STIGMATIZATION IN MEDIA IN THE AGE OF DIGITALIZATION; A CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS OF VIDEO NEWS AND USER COMMENTS

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 16 - 33

Evin Doğan , Asuman Kutlu

Öz

DİJİTALLEŞME ÇAĞINDA MEDYADA DAMGALAMA; VİDEO HABERLER VE KULLANICI YORUMLARINA İLİŞKİN ELEŞTİREL SÖYLEM ANALİZİ

Öz

DİJİTALLEŞME ÇAĞINDA MEDYADA DAMGALAMA; VİDEO HABERLER VE KULLANICI YORUMLARINA İLİŞKİN ELEŞTİREL SÖYLEM ANALİZİ
ÖZ
Damgalama; yalnızlaşma, sosyal dışlama, gizlenme, tedavi/bakım/destek hizmetlerinden yararlanamama, konut, sağlık ve eğitim gibi temel hak ve özgürlüklerden mahrum kalma gibi olumsuz sonuçları olan, dolayısıyla politik, sosyo-ekonomik ve kültürel düzlemde değerlendirilmesi gereken çok boyutlu bir sorundur. Bu sorunun çözümü de çok katmanlı bir mücadele sürecini gerektirir. Damgalama ile mücadelede aktif sorumluluk üstlenmesi gereken alanlardan biri medyadır. Çünkü normallik veya kabul edilebilirlik gibi ölçütler sunan medya, anlamın üretilmesi, inşa edilmesi ve tüketilmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Dolayısıyla kitleleri ikna ve yönlendirme gücü bulunan medyanın eşitlikçi, kapsayıcı, çoğulcu dil ve söylem pratikleri toplumsal farkındalık ve duyarlılığın sağlanması ile damgalama karşıtı mücadelede belirleyici niteliktedir. Gündelik hayatın bir parçası haline gelen dijital medya platformları damgalamaya maruz kalan bireylerin bir araya gelerek duygu, düşünce, bilgi ve deneyim paylaşımında bulundukları eğitim ve örgütlenme alanı sağlamaktadır. Ancak yanlış bilginin hiçbir dönem olmadığı kadar hızlı yayıldığı çevrimiçi ortamlar belirli kişi veya gruplara yönelik yaftalama, ayrıştırma, kategorize etme ve nihayetinde hedef haline getirmeyi içeren damgalanmayı yaygınlaştırmaktadır. Bu varsayımlardan hareketle araştırmada etkileşimli/dijital medya ortamlarının mevcut damgalama pratikleri üzerindeki etkisi irdelenmiştir. Çalışma kapsamında YouTube adlı video paylaşım platformunda yer alan haberler ve kullanıcı yorumları Eleştirel Söylem Analizi kapsamında analiz edilmiştir. Ruhsal/psikolojik rahatsızlık yaşayanlara yönelik damgalama pratiklerine odaklanan araştırmada, dijital ortamda kullanıcıların bilgi ve deneyimlerini paylaşarak inşa ettiği söylemler ve oluşturdukları kolektif anlatılarla, damgaları yeniden ürettiği ve dolaşıma sunduğu tespit edilmiştir. Kullanıcı yorumlarının haber söylemine paralellik göstermesinin yanı sıra eleştirel yaklaşımları içerdiği ve dez/mezenformasyonun ifşa ettiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Damgalama, Stigma, Medya, Dijital Medya, Kullanıcı
MEDIA STIGMATIZATION IN THE AGE OF DIGITALIZATION; CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS OF VIDEO NEWS AND USER COMMENTS
ABSTRACT
Stigmatization is a multidimensional problem that has negative consequences such as isolation, social exclusion, concealment, inability to benefit from treatment/care/support services, deprivation of basic rights and freedoms such as housing, health and education, and therefore needs to be evaluated at the political, socio-economic and cultural levels. The solution to this problem requires a multi-layered process of struggle. One of the areas that should assume active responsibility in the fight against stigmatization is the media. Because the media, which offers criteria such as normality or acceptability, has a significant impact on the production, construction and consumption of meaning. Therefore, the egalitarian, inclusive and pluralistic language and discourse practices of the media, which has the power to persuade and direct the masses, are decisive in ensuring social awareness and sensitivity and in the fight against stigmatization. Digital media platforms, which have become a part of everyday life, provide an educational and organizational space where individuals who are subjected to stigma come together and share their feelings, thoughts, knowledge and experiences. However, online environments, where false information spreads faster than ever before, extends stigmatization, which includes stigmatizing, discriminating, categorizing and ultimately targeting certain individuals or groups. Based on these assumptions, the study examines the impact of interactive/digital media environments on existing stigmatization practices. Within the scope of the study, news and user comments on the video sharing platform YouTube were analyzed within of Critical Discourse Analysis. In the research focusing on stigmatization practices towards those with mental/psychological disorders, it revealed that users in the digital environment reproduce and circulate stigmas through the discourses and collective narratives they construct by sharing their knowledge and experiences. It has been observed that user comments not only parallel the news discourse but also include critical approaches and disclose dis/misinformation.

Keywords: Stigmatization, Stigma, Media, Digital Media, User

Anahtar Kelimeler

damgalama, stigma, dijital medya, kullanıcı

Kaynakça

• Abderholden, S. (2019). It’s not stigma, it’s discrimination. 01 Ocak 2024 tarihinde erişildi. https://www.nami.org/Blogs/NAMI-Blog/March-2019/It-s-Not-Stigma-It-s-Discrimination
• Aker, S., Dündar, C., Pekşen, Y. (2007). Sokaktakiler, yazılı basın ve damgalama. Aile ve Toplum, 3(11), 83-90.
• Asan, Ö. (2019). Ruhsal hastalıklar ve damgalama; toplumda, medyada, sağlık çalışanlarında, her yerde... Sakarya Tıp Dergisi, 9(2), 199-205.
• Aslan, S., Sezgin, D. (2023). "Depresyonda mısın? hiç dert değil!”: reklamlarda depresyon temsilleri ve damgalama. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (43), 161-186.
• Atalay, H. (2009, Mart-Nisan). Psikiyatride stigma. Psikeart (2), 10-20.
• Bademli, K., Kılıç, A., Kayakuş, M. (2023). Şizofreni ve psikoza yönelik damgalamayı değerlendirmede Twitter kullanımı: nitel çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi, 34(3), 154-161.
• Betton, V., Borschmann, R., Docherty, M., Coleman, S., Brown, M., Henderson, C. (2015). The role of social media in reducing stigma and discrimination. The British Journal of Psychiatry: The Journal of Mental Science, 206(6), 443-444. https://doi.org/10.1192/bjp.bp.114.152835
• Beyaz TV. (2021). Akıl hastası komşu canından bezdirdi! Youtube. 05 Ocak 2024 tarihinde www.youtube.com/watch?v=XxZ_7W2ghzQ adresinden erişildi.
• Bostancı, N. (2005). Ruhsal bozukluğu olan bireylere yönelik stigma ve bunun azaltılmasına yönelik uygulamalar. Düşünen Adam Dergisi, 18(1), 32-38.
• Bozkurt, O., Turan, D. B. (2020). HIV/AIDS ile ilgili bilgi ve damgalanma düzeyinin ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 11(1), 41-48.
• Corrigan, P., Jonathon, E., Rüsch, N. (2009). Self-stigma and the “why try” effect: impact on life goals and evidence-based practices. World Psychiatry, 8(2), 75-81. https://doi.org/10.1002/j.2051-5545.2009.tb00218.x
• Coşkun, A., Kaymak, A. (2022, Haziran). Ruh/akıl hastalığına sahip bireylerin Hürriyet ve Sabah haber sitelerinde temsili. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (37), 187-207.
• Demirbaş, B. (2021). Goffman’ın Damgalama Kuramı Bağlamında Türkiye’de Covid-19 Süreci ve Yaşlılar Üzerine Bir Söylem Analizi: Twitter Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Yıldız Teknik Üniversitesi. 10 Şubat 2024 tarihinde http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/1/12652/6133.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Demirören Haber Ajansı (DHA). (2020). Bipolar tedavisi gören oğulları yüzünden hayatları cehenneme döndü. Youtube. 05 Ocak 2024 tarihinde www.youtube.com/watch?v=cyvqNTecvU0 adresinden erişildi.
• Department of Mental Health and Substance Abuse Services. (2024). Reducing Stigma. https://www.tn.gov/behavioral-health/stigma.html
• Demandsage. (2023). How many people use Youtube: Youtube Statistics 2023. https://www.demandsage.com/youtubestats/
• Dijk, T. A. (2015). Critical discourse analysis. T. Deborah, H. Hamilton, S. Deborah içinde, The Handbook of Discourse Analysis (s. 466-485).
• Durul, S. S. & Altuntaş, E. Y. (2019). Hate speech in online health news: news about HIV/AIDS in Turkey. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (31), 643-664.
• Emüler, D. S., Yıldırım, İ. E., Dinç, Y., Tuncer, B., Akpınar, E., Günbeyi, G., Kulubaş, S. (2021). Obezite haberlerinin medyadaki temsili. Ankara Üniversitesi - Türkiye Obezite Araştırma Derneği. 2 Ocak 2024 tarihinde https://rolumagir.com/wp-content/uploads/2022/05/Obezite-Haberlerinin-Medyadaki-Temsili-Ozet-Rapor-1.pdf adresinden erişildi.
• Ersoy, E., Çetintaş, A. & Aksüt, Y. (2022). Çocuk cinsel istismarının gizlenmesi ve cinsel damgalama ilişkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 59-78.
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi. (Çev. Ş. G.-L.-S. Ağırnaslı). Heretik Yayıncılık.
• Gül, S. S. & Nizam, Ö. K. (2021). Sosyal bilimlerde içerik ve söylem analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (42), 181-198.
• Haber 55. (2020). Ruh sağlığı hastanesinde dehşet haberi. Youtube. 05 Ocak 2024 tarihinde www.youtube.com/watch?v=zpewswrwjb8 adresinden erişildi.
• Haghighat, R. (2001). A unitary theory of stigmatisation: Pursuit of self-interest and routes to destigmatisation. The British Journal of Psychiatry, 3(178), 207-215. https://doi.org/10.1192/bjp.178.3.207
• Hatzenbuehler, M. & Link, B. (2014). Introduction to the special issue on structural stigma and health. Social Science & Medicine, (103), 1-6. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2013.12.017
• Kara, B. Ş. & Kara, U. Y. (2020). Türkçe Twitter'da şizofreni: Hatalı kullanım, damgalama ve önemsizleştirme üzerine betimleyici bir inceleme. 56. Uluslararası Psikiyatri Kongresi Bildiri Özetleri, 31, 22. Türk Psikiyatri Dergisi.
• Karaburun, M. & Türk, B. (2023). Examination of personality disorders on national news websites in terms of stigmatization. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 971-978.
• Klin, A. & Lemish, D. (2008). Mental disorders stigma in the media: Review of studies on production, content and influences. Health Communication, 434-449. https://doi.org/10.1080/10810730802198813
• Link, B. G. & Phelan, J. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, (27), 363-385. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.27.1.363
• Link, B. G. & Phelan, J. (2014). Stigma power. Social Science & Medicine, (103), 24-32. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2013.07.035
• Lucassen, L. (1991). The power of definition. Stigmatisation, minoritisation and ethnicity illustrated by the history of Gypsies in the Netherlands. Netherlands Journal of Social Sciences, (27), 80-91. https://adatbank.ro/html/cim_pdf461.pdf
• McLaughlin, K. (2021). Stigma, and its Discontents. Cambridge Scholars Publishing.
• Moon, D. (2012, Mart). Who am I and who are we? Conflicting narratives of collective selfhood in stigmatized groups. American Journal of Sociology - AJS, 117(5), 1136-1379. https://doi.org/10.1086/663327
• Scheyett, A. (2005). The mark of madness: Stigma, serious mental illnesses and social work. Social Work in Mental Health, 3(4), 79-97. https://doi.org/10.1300/J200v03n04_05
• SHOW Haber. (2021). Komşu korkusu binayı sardı. Youtube. 05 Ocak 2024 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=KyMs-Ms29Gw adresinden erişildi.
• Sevim, K. (2020). Sosyal çalışma ve damga. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(1), 44-54.
• Sezgin, D. & Yıldırım, İ. E. (2022). Obeziteli bireylerin gözünden Türkiye'de medyada obezite. International Journal of Social Sciences, 6(2), 19-35.
• Şen, A. F. (2020). Bir dijital gazetecilik uygulaması olarak video gazeteciliği ve çevrimiçi haber videoları. Ö. Erkmen, B. Ataman ve B. Çoban (Ed.), Yeni Gazetecilik: Mecralar, Deneyimler, Olanaklar (s. 177-214). Epsilon Yayınevi.
• Thornicroft, G. (2014). Toplumun Reddettiği Ruhsal Hastalığı Olan İnsanlara Karşı Ayrımcılık. (Çev. H. Soygür). Oxford University Press / Şizofreni Dernekleri Federasyonu.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/?q=damga&aranan=
• Utma, S. (2018). Dijital çağda medyanın psikolojik gücü: Algı yönetimi perspektifinden kuramsal bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (Özel Sayı), 2903-2913.
• Uzunaslan, Ş. & Duyan, V. (2022). Damgalanmış bir grubun “farklılık” algısı ve damganın yeniden üretilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(1), 1-21. https://doi.org/10.33417/tsh.933131
• We Are Social. (2024). We Are Social 2023 Global ve Türkiye Raporu. https://www.clicksus.com/we-are-social-2023-global-ve-turkiye-raporu. 1 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Wood, K. & Aggleton, P. (2004). Promoting Young People’s Sexual and Reproductive Health: Stigma, Discrimination and Human Rights. Thomas Coram Research Unit Institute of Education, University of London.
• Yegen, C. (2014, Mart). Türk yazılı basınının HIV/AIDS haberlerindeki nefret söylemi: "Posta". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi e-GİFDER, 2(3), 317-349. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/83948
• Yıldırım, Z. M. (2021). Ayrımcılık ve şiddetin toplumsallaşması: Sosyal adalet ve toplumsal barış. Çalışma ve Toplum, (3), 1813-1838.