Struggling with Disinformation as an Instrument of Public Diplomacy: A Model Proposal for Azerbaijan

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 96 - 116, 30.08.2024

Recep Şehitoğlu

https://doi.org/10.25272/icps.1512183

Öz

The rapidly developing communication and media order has disadvantages as well as advantages. Disinformation is one of these disadvantages and can put countries in a difficult situation both at national and international level. Therefore, combating disinformation should be a priority policy agenda for every country, and the legal and institutional basis for doing so should be rapidly built. As one of the countries most exposed to disinformation, Türkiye attaches great importance to combating disinformation in its communication and public diplomacy activities. In this respect, Türkiye has been one of the pioneering countries in its region with the establishment of the Centre for Combating Disinformation (DMM) within the Presidency of the Republic of Türkiye Directorate of Communications and legal regulations. Azerbaijan, especially due to the Karabakh War, can also be exposed to disinformation activities in the international arena. In this article, it is problematised how Türkiye can contribute to Azerbaijan’s fight against disinformation with its institutional and legal experience in combating disinformation. From this point of view, the article aims to present a model proposal for Azerbaijan by emphasising the similarities and differences between Türkiye and Azerbaijan on the issue of disinformation.

Anahtar Kelimeler

Public Diplomacy, Combating Disinformation, Communication, Türkiye, Azerbaijan

Bir Kamu Diplomasisi Aracı Olarak Dezenformasyonla Mücadele Azerbaycan Model Önerisi

Öz

Hızla gelişen iletişim ve medya düzeninin avantajları kadar dezavantajları da vardır. Dezeformayon, bu dezavantajlardan birisidir ve gerek ulusal gerekse de uluslararası düzlemde ülkeleri zor durumda bırakabilmektedir. Bu yüzden dezenformasyonla mücadele, her ülke için öncelikli bir politika gündemi olmalı ve bunu yapabilecek hukukî ve kurumsal zeminin hızla inşa edilmesi gerekmektedir. Türkiye, dezenformasyona en çok maruz kalan ülkelerden birisi olarak, iletişim ve kamu diplomasisi çalışmalarında dezenformasyonla mücadeleye büyük önem vermektedir. Bu minvalde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı bünyesinde Dezenformasyonla Mücadele Merkezi’nin (DMM) kurulması ve hukukî düzenlemeler yapmasıyla bölgesindeki öncü ülkelerden biri olmuştur. Azerbaycan da, özellikle Karabağ Savaşı yüzünden, uluslararası arenada yoğun bir şekilde dezenformasyon faaliyetlerine maruz kalabilmektedir. Bu makalede, Türkiye’nin dezenformasyonla mücadeledeki kurumsal ve hukukî birikimiyle Azerbaycan’ın dezenformasyonla mücadelesine nasıl katkı verebileceği sorunsallaştırılmaktadır. Buradan hareketle makalede, Türkiye ve Azerbaycan’ın dezenformasyon meselesinde birbirine benzeyen ve ayrışan yönleri vurgulanarak, Azerbaycan için bir model önerisi sunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Diplomasisi, Dezenformasyonla Mücadele, İletişim, Türkiye, Azerbaycan

Kaynakça

• Akyüz, S. S. ve Görgülü, Y. (2022). “Çatışma Bölgelerinde Dezenformasyon ve Doğruluk Kontrolü Süreçleri: Gazeteci Shiieren Abu Akleh’in Ölüdürlmesi Olayı”, İletişim ve Medya Alanında Uluslararası Araştırmalar XI, Editör: Çiğdem Dirik, Eğitim Yayınevi, Konya.
• Aşkın, A. C. (2014). Dezenformasyonun Küreselleşmesi ve Bir Örnek Olarak Batı Basınında NATO’nun Kosova Harekâtı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Atatorun, M. (2021). “Turkey’s Defence Industry Policy in Security Perspective: Defeating The National Security Dilemma”, Turkey’s Security: New Threats, Indigenous Solutions and Overseas Stretch, Editör: İbrahim Karataş, Nobel Yayınları, Ankara.
• Aydın, A. F. (2023). “Sosyal Medyada Dezenformasyon ve Manipülasyon: 2023 Kahramanmaraş Depremi Örneği”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(5), s.2603-2624.
• Bektaş, A. (2002). Siyasal Propaganda: Tarihsel Evrimi ve Demokratik Toplumdaki Uygulamaları, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Çakmak, F. (2019). “Medyada Dezenformasyon Sorunsalı ve Manipülasyonun Gücü: İdeoloji ve Söylem Açısından Seçim Haberlerinin Siyasal İletişimdeki Rolü”, Selçuk İletişim, 12 (2), s.1127-1154.
• Ekşi, M. (2022) Ekşi, M. (2022). Kamu Diplomasisinde Post-Truth: Bir Meydan Okuma Olarak Dezenformasyon. İletişim ve Diplomasi, 9, s.3-24.
• Güner, O. (2021). “Avrupa Birliği’nin Dijital Platformlarda Dezenformasyon ve Algı Yönetimiyle Mücadele Politikaları”. Algı Yönetimi: Siyasal ve Dijital İletişim, Sosyal Medya ve Kitle İletişimi, Editör. Oğuz Göksu, Literatürk Academia Yayınları, Konya.
• Herman, S. E. ve Chomsky Noam (1999). Medya Halka Nasıl Evet Dedirtir Kitle İletişim Araçlarının Ekonomi Politiği. (Çev. Berfu Akyoldaş), Minerva Yayınları: İstanbul.
• Karataş, İ. ve Uslu, N. (2022). “The Abraham Accords: Can Interculturalism Solve Grave Conflicts of the Middle East?” Journal of Ecumenical Studies, vol.57, no.2, s.297-315.
• Koçyiğit, A. (2023). “Olağanüstü Hallerde Sosyal Medyada Dezenformasyonla Mücadele ve Kriz İletişimi: Kahramanmaraş Depremi Üzerine Bir Analiz”. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (10), s.68-86.
• Koçyiğit, A. ve Koçyiğit, M. (2023). “Dijital Çağda Sosyal Medyada Dezenformasyonla Mücadele” Dijital Çağda Medya Araştırmaları, Editör: Abdülhakim Bahadır Darı, Paradigma Akademi Yayınları, İstanbul.
• Lazer, D. M., vd. (2018). The science of fake news. Science, 359(6380), s.1094-1096.
• Nisbet, E. C. ve Olga K. (2019). “The psychology of state-sponsored disinformation campaigns and implications for public diplomacy”, The Hague Journal of Diplomacy, 14. 1-2, s.65-82.
• Öymez, H. (2023). “Haberciliğin Etik ve Evrensel İlkeleri Olağanüstü Dönemlerde de Geçerlidir”. TRT Akademi 8.18, s.669-678.
• Özocak, Ö., (2022). Ermeni Diasporası ve Ermenistan: Siyasi, Ekonomik ve Dini İlişkiler, Asia Minor Studies, Cilt 10 Sayı 1, 63-74.
• Şehitoğlu, R. (2021). Kamu Diplomasisinde “Akıncı Birlik” Olarak Düşünce Kuruluşları. Orion Akademi Yayınları, Ankara.
• Şehitoğlu, R. ve Tekin, B. (2023). “Türkiye Yükseköğretimindeki Uluslararası Değişim Programlarının Kamu Diplomasisine Etkileri”, Kamu Diplomasisinde Ulusötesi Perspektifler: Coğrafya, Anlatı Stratejisi ve Uygulamalar, Editör: Emrah Aydemir ve Oğuz Güner, Seçkin Sosyal Bilimler, Ankara
• Turan, C. (2015). Açıklığın yanılsaması: Dezenformasyon çağımızın kitle imha silahı mı. Akademik Bilişim Konferansı, Yayın No:4286280.
• Yayla, A. (2020). “Totaliterizm ve Dezenformasyon”, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 25, Sayı: 98, s.125-146. Wei, C. (2020). “Public Diplomacy: Functions, Functional Boundaries and Measurement Methods.” Heritage, Editör: D. Turcanu-Carutiu, London: IntechOpen.
• “AA ile AZERTAC arasında işbirliği anlaşması imzalandı.” Anadolu Ajansı, 02 Mart 2015, https://www.aa.com.tr/tr/kurumsal-haberler/aa-ile-azertac-arasinda-isbirligi-anlasmasi-imzalandi/70413 (Erişim Tarihi: 20 Haziran 2024).
• “Asrın felaketini, afet iletişimi bağlamında bir milat olarak kabul ediyoruz.” İletişim Başkanlığı, 07 Şubat 2024, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/dis_basinda_turkiye/detay/fahrettin-altun-asrin-felaketini-afet-iletisimi-baglaminda-bir-milat-olarak-kabul-ediyoruz (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• “Azerbaijan urges Iran not to spread disinformation.” Jam-News, 11 Ekim 2021, https://jam-news.net/azerbaijan-urges-iran-not-to-spread-disinformation/ (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• “Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliğine silahlı saldırı düzenlendi, saldırgan yakalandı.” Euronews, 27 Haziran 2023, https://tr.euronews.com/2023/01/27/azerbaycanin-tahran-buyukelciligine-silahli-saldiri-duzenlendi (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• Batiyev, B. (2021). Aze.Media. “Iranian anti-Azerbaijani fake news propaganda: Sahar TV.” AzeMedia, 12 Kasım 2021, https://aze.media/iranian-anti-azerbaijani-fake-news-propaganda-sahar-tv/ (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• Dersimonian, A. ve Freeman, B. (2023) “Meet the lobbyists fronting for Azerbaijan in Washington.” Responsible Statecraft, 14 Aralık 2023, https://responsiblestatecraft.org/azerbaijan-nagorno-karabakn/ (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• “Dezenformasyonla Mücadele Merkezi Ne Yapar?”, Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, https://www.dmm.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12 Haziran 2024).
• “Disinformation is on the rise. How does it work?”, The Economist, 23 Haziran 2024,https://www.economist.com/science-and-technology/2024/05/01/disinformation-is-on-the-rise-how-does-it-work (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• “Fahrettin Altun: Bildirilen Yalan Haber Sayısı Yaklaşık 6 Bin 200.” TRT Haber, 14 Şubat 2023, https://www.trthaber.com/haber/gundem/fahrettin-altun-bildirilen-yalan-haber-sayisi-yaklasik-6-bin-200-746033.html (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• Gall, C. (2022). “Nancy Pelosi Visits Armenia Amid Conflict With Azerbaijan.” New York Times, 17 Eylül 2022, https://www.nytimes.com/2022/09/17/world/europe/nancy-pelosi-armenia.html (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• “İletişim Başkanı Altun “Bâb-ı Âli Okulu” programının açılışında konuştu.” İletişim Başkanlığı, 23 Haziran 2024, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskani-altun-bab-i-ali-okulu-programinin-acilisinda-konustu (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• MFA Azerbaijan. (2022). https://x.com/AzerbaijanMFA/status/1606302277114789889, (Erişim Tarihi: 30 Temmuz 2024).
• McShane, M. (2024). “Press Release, Reps. Titus, Bilirakis Introduce The Azerbaijan Sanctions Review Act of 2024.” Congresswoman Dina Titus, 26 April 2024, https://titus.house.gov/news/documentsingle.aspx?DocumentID=3613 (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• Republic of Azerbaijan Ministry of Foreign Affairs. (2024). Armenia’s Aggression against Azerbaijan, https://mfa.gov.az/en/category/chronology-of-the-aggression, (Erişim Tarihi: 30 Temmuz 2024).
• “TRT-AZTV iş birliği güçleniyor: TRT eğitmenleri Bakü’de.” TRT Haber, 19 Mart 2022, https://www.trthaber.com/videolar/trt-aztv-is-birligi-gucleniyor-trt-egitmenleri-bakude-62243.html (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• “Türkiye-Azerbaycan Ortak Medya Platformu’nun ilk toplantısı yapıldı.” İletişim Başkanlığı, 23 Ekim 2021, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/turkiye-azerbaycan-ortak-medya-platformunun-ilk-toplantisi-yapildi (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• Veliev, C. (2022). “Azerbaijan Still Under Disinformation Attack.” Modern Diplomacy, 15 Aralık 2022, https://moderndiplomacy.eu/2022/12/15/azerbaijan-still-under-disinformation-attack/ (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).