Indicative Value of Donkey Allegories in Hermeneutic Narratives

Yıl 2024, Sayı: 16, 27 - 53, 18.08.2024

Fevziye Eyigör Pelikoğlu , Yakup Dursun

https://doi.org/10.21733/ibad.1385377

Öz

In this article, it is aimed to evaluate allegorical forms of expression in an artistic context, based on donkey figures that appear as images, symbols and indicators in oral, written and visual cultural products. Donkey allegories, which we have encountered throughout the long historical process from antiquity to the present day, have been good examples of the practices of creating meaning from human existential socio-cultural actions, interpreting the created meaning, and carrying the interpretations to the narrative plane. It has been understood that the donkey symbolism, which is repeated in religious mythologies, philosophy, literature, social life and politics, corresponds to the personifications of humans who desire change, develop and transform, specific to the representation order to which they belong. While the remarkable knowledge acquired through experience becomes visible through donkey symbolism, donkey allegories have a functionality that makes it possible to understand and interpret at the same time, bringing together knowing, consciousness and mind. The continuous semiotic nature of donkey allegories makes the meaning to be produced autonomous, thanks to the time and space context of similar and different features between them and past examples. Thus, donkey allegories, which expand their sphere of influence in proportion to the breadth of their representation, have risen to the level of a cultural phenomenon. Life with the donkey, which is considered the animal with the most beautiful eyes and the ugliest voice in the world, and the understanding that the donkey brings to light are discussed from a hermeneutic perspective that represents an intellectual tradition. Intercultural/intertextual/interdisciplinary successive results have been obtained about which geographies the messages conveyed or intended to convey through donkey allegories have traversed within the changing context of time and space.

Anahtar Kelimeler

Hermeneutics, Narrative, Allegory, Indicator value, Donkey

Hermenötik Anlatılarda Eşek Alegorilerinin Gösterge Değeri

Öz

Bu makalede sözlü, yazılı ve görsel kültür ürünlerinde imge, sembol ve gösterge olarak karşımıza çıkan eşek figürlerinden yola çıkılarak alegorik anlatım biçimlerinin sanatsal bağlamda değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Antikiteden günümüze değin uzun tarihsel süreçte karşımıza çıkan eşek alegorileri, insanın varoluşsal sosyo-kültürel eylemlerinden anlam oluşturma, oluşturulmuş anlamı yorumlama, yorumları anlatı düzlemine taşıma pratiklerine iyi birer örnek olmuştur. Dini mitolojilerde, felsefede, edebiyatta, sosyal yaşamda ve politikada tekrarlanan eşek sembolizminin, ait olduğu temsil düzenine özgü, değişimi arzulayan, gelişen ve dönüşen insanın kişileştirmelerine karşılık geldiği anlaşılmıştır.Yaşantı dolayımıyla edinilmiş dikkate değer bilgi eşek sembolizmi ile görünürlük kazanırken, eşek alegorileri, aynı anda anlamayı ve yorumlamayı mümkün kılan, bilme, bilinç ve zihni bir araya getiren bir işlevselliğe sahip olmuştur.Eşek alegorilerinin süreklilik arz eden göstergesel niteliği, geçmiş örneklerle aralarındaki benzer ve farklı özelliklerin zaman ve mekân bağlamı sayesinde üretilecek anlamı özerk kılmıştır. Böylelikle temsiliyet alanının genişliği ölçüsünde etki alanını genişleten eşek alegorileri, kültürel bir olgu düzeyine yükselmiştir. Dünyanın en güzel gözlü ve en çirkin sesli hayvanı kabul edilen eşekle birlikte yaşam ve eşeğin görünürlük kazandırdığı anlayış, entelektüel bir geleneği temsil eden hermenötik bakış açısıyla ele alınmıştır. Eşek alegorileri aracılığıyla iletilen yada iletilmek istenmiş mesajların değişen zaman ve mekan bağlamı içinde hangi coğrafyaları katettiği hakkında kültürlerarası/ metinlerarası/ disiplinlerarası ardışık sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hermenötik, Anlatı, Alegori, Gösterge, Eşek

Kaynakça

• Abramović, M. (2010). İtiraf. [Video enstelasyon]. https://www.li-ma.nl/lima/catalogue/art/ marina-abramovic/confession/17560
• Agefotostock. (2023). Tanrı Seth. [Taş kabartma]. https://www.agefotostock.com/age/en/details-photo/karnak-luxor-egypt-temple-of-karnak-sacred-to-god-amon-relief-of-the-god-seth/H44-30047672
• Akalın, H.K. (2016). Göğün kraliçesi İsis’in geri dönüşü: hristiyanlıkta Meryem Ana tapınması. İlted, 2016(1), 45, 81-107
• Akbulut, M. (2020). Türk halk edebiyatında eşek. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Albayrak N. (2006). Nasrettin Hoca. TDV İslam Ansiklopedisi, (c.32. 418-420). Diyanet Vakfı Yayınları.
• Alexamenos grafitosu. (2018). Wikipedia. [Duvar Yazısı]. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Alexorig.jpg/220px-Alexorig.jpg
• Apuleius, L. (2017). Başkalaşımlar (Altın eşek). (Çev. Ç. Dürüşken). (1. baskı). Alfa.
• Arkonaç, S. (2010). Kolektif bilinç/kolektif temsiller: Wundt ile Durkheim. İstanbul University Journal of Sociology, 3(21), 103-113. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusosyoloji/issue/514/4711
• Arnheim, R. (2007) Görsel düşünme. (Çev. R. Öğdül). (1. baskı). Metis.
• Becermen, M. (2004). Dilthey, Heidegger ve Gadamer’de anlama sorunu. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(6), 35-66.
• Bohn, H. (1853). Apuleius'un iki yanında Pamphile'nin bir baykuşa ve kendinin Altın Eşeğe dönüşen portresi. [İlüstrasyon]. https://en.wikipedia.org/wiki/Apuleius#/media/File:ApuleiusFrontispiece.jpg
• Boronali, J.R. (1910). Adriatik üzerinden günbatımı. [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. https://en.wikipedia.org/wiki/JoachimRapha%C3%ABl_Boronali#/media/File:Boronali_Impression.jpg
• Bough, J. (2010). The mirror has two faces: contradictory reflections of donkey in western literatüre from Lucius to Balthazar. Animals. 2011, 1(1), 56-68. https://doi.org/10.3390/ani1010056
• Bulutoğlu, S. (2007). Dilthey ve Gadamer’de hermeneutiğin kapsamı ve işlevi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/45033.pdf
• Bust, K. (2016) Lolo the donkey and the Avant-garde that never was: Part 1. Michigan Quarterly Review. https://sites.lsa.umich.edu/mqr/2016/03/lolo-the-donkey-and-the-avant-garde-that-never-was-part-1/
• Cattelan, M. (2016). Uyarı II. [Ensteleasyon]. https://www.theguardian.com/artanddesign/2016/may/05/frieze-new-york-review-art-world-presents-greatest-hits-and-ass
• Crane, W. (1920). Bremen mızıkacıları. [İlüstrasyon]. https://www.gutenberg.org/files/19068/19068-h/images/illus-158.jpg
• Curtis, P. (2011) Laura Ford biography. https://www.lauraford.net/biography
• Daumier, H. (1867). Don Quixote, Sancho Pansa ve ölü katır. [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. https://www.wikiart.org/en/honore-daumier/don-quixote-sancho-pansa-and-the-dead-mule-1867
• Deveci, B.A. (2017). Hinduizm de Durgā Pūcā’nın yeri ve önemi. V. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı III, s.211-220.
• di Bondone, G. (1306). Mısır’a kaçış. [Fresk]. https://en.wikipedia.org/wiki/File:Giotto_-_Scrovegni_-_-20-_-_Flight_into_Egypt.jpg di Buoninsegno, D. (1308-11). Doğuş. [Ahşap üzerine tempera]. https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Duccio_di_Buoninsegna_002.jpg#mw-jump-to-license
• Durmuş, M. (2009). Güldürünün saklanan gerçeği ve Nasreddin Hoca fıkralarında sosyo-psikolojik kendilik tanımlaması. 21.yüzyılı Nasreddin Hoca ile anlamak uluslararası sempozyumu, Akşehir, 8-9 Mayıs 2008, Bildiriler kitabı. (ss.245-252).
• Dürer, A. (1509). Mesih’in Kudüs’e girişi. [Gravür]. https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Albrecht_D%C3%BCrer,_Christ%27s_Entry_into_Jerusalem,_probably_c._1509-1510,_NGA_6756.jpg
• El Cem Mozaikleri. (2019). Antik Roma Şehri Thysdrus’daki Silenus Evi'nde Dionysos'un yaşamının tasviri. [Mozaik]. https://www.tunisiatourism.info/uploads/editor/46830487-1556035377.jpg
• Erhat, A. (1984). Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Eyigör Pelikoğlu, F. (2019). Sürdürülebilir beklentilere teamülen sanat. Akademisyen Yayınevi.
• Eyigör, F. & Fındık, M. (2016). Bir gösterge olarak ‘köşe’ye konumlandırılmış sanat yapıtları ve cezalandırılma olgusu. İstanbul Aydın Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 2(4) , 27-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aydinsanat/issue/31796/348619
• Ford, L. (2000). Eşek. [Heykel]. https://artuk.org/discover/artworks/donkey-268863
• Ford, L. (2003). Düşünenkafalar. [Enstelesyon]. https://www.lauraford.net/headthinkers
• Freeman, N. (2016). Maurizio Cattelan’s live donkey at Frieze New York enrages animal activists as fairgoers line up to see It. Art News. https://www.artnews.com/art-news/market/maurizio-cattelans-live-donkey-at-frieze-enrages-animal-activists-as-fairgoers-line-up-to-see-it-6280/
• Gadamer, H.-G. (2017). Hermeneutik. (Çev. D. Özlem) Cogito, 89, 42-58. Yapı Kredi Yayınları.
• Günaydın, İ. (2022). Alegori sözcüğünün otantisitesinin hermeneutik çözümlemesi. Lotus International Journal of Language and Translation Studies, 2(1), 38-58.
• Güner, E. (2019). İthifallik tanrılar ve ifade ettikleri. Androl Bulten, 21, 155−160 https://doi.org/10.24898/tandro.2019.10437
• Güneş, H. (2006). Grimm masallarının olumsuz eğiticilik boyutu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 98-111.
• Jordaens, J. (1640). Apollo ve Pan arasındaki yarışmada Midas’ın yargısı. [Panel üzerine yağlı boya]. https://www.christies.com/img/LotImages/2013/NYR/2013_NYR_02710_0027_000(jacob_jordaens_and_studio_the_judgment_of_midas).jpg
• Kalaratri. (2010). Wikipedia. [Heykel]. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Kalratri_Sanghasri_2010_Arnab_Dutta.JPG/800px-Kalratri_Sanghasri_2010_Arnab_Dutta.JPG
• Kültür Portalı. (2023). Nasreddin Hoca. [Minyatür]. https://www.kulturportali.gov.tr/medya/fotograf/fotodetay/9087
• Lib Thack. (2013, Temmuz 24). Liberace Introduces Rolf Harris- Jake the Peg- The Liberace Show. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=imRaRW4ltOs
• Lolo. (1910). Lapin Agile kabaresinde sahne performansı. [Fotoğraf]. https://ecclesiastes911.net/boronali/Boronali_donkey_painting_a_picture.jpg Meisterdrucke. (2023). Samson Filistinlileri eşeğin çene kemiğiyle vuruyor. [Fresk]. https://www.meisterdrucke.com.tr/kunstwerke/1200w/Paleo_Christian_-_Paleochretian_art_%28period_of_ancient_Rome%29_Samson_weapon_of_a_donkey_jaw_massacr_-_%28MeisterDrucke-970992%29.jpg
• Merrifield, A. (2014). Eşeklerin bilgeliği. (Çev.A. Terzi). Aylak.
• Nasrettin Hoca. (1992). Wikipedia. [Heykel]. https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Dosya:MASamarkandNasreddin.jpg
• NYPL. (2017). Priapos’un Kurbanı, [Gravür] https://images.nypl.org/index.php?id=56963371&t=w
• Ordine, N. (1996). Giordino Bruno and the philosophy of the ass. (Çev.H. Boronski). Yale University.
• Özkul, B. (2021, Ocak 31). George Orwell ve kapanmayan “ideolojiler çağı”. Birikim Dergisi. https://birikimdergisi.com/haftalik/10462/george-orwell-ve-kapanmayan-ideolojiler-cagi
• Pekak, M. S., & Gür, D. (2016). İsa’nın Doğumu. Sanat Tarihi Dergisi, 24(2), 175-226. https://doi.org/10.29135/std.273896
• St. Louis Community College. (2015) Akrobat. [Mozaik]. https://users.stlcc.edu/mfuller/volubilis/VolubilisMosaicBackwardRiderSm.jpg
• Stolias, H. (2016). Maurizio Cattelan and a donkey who's starred at the Met—it must be Frieze New York. The Art Newspaper. https://www.theartnewspaper.com/2016/05/04/maurizio-cattelan-and-a-donkey-whos-starred-at-the-metit-must-be-frieze-new-york
• Şeriati, A. (2019). Bilinç ve eşekleştirme. (Çev.M Demirkol). FCR Yayınları.
• Taşdelen, V. (2007). Çağdaş hermeneutiğe doğru: Schleiermacher ve genel hermeneutik. Felsefe Dünyası, (46), 189-203.
• Timurtaş, F.K. (1971). Şeyhi’nin Harname’si. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayını.
• Uslu, M. (2022). Wilhelm Dilthey’ın felsefesinde tarihsel anlama. Bitig Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 183-195.
• Yılmaz, S. (2022). Paganizmden hristiyanlığa geçmiş semboller: I.ve V. yüzyıl. İksa.
• Yılmaz, O. & Ertuğrul, M. (2011) Eşeğin (Equus asinus) evcilleştirilmesi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 111-115.
• Yurdanur, M. (1979). Miras [Heykel] https://tr.wikipedia.org/wiki/Miras_%28heykel%29#/media/Dosya:Hitit_aslan%C4%B1na_ters_binmi%C5%9F_nasrettin_hoca.jpg