Tip 2 diyabetes mellituslu hastalarda vitamin D düzeyi ve glisemik kontrol arasındaki ilişki

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 69 - 75, 01.06.2016

Özge Öner , Ömer Burçak Binicier Hamiyet Yılmaz Yaşar Harun Akar

Öz

Amaç: Bu çalışmada tip 2 diyabetes mellituslu (DM) hastalarda vitamin D düzeylerinin belirlenmesi ve vitamin D düzeyleri ile glisemik kontrol arasındaki ilişkininsaptanması amaçlandı.

Hastalar ve yöntemler: Ocak 2012 - Haziran 2014 tarihleri arasında toplam 320 diyabetik hasta (180 kadın, 140 erkek; ort. yaş 59.8±10.5 yıl; dağılım 30-85 yıl) çalışmayakatılmak üzere seçildi. Hastaların diyabete yönelik tedavileri (oral antidiyabetik veya insülin ya da diyet tedavisi) incelendi. Biyokimyasal parametreleri (Açlık/toklukkan şekeri, üre, kreatinin, total kolesterol, HDL kolesterol, LDL kolesterol, trigliserit, kalsiyum, fosfor, AST, ALT, idrar mikroalbumin, HbA1c ve 25-hidroksivitamin D[25(OH)D vitamini] düzeyleri) retrospektif olarak tarandı ve veriler kaydedildi. Hastalar vitamin D düzeylerine göre; ≤20 ng/mL, 20-30 ng/mL arasında ve ≥30 ng/mLolmak üzere üç gruba kategorize edildi. Bu üç grup biyokimyasal parametreler, güneşe maruziyet, sigara kullanımı ve diyabet tedavileri yönünden karşılaştırıldı. HbA1cdüzeylerine göre ise ≤%7 ve >%7 olmak üzere iki gruba kategorize edildi. Yine bu iki grupta da aynı parametreler ve D vitamini düzeyleri karşılaştırıldı.

Bulgular: Hastalar D vitamini düzeylerine göre gruplara ayrıldığında, D vitamini düzeyi 20 ng/mL’nin altında 274 hasta (%85.6), 20-30 ng/mL arasında 37 hasta (%11.6),30 ng/mL’nin üzerinde dokuz (%2.8) hasta izlendi. D vitamini ile kalsiyum ve ALT değerleri arasında istatistiksel anlamlı pozitif, kreatinin ile negatif yönlü bir ilişki vardı(sırasıyla p=0.027, p=0.008, p=0.039). HbA1c grupları arasında hastaların açlık kan şekeri, total kolesterol, trigliserit, LDL kolesterol, mikroalbüminüri ve D vitaminideğerlerinde istatistiksel anlamlı fark saptandı (sırasıyla p<0.001, p=0.015, p=0.001, p=0.028, p<0.001, p=0.043). HbA1c >%7 grubunda HbA1c ≤%7 grubuna kıyaslaaçlık kan şekeri, total kolesterol, trigliserit, LDL ve mikroalbüminüri değerleri yüksek; D vitamini değeri ise düşüktü.

Sonuç: HbA1c gruplarının istatistiksel değerlendirmesinde, HbA1c >%7 grubunda HbA1c ≤%7 grubuna kıyasla D vitamini değerinin daha düşük olduğu görüldü(p=0.043). D vitamini ile HbA1c düzeyleri arasında negatif bir ilişki saptanmasına rağmen, istatistiksel olarak anlamlı değildi (p=0.083). Bu bulgular, D vitaminidüzeyinin diyabetik bireylerde glisemik kontrolle bağlantılı olabileceğini düşündürmekle birlikte; glisemik kontrol ile D vitamini arasındaki ilişkiyi net olarak belirlemekiçin, daha geniş kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Glisemik kontrol, tip 2 diyabetes mellitus, D vitamini

Kaynakça

• Holick MF. Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, and cardiovascular disease. Am J Clin Nutr 2004;80(6 Suppl):1678S-88S.
• Holick MF. Vitamin D: important for prevention of osteoporosis, cardiovascular heart disease, type 1 diabetes, autoimmune diseases, and some cancers. South Med J 2005;98:1024-7.
• Mathieu C, Gysemans C, Giulietti A, Bouillon R. Vitamin D and diabetes. Diabetologia 2005;48:1247-57.
• Cantorna MT, Mahon BD. Mounting evidence for vitamin D as an environmental factor affecting autoimmune disease prevalence. Exp Biol Med (Maywood) 2004;229:1136-42.
• Lee JH, O’Keefe JH, Bell D, Hensrud DD, Holick MF. Vitamin D deficiency an important, common, and easily treatable cardiovascular risk factor? J Am Coll Cardiol 2008;52:1949-56.
• Wang TJ, Pencina MJ, Booth SL, Jacques PF, Ingelsson E, Lanier K, et al. Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease. Circulation 2008;117:503-11.
• Ahonen MH, Tenkanen L, Teppo L, Hakama M, Tuohimaa P. Prostate cancer risk and prediagnostic serum 25-hydroxyvitamin D levels (Finland). Cancer Causes Control 2000;11:847-52.
• Feskanich D, Ma J, Fuchs CS, Kirkner GJ, Hankinson SE, Hollis BW. Plasma vitamin D metabolites and risk of colorectal cancer in women. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2004;13:1502-8.
• Pittas AG, Dawson-Hughes B. Vitamin D and diabetes. J Steroid Biochem Mol Biol 2010;121:425-9.
• Johnson JA, Grande JP, Roche PC, Kumar R. Immunohistochemical localization of the 1,25(OH)2D3 receptor and calbindin D28k in human and rat pancreas. Am J Physiol 1994;267:E356-60.
• Bland R, Markovic D, Hills CE, Hughes SV, Chan SL, Squires PE, et al. Expression of 25-hydroxyvitamin D3-1alpha-hydroxylase in pancreatic islets. J Steroid Biochem Mol Biol 2004;89-90:121-5.
• Knekt P, Laaksonen M, Mattila C, Härkänen T, Marniemi J, Heliövaara M, et al. Serum vitamin D and subsequent occurrence of type 2 diabetes. Epidemiology 2008;19:666-71.
• Liu E, Meigs JB, Pittas AG, Economos CD, McKeown NM, Booth SL, et al. Predicted 25-hydroxyvitamin D score and incident type 2 diabetes in the Framingham Offspring Study. Am J Clin Nutr 2010;91:1627-33.
• Pittas AG, Dawson-Hughes B, Li T, Van Dam RM, Willett WC, Manson JE, et al. Vitamin D and calcium intake in relation to type 2 diabetes in women. Diabetes Care 2006;29:650-6.
• Milner RD, Hales CN. The role of calcium and magnesium in insulin secretion from rabbit pancreas studied in vitro. Diabetologia 1967;3:47-9.
• Beaulieu C, Kestekian R, Havrankova J, Gascon-Barré M. Calcium is essential in normalizing intolerance to glucose that accompanies vitamin D depletion in vivo. Diabetes 1993;42:35-43.
• Zeitz U, Weber K, Soegiarto DW, Wolf E, Balling R, Erben RG. Impaired insulin secretory capacity in mice lacking a functional vitamin D receptor. FASEB J 2003;17:509-11.
• Beaulieu C, Kestekian R, Havrankova J, Gascon-Barré M. Calcium is essential in normalizing intolerance to glucose that accompanies vitamin D depletion in vivo. Diabetes 1993;42:35-43.
• Khaleeli AA, Johnson JN, Taylor WH. Prevalence of glucose intolerance in primary hyperparathyroidism and the benefit of parathyroidectomy. Diabetes Metab Res Rev 2007;23:43-8.
• Suzuki A, Kotake M, Ono Y, Kato T, Oda N, Hayakawa N, et al. Hypovitaminosis D in type 2 diabetes mellitus: Association with microvascular complications and type of treatment. Endocr J 2006;53:503-10.
• Mansuri S, Badawi A, Kayaniyil S. Associations of circulating 25(OH)D with cardiometabolic disorders underlying type 2 diabetes. FASEB J 2015;28(Suppl):628-5.