.
• Özmen, Ş. Y. (2012). Çocuğun Adı Yok: Televizyon Haberlerinde Çocuğun Sunumu ve Çocuk Hakları…. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 66-82.
• Polat, H. (2018). Geleneksel Medyada Temsil Sorunu:Alternatif Bir Mecra Olarak Yeni Medya. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi , 45-60.
• Sağlam, M., & Aral, N. (2016). Tarihsel Süreç İçerisinde Çocuk ve Çocukluk Kavramları. Çocuk Ve Medeniyet, 43-56.
• Salman, U. A. (2019). Haber de Çocuk Çocuk Odaklı Habercilik El Kitabı. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Sayılan, G., & Çevirgen, N. (2014). Yazılı basında çocuk temsilleri - Bir bekleme odası olarak çocukluk. 18. Ulusal Psikoloji Kongresi . Bursa.
• sozcu.com. (2018, Temmuz 3). Leyla Aydemir'den geriye kalan fotoğraflar! Minik Leyla'yı kurtaramadık... Şubat 3, 2021 tarihinde sözcü gündem: https://www.haberturk.com/leyla-aydemir-den-geriye-kalan-fotograflar-minik-leyla-yi-kurtaramadik-2042194/3 adresinden alındı
• sozcu.com. (2020, Aralık 21). Leyla Aydemir cinayetinde yeni gelişme! Tutuklu amcanın tahliyesine karar verildi. Şubat 3, 2021 tarihinde sözcü gündem: https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/leyla-aydemir-cinayetinde-yeni-gelisme-tutuklu-amcanin-tahliyesine-karar-verildi-6177261/ adresinden alındı
• sozcu.com. (2020, Kasım 11). Leyla Aydemir’in cinayetinde sıcak gelişme, aile karara itiraz etti. Şubat 3, 2021 tarihinde sözcü gündem: https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/leyla-aydemirin-cinayetinde-sicak-gelisme-aile-karara-itiraz-etti-6111412/ adresinden alındı
• sozcu.com. (2020, Ekim 28). Minik Leyla’nın ölümündeki tüyler ürperten detaylar…. Şubat 3, 2021 tarihinde sözcü gündem: https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/minik-leylanin-olumundeki-tuyler-urperten-detaylar-6101185/ adresinden alındı
• Şirin, M. R., Oktay, N., & Altun, A. (2013). I.Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi,I. Türkiye Çocuk ve Medya Stratejisi ve Uygulama Planı 2014-2018. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• T.C Resmi Gazete. (2001, Aralık 8). Türk Medeni Kanunu. Ağustos 14, 2020 tarihinde Yasama Bölümü Kanunlar: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/12/20011208.htm adresinden alındı
• Tok, A. İ., Güneş, N., Güngör, İ., & Aytekin, Ç. (2019). Yazılı Basında Çocuk Haberlerinin Sunumu. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 542-554.
• Tosun, G. E. (2012). Çocuklar Ve Çocuk Haklarının Medyada Temsili. S. Alankuş içinde, Çocuk Odaklı Habercilik (s. 174-197). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları:11.
• Tunç, A. (2018, Nisan). 16, 20 ve 24 Nisan 2018 Tarihli Ulusal Gazetelerdeki Çocuk Haberlerinin Taraması. Şubat 1, 2021 tarihinde Bianet Bağımsız İletişim Ağı Çocuk Odaklı Habercilik Kütüphanesi: http://haberdecocuk.org/arastirma-ve-analizler/arastirma-ve-raporlar/16-20-ve-24-nisan-2018-tarihli-ulusal-gazetelerdeki-cocuk-haberlerinin-taramasi/ adresinden alındı
• Tutar, C. (2014). Yazılı Basında Çocuk Haklarının Temsili: Hürriyet, Cumhuriyet, Sabah Ve Zaman Gazeteleri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma. Journal of Yaşar University, 5760-5786.
• TÜİK. ( 2020, Nisan 17 ). İstatistiklerle Çocuk, 2019. Ağustos 14, 2020 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33733 adresinden alındı
• Türk Dil Kurumu. (tarih yok). Temsil. Ağustos 14, 2020 tarihinde Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/?kelime= adresinden alındı
• Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. (tarih yok). Medya ve Çeşitlilik Kılavuzu. Ağustos 14, 2020 tarihinde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti: https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/medya-ve-cesitlilik-kilavuzu.html adresinden alındı
• Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. (tarih yok). Medya ve Çeşitlilik Kılavuzu. Ocak 1, 2021 tarihinde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Bildirgeler: https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/medya-ve-cesitlilik-kilavuzu.html adresinden alındı
• Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. (tarih yok). Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi. Ağustos 18, 2020 tarihinde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti: https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/t%C3%BCrkiye-gazetecilik-hak-ve-sorumluluk-bildirgesi.html adresinden alındı
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020, Temmuz 21). Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri, 2015-2019. Şubat 20, 2021 tarihinde Haber Bülteni: https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33632 adresinden alındı
• Ulusoy, H. Ö. ( 2019). Yerel Basında Çocuk Odaklı Habercilik: Akdeniz Gerçek ve Antalya Gündem Gazeteleri Üzerine Bir Araştırma. Global Media Journal TR Edition, 9 (18), 274-293.
• Unicef. (2007). Çocuk Hakları Ve Gazetecilik Uygulamaları Hak Temelli Perspektif. Ağustos 14, 2020 tarihinde Unicef: http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/Cocuk%20Haklari%20ve%20Gazetecilik.pdf adresinden alındı
• Unicef. (2017, Aralık 11). Unicef Haberler. Ağustos 14, 2020 tarihinde Dijital Dünya ve Çocuklar: https://www.unicefturk.org/yazi/SWC2017 adresinden alındı
• Uzun, R. (2014). Çocukların Medyadan ve Medyada Korunması: Çocuklara Yönelik Etik Davranış Kurallarının İncelenmesi. Akdeniz İletişim Dergisi, 152-167.
• yenicaggazetesi.com. (2020, Kasım 4). Leyla Aydemir’in cinayetinde flaş gelişme, aile o karara itiraz etti . Şubat 3, 2021 tarihinde yeniçağ yaşam: https://www.yenicaggazetesi.com.tr/leyla-aydemirin-cinayetinde-flas-gelisme-aile-o-karara-itiraz-etti-313030h.htm adresinden alındı
• Ziyalar, N., & Salihoğlu, S. (2010). 2006 Yılında Cumhuriyet Hürriyet Ve Zaman Gazetelerinde Çıkan Mağdur Ve Şüpheli Konumundaki Çocuklara İlişkin Haberler. İstanbul Üniversitesi İleitşim Fakültesi Dergisi, 121 - 140.