TÜTÜN TEMALI KAMU SPOTLARININ MEDYA ESTETİĞİ VE İÇERİK ANALİZİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 154 - 184, 27.05.2024

Hidayet Hale Künüçen Serpil Samur

Öz

Kamu spotları; kamu kurum-kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları tarafından hazırlatılan, yayınlanmasında kamu yararı olan bilgilendirici, eğitici nitelikteki film ve sesler ile alt bantlar olarak tanımlanmaktadır. Kamu spotları; sağlık, güvenlik, trafik gibi toplumsal sorunlar hakkında bireylerin bilgilendirilmesini ve konuya ilişkin farkındalık kazanmalarını hedefler. Türkiye’de ve dünyada pek çok insan tütün ürünlerini tükettiği için yaşamını yitirmekte ya da ciddi sağlık sorunları yaşamaktadır. Tütün temalı kamu spotları, Türkiye gibi tütün ürünlerinin kullanım oranının yüksek olduğu bir ülkede toplum sağlığı bakımından önemlidir. Tütün temalı kamu spotlarının içerdiği mesajı, hedef kitleye iletebilmesi ve beklenen yönde farkındalık oluşturması toplum sağlığı bakımından büyük önem taşımaktadır. Kamu spotları, kısa video yapımlarıdır. Bu bakımdan, birer video yapım olarak hazırlanan kamu spotlarının aktarılmak istenen mesajın hedef kitleye amaçlanan biçimde aktarılabilmesinde medya estetiği ögeleri önemli birer rol üstlenmektedirler. Bu çalışmanın konusu, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlatılan tütün temalı 5 adet kamu spotunda medya estetiği ögelerini araştırmaktır. Çalışmanın amacı ise, T.C. Sağlık Bakanlığı resmî web sitesinde son bir yıl içinde (2023) aktif olarak yer alan 5 adet kamu spotunda “aydınlatma, renk, alan/görselleştirme, hareket/zaman ve ses” estetik ögelerinin nasıl kullanıldığını tespit etmek ve her bir kamu spotunda kullanılan estetik ögelerin amaca uygun olup olmadığını belirlemektir. Çalışmada medya estetiği ögeleri olan aydınlatma/ışık, renk, alan/görselleştirme, hareket/zaman ve sesin nasıl yer aldığı nitel araştırma yöntemlerinden biri olan içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu spotu, Tütün temalı, Medya estetiği, İçerik analizi

Kaynakça

• Bennett, R. (2007). Advertising Message Strategies For Encouraging Young White Working Class Males To Consider Entering British Universities. Journal of Business Resarch, 60(9): 932-941.
• Berelson, B. (1995), Content Analysis in Communication Research, New York.
• Berry, D. (2007). Communication of Difficult İnformation and in Difficult Circumstances, Payne, S., Horn, S. (Ed.). Health communication: Theory and practice. (68-111). Open University Press.
• Çalık, M., Sözbilir, M. (2014). İçerik Analizinin Parametreleri. Eğitim ve Bilim. 39(174).
• Çoknaz, D., Umut, M. Ö. ve Velioğlu, M. N. (2013). Sosyal Pazarlamada Sigara Karşıtı Reklamlar ve Etkileri. Social Business, Anadolu International Conference, 30-31 Mayıs 2013.
• Ekerbiçer, H. Ç., Berberoğlu, U., ve İnci, M. B. (2018). Dumansız Bir Çevre Mücadelesi: Dünden Bugüne. Sakarya Tıp Dergisi. 8(3): 470-474.
• Ercanpolat, T., Suher, H.K., Ulusu, Y. (2016). Reklam Basın İlanlarının Sayfa Tasarımı Türleri ve Bileşenlerine Göre Değerlendirilmesi: 1959-2013 Yılları Arasına Yönelik Bir İçerik Analizi.
• Euro News, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2022/02/08/dunyada-tutun-kaynakl-olumlerin-gelecek-8-y-lda-iki-kat-na-c-kmas-ongoruluyor#:~:text=T%C3%BCrkiye'de%2035%2D44%20ya%C5%9F,kullan%C4%B1m%C4%B1na%20ba%C4%9Fl%C4%B1%20hastal%C4%B1klar%20y%C3%BCz%C3%BCnden%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fiyor. Erişim Tarihi: 23.01.2024.
• Ergül, R. R. (1990). Televizyon Yapımlarında Ses Boyutunun Yaratılması. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi.
• Ergül, R. R. (1993). Sesli Film Çekimi ve Film Sesi: Teknik ve Kuramsal Analiz. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi.
• Fuhrel-Forbis, A., Nadorff, P. G., ve Snyder, L. B. (2009). Analysis of Public Service Announcements on National Television, 2001–2006. Social Marketing Quarterly. 15(1): 49–69. doi:10.1080/15245000802668999.
• Goodwill. (2018). 2018 Annual Report. Erişim Adresi: https://www.goodwill.org/2018-annual-report/ Erişim Tarihi: 10.03.2024.
• Kamu Spotları Yönergesi (2020). Kamu Spotları Yönergesi (İnternet). Erişim Adresi: https://www.rtuk.gov.tr/spot-filmler/3717/3985/kamu-spotlari-yonergesi.html. Erişim Tarihi: 01.02.2024.
• Kitaeva, X., Breitsameter, S., Klaus Schüller, M. A., ve Vejnovic, A. (2019). Media Literacy vs. Media Aesthetic Education. Discussing The Differences Between Both Terms By Example Of Stadtwerkstatt Medien. Transdisciplinary Media Cultural Project (1) – Research, Concepts and Realization.
• Künüçen, A. Ş. (2022). Düşünceden Ekrana Televizyonda Program Yapımı. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Künüçen, H. H. (2000). Bir Halkla İlişkiler Uygulaması Olarak Sosyal Reklamların Televizyon Aracılığıyla Etkili İletişimde Kullanımı. 1. Ulusal İletişim Sempozyumu Bildirileri 3-5 Mayıs. Gazi İletişim Dergisi Yayınları. 29-39.
• Künüçen, H. H. (2003). Etkili İletişim. Meslek Yüksekokulları için Genel İletişim. Pegem A Yayınları.
• Lazar, J. (2001). İletişim Bilimi.Vadi Yayınları.
• Künüçen, H. (1988). Kitle İletişim Araçlarında Kamu Spotları, Televizyonda Yayınlanan Kamu Spotlarının İçerik Çözümlemesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr.
• Metallinos, N. (1996). Television Aesthetics: Perceptual, Cognitive and Compositional Bases (Lea's Communication).
• RTÜK. (2021). Radyo Televizyon Üst Kurulu. Erişim Adresi: https://www.rtuk.gov.tr. Erişim Tarihi: 08.04.2024.
• RTÜK. (ty). Kamu Spotları Yönergesi. Erişim Adresi: https://www.rtuk.gov.tr/kamu-spotlari-yonergesi/3795. Erişim Tarihi: 15.02.2024.
• San Francisco State Universty, (2024). Yayın ve Elektronik İletişim Sanatları. Erişim Adresi: https://beca.sfsu.edu/herb-zettl. Erişim Tarihi: 01.04.2024.
• Sözen, M. (2017). Anlatımsal Bir Öğe Olarak Sinemada Ses Efektleri: Tanımlamalar, Filmler, Çözümlemeler. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi. 61, 477-503.
• Suri, H., Clarke, D. (2009). Advancements in Research Synthesis Methods: From A Methodologically İnclusive Perspective. Review of Educational Research, 79(1): 395-430.
• TÜİK, (2023). TÜİK Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2022-49747. Erişim Tarihi: 23.01. 2024.
• Uysal, Ö. S. (2012). Sinema Estetiğine Giriş. İkinci Adam Yayınları.
• Wang, Z., Solloway, T., Tchernev, J. M., ve Barker, B. (2012). Dynamic Motivational Processing of Antimarijuana Messages: Coactivation Begets Attention. Human Communication Research, 38(4): 485-509.
• Yaman, F., Göçkan, İ. (2015). Kamu spotu reklamlarının sigara kullanıcıları üzerindeki etkisi: Afyonkarahisar ilinde bir uygulama. Kafkas Üniversitesi. Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal. 6(11): 53.
• Zettl, H. (2008). Sight Sound Motion: Applied Media Aesthetics. Belmont: Thomson Wadsworth.
• Zettl, H. (2013). Görme Ses Hareketi: Uygulamalı Medya Estetiği, Nelson Eğitimi.