Türkiye’de Kamu Spotu Oluşum Süreci ve Yayın Politikaları

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 25 - 61, 12.04.2016

Birgül Bilgüç

Öz

Türkiye’de son yıllarda bütün kamu ve özel radyo televizyon kanallarında yoğun olarak ‘kamu spotu’ ve ‘zorunlu yayınlar’ ile karşılaşılmaktadır.

Bu makalenin amacı; Türkiye’de kamu ve özel radyo televizyon kanallarında kamu yararı amacıyla ücretsiz olarak yayınlanan kamu spotlarının oluşum ve yayın sürecini irdelemektir. Bu araştırmada zorunlu yayınlar; ‘zorunlu kamu spotu’ olarak kabul edilip kamu spotu bağlığı altında ele alınmıştır. Kamu spotları yasal düzenlemeleriyle birlikte incelenerek kamu spotlarının nasıl bir oluşum ve yayın sürecinden geçtiği sorusu yanıtlanmıştır.

Kamu spotu oluşum ve yayın süreci yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak araştırılmıştır. Kamu spotu oluşum sürecinde yer alan kamu spotu hazırlayan ve yayınlayan kurumların yetkilileriyle görüşmeler yapılmıştır. Kamu spotu hazırlayan kamu kurumlarını temsilen Sağlık Bakanlığı, sivil toplum kuruluşlarını temsilen TOFD Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği ile görüşülmüştür. Kamu spotu yayın sürecinde ise kamu yayıncılığını temsilen TRT Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ile özel radyo televizyon yayıncılığını temsilen Kanaltürk ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Son olarak kamu spotu sürecinde düzenleyici ve denetleyici kurum olan RTÜK Radyo Televizyon Üst Kurulu araştırmaya dahil edilmiştir.

Araştırmadan elde edilen veriler sonucunda ortaya çıkan eksiklikler saptanmış ve bunların giderilmesi için öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Spotu, Zorunlu Yayın, Kamu Yararı, Sosyal Pazarlama, Sosyal Reklam

Kaynakça

• [1] ABD’de PSA’ların Tarihsel Gelişimi, Erişim Tarihi: 10 Ocak 2015, <www.psaresearch.com/bib9830.html>. [2] Akalın, ŞH., ve diğerleri (2011). Türk Dil Kurumu Yayınları Türkçe Sözlük. 11. Baskı, Ankara. [3] Akdoğan, MŞ., Çoban, S., & Öztürk, R., (2012), Medyada Yer Alan Sosyal Pazarlama Kampanyalarına Yönelik Tüketici Değerlendirmeleri: Konya İlinde Bir Uygulama, Erciyes Ü niversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 39, Ocak-Haziran, s. 2. [4] Akyılmaz, B., Sezginer, M., & Kaya, C., (2013). Türk İdare Hukuku. 4. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık. [5] Bilis, AE 2014. ‘Kamu Hizmeti Yayıncılığının Yeni Eğilimi Kamu Spotları Üzerine Bir İnceleme’. I. Uluslararası İletişim Bilimi ve Medya Araştırmaları Kongresi, Kocaeli, Türkiye, s. 347-364. [6] Cankaya, EÖ., (2015). Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi TRT 1927-2000., Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. [7] Cheng H., Kotler, P., & Lee N., ‘Social Marketing For Public Health An Introduction’, Erişim Tarihi: 10 Ocak 2015, <http:// samples.jbpub.com/9780763757977/57977_ch01_final.pdf>. [8] Çakmak, M., (2013). İdare Hukukunda Kuramsal Olarak Kamu Yararı., Ankara: Seçkin Yayıncılık. [9] Develi, Eİ (2008), Sosyal Pazarlama Açısından Kamu Sektörü Reklamlarında Hedef Kitle Tutumu, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Üretim Yönetimi ve Pazarlama Ana Bilim Dalı. [10] Güz, N., ve diğerleri, (2002). Etkili İletişim Terimleri. İstanbul: İnkılap Kitapevi Yayınları. [11] İşbir, B (2007), Kamu Hizmeti İlkeleri Işığında Özel Radyo- Televizyon Yayıncılığının Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI, Sayı: 1-2, s. 818-819. [12] İşbir, F. 2008, Entegre Bir Sosyal Pazarlama Kampanyası Planlama ve İcrası: “Havanı Koru” – Dumansız Hava Sahası Hareketi’, T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kronik Hastalıklar Risk Faktörleri Sağlığın Geliştirilmesi Sempozyumu, Ankara, 13-14 Kasım. [13] Kamu Spotları Yasal Düzenlemeler, Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015, <http://www.rtuk.org.tr/#>. [14] Kendirli, İ. (2015). Kanaltürk Yayın Planlama Müdürü İbrahim Kendirli ile Kanaltürk ofisinde yapılan görüşme, İstanbul: 16 Mart. [15] Koyuncu, A. (2015). TRT Televizyon Dairesi Başkan Yardımcısı ve RATEM Yönetim Kurulu Üyesi Aydın Koyuncu ile Beşiktaş’ta yapılan görüşme, İstanbul: 26 Mart. [16] Künüçen, HH. 2000. Halkla İlişkiler ve Reklamcılık. 1. Ulusal İ letişim Sempozyumu Bildirileri. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, Ankara, Türkiye, 3-5 Mayıs. [17] Lannon, J. (ed.) 2008, How Public Service Advertising Works, Word Advertising Research Center, United Kingdom. [18] RTÜK. (2014). 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun ve Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Ankara. [19] Sığ Sulara Balıklama Atlamayın Kampanyası, Erişim Tarihi: 26 Ekim 2015, <http://www.tofd.org.tr/tr/index.php?/tofd/icerikdetay/ sig-su>. [20] Tek, ÖB., Özgül, E., (2013). Modern Pazarlama İlkeleri: Uygulamalı Yönetimsel Yaklaşım. Geliştirilmiş 4. Baskı, İzmir: Birleşik Matbaacılık. [21] Teke, MG. (2015). TOFD Basın ve Protokol Sorumlusu Mehmet Güral Teke ile yapılan görüşme, İstanbul: 29 Nisan. [22] Tekinalp, Ş., (2011). Camera Obscura’dan Synoption’a Karşılaştırmalı Radyo ve Televizyon, 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık. [23] Tunaya, TZ (1980), Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, İ.Ü Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, s. 166. [24] Tuncel, M. (2015). Sağlık Bakanlığı Basın Danışmanı Mine Tuncel ile Sağlık Bakanlığı ofisinde yapılan görüşme, Ankara: 25 Mart. [25] Tükel, İB (1997), Sosyal Pazarlama ve Reklam: Dergi Reklamlarına Yönelik Bir Analiz, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Reklamcılık Ana Bilim Dalı. [26] Ulucak, EM. (2015). RTÜK İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanı Emir Miraceddin Ulucak ile RTÜK ofisinde yapılan görüşme, Ankara: 29 Nisan. [27] Uyanık, H. (2013), Ekonomik Kamu Yararı Kavramının Türk İdare Hukukundaki Anlam ve İşlevi, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. [28] Vural, S., (1994). Kitle İletişiminde Denetim Sistemleri. Ankara: Özışık Matbaacılık. [29] Yengin, H., (1994). Ekranın Büyüsü-Batıda Değişen Televizyon Yayıncılığının Boyutları ve Türkiye’de Özel Televizyonlar. İstanbul: Der Yayın Evi. [30] Weinreich, NK., (2011). Hands-On Social Marketig A Step-By- Step Guide To Designing Change For Good. 2. Edition, California, ABD: Sage Publication.