Sosyal Hizmet Perspektifinden Evsizlik: Müdahale ve Uygulama Pratikleri

Yıl 2023, , 593 - 613, 30.11.2023

Musa Gürel

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1367640

Öz

Evsizlik, hem bireyleri hem de toplumu doğrudan etkileyen bir toplumsal sorundur. Evsizlik, bireylerin kalıcı, güvenli ve uygun bir konuta sahip olmadığı, bu sebeple sürekli bir barınma sıkıntısı içinde olduğu durumu ifade eder. Bu durum, bireyleri sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal açıdan da olumsuz etkileyebilmektedir. Evsiz bireyler genellikle sokaklarda, geçici barınaklarda veya elverişsiz alanlarda yaşamlarını sürdürmektedirler. Bu bağlamda çalışma, sosyal hizmet disiplininin evsizlik olgusuna yaklaşımını, evsiz bireylerin ihtiyaçlarını, karşılaştığı sorunları ve bu sorunlara yönelik sosyal hizmetin global ve yerel müdahale yöntemlerini ele almaktadır. Sosyo-ekonomik sorunlar, uygun fiyatlı konutlara erişememe, alışkanlıklar, sosyal dışlanma, psikolojik rahatsızlıklar ve sağlık problemleri, evsiz bireylerin en sık karşılaştığı zorluklardandır. Sosyal hizmet bilimi, bu sorunlara holistik bir yaklaşım sunarak, bireylerin topluma yeniden entegre olmasını amaçlar. Türkiye'de sosyal destek programları, barınma hizmetleri ve rehabilitasyon programları bu alanda dikkat çekerken, dünya genelinde konut öncelikli yaklaşım, sosyal entegrasyon projeleri ve eğitim programları öne çıkmaktadır. Bu çalışma, sosyal hizmetin evsizlik olgusuna müdahalesinin, hem bireyin hem de toplumun refahı için kritik bir öneme sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda evsiz bireylerin toplumsal hayata yeniden entegrasyonunu destekleyen sosyal hizmet yaklaşımlarının önemine vurgu yaparak, bu alandaki yenilikçi ve etkili müdahale tekniklerini aydınlatmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Evsizlik, Sosyal Hizmet, Sokak Sosyal Hizmeti, Kent Yoksulluğu, Sosyal Sorunlar, Sokakta Yaşayan

Homelessness from a Social Work Perspective: Intervention and Practice Practices

Öz

Homelessness is a social problem that directly affects both individuals and society. Homelessness refers to a situation in which individuals do not have a permanent, safe and suitable dwelling and are therefore in a constant housing shortage. This situation can negatively affect individuals not only physically but also psychologically and socially. Homeless individuals usually live on the streets, in temporary shelters or in unfavorable areas. In this context, the study addresses the approach of the social work discipline to the phenomenon of homelessness, the needs of homeless individuals, the problems they face and the global and local intervention methods of social work for these problems. Socio-economic problems, inability to access affordable housing, habits, social exclusion, psychological disorders and health problems are among the most common challenges faced by homeless individuals. Social work science offers a holistic approach to these problems and aims to reintegrate individuals into society. While social support programs, housing services and rehabilitation programs draw attention in Turkey, housing-first approach, social integration projects and education programs are prominent worldwide. This study reveals that the intervention of social work in the phenomenon of homelessness is critical for the welfare of both the individual and society. In this direction, it emphasizes the importance of social work approaches that support the reintegration of homeless individuals into social life and illuminates innovative and effective intervention techniques in this field.

Anahtar Kelimeler

Homeless, Homelessness, Social Work, Society, street social work, urban poverty, social problems

Kaynakça

• AASW (Australian Association of Social Workers). (2019). Scope of social work practice housing ve homelessness, https://www.aasw.asn.au/document/item/12225.
• Acar, B., Bozkafa, H., Vural, B., Önal, S., Genç, M. ve Yaman, M. Ö. (2022). Evsizliğin nedenleri ve deneyimleri üzerine nitel bir araştırma: beyoğlu örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(2), 339-358.
• Adams, R., Dominelli, L., & Payne, M. (2015). Sosyal hizmet: temel alanlar ve eleştirel tartışmalar (T. Tuncay, Çev.) Ankara: Nika Yayınları.
• Akyıldız, Y. (2017). Dünyada ve Türkiye'de evsizlik sorunu ve çeşitli uygulamalar. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi (VIII-I): 67-91.
• Akyıldız, Y. (2020). Evsizlere yönelik sosyal hizmet ihtiyacının ekosistem yaklaşımı bağlamında incelenmesi: İstanbul örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Yalova Üniversitesi, Yalova.
• Akyıldız, Y. (2022). Evsiz bireylerin sosyal hayatı üzerine nitel bir araştırma: “Türkiye Örneği”. Kent Akademisi, 15 (4) , 1502-1521. https://doi.org/10.35674/kent.1049630.
• Alpetekin, K. ve Duyan, V. (2009). İntihar ve intiharı önleme. İstanbul: Yeni İnsan.
• Altun, G. (1997). 1991-1995 yılları arasında İstanbul’da görülen evsiz insan ölümleri (Uzmanlık Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Bassuk, E. L., ve Lauriat, A. (1986). Are emergency shelters the solution? International journal of mental health, 14(4):125-136.
• Batterham, D. (2019). Defining “At-risk of homelessness”: re-connecting causes, mechanisms and risk. Housing, Theory and Society, 36(1):1-24.
• BBB (Bursa Büyükşehir Belediyesi) (2023). Erkek konukevi yönetmelik, https://www.bursa.bel.tr/hizmetler/erkek-konukevi-hizmeti-103.
• Bekaroğlu Doğan, Y. (2020). Neoliberalizm, Evsizliğin Yönetimi ve Evsizlerin Hayatta Kalma Stratejileri. İdealkent, Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı, Sayı:11, 1339-1378.
• Benjaminsen, L., ve Knutagard, M. (2016). Homelessness research and policy development: examples from the nordic countries European Journal of Homelessness, 10(3), 45-66.
• Birelma, A. (2014). Türkiye'de Evsizlik: Genel Bir Değerlendirme. P. Akkuş ve Ö. Başpınar Aktükün (Ed.). Sosyal Hizmet ve Öteki içinde (291-326). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bölükbaşı, S. (2012). Evsizlik ve Sosyal Hizmet (Almanya, Slovenya ve Türkiye Örneği), Bitirme Projesi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü, https://doi.org/10.13140/RG.2.2.18070.29766.
• Burt, M. R., Aron, L. Y., Douglas, T., Valente, J., Lee, E., ve Iwen, B. (1999). Homelessness: Programs and the people they serve. Washington, DC: Urban Institute.
• Busch-Geertsema, V., Culhane, D., ve Fitzpatrick, S. (2016). Developing a global framework for conceptualising and measuring homelessness. Habitat International, 55, 1–9. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2016.03.004.
• Cankurtaran, Ö., Akoğlu, G. ve Sakarya, H. (2020). Güçlenmeyi güç, güçsüzlük, baskı ve güç ilişkileri temelinde anlamak. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1913-1939.
• Chamberlain, C. ve Johnson, G. (2001). The debate about homelessness. Australian Journal of Social Issues, 36(1), 35–50.
• Chamberlain, C., Johnson, G.ve Robinson, C. (2014). Homelessness In Australıa İn İntroduction, NewSouth Publishing, Sydney.
• Culhane, D. P., ve Metraux, S. (2008). Rearranging the deck chairs or reallocating the lifeboats? Homelessness assistance and its alternatives. Journal of the American Planning Association, 74(1), 111-121.
• ÇSGB. (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı). (2020). “Koronavirüsle Mücadele Kapsamında Evsizlere Konaklama Projesi Başlıyor”, Erişim kaynağı: https://www.csgb.gov.tr/haberler/bakan-selcuk-koronaviruslemucadele-kapsaminda-evsizlere-konaklama-projesi-basliyor/%20.
• Doğan, B. K. ve Pekasıl, A. N. (2020). Covid-19 Pandemisi Bağlamında Evsizler, Mevsimlik Tarım İşçileri, Şartlı Mülteci ve Geçici Koruman Kapsamında Bulunan Suriyelilerin Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi,32(1): 275-292.
• Doğan, Y.B. (2018). Küreselleşen İstanbul’da Evsizliğin Sosyal Hizmet Perspektifinden Analizi (Beyoğlu Örneği), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Yalove Üniversitesi, Yalova.
• Evans, J. (2011). Exploring The (Bio) political dimension of voluntarism and care in the city: the case of a ‘low barrier’ Emergency Shelter. Helathy ve Place,17(1): 24-32.
• Family Services Incorporated. (2021). Family Shelter, https://www.familyservicesinc.net/services/family-shelter/. FEANTSA (2005). Immigration and homelessness in the european union: analysis and overview of the ımpact of ımmigration on homelessness services in the european union (Brussels: FEANTSA).
• FEANTSA. (2017). Homelessness ın Germany, https://www.feantsa.org/download/germany-20174561023180755814062.pdf
• FEANTSA. (2019). Homeless in Europe, The state of emergency shelters,
• Femi, O. (2017). Causes of homelessness and ways to end and prevent homelessness (Master). Hame Universıty Of Appled Sciences, Visamaki.
• Fitzpatrick, S., Kemp, P. ve Kinker, S. (2000). Single homelessness: An overview of research in Britain. UK: The Policy Press.
• Gaetz, S., at al. (2013). The state of homelessness in canada 2013. canadian alliance to end homelessness (COH), Homeless Hub Paper, https://www.homelesshub.ca/sites/default/files/SOHC2013_execsummary web.pdf.
• Genç, Y. (2009). Yerel yönetimler ve sosyal hizmet uygulamaları. Kamuda Sosyal Politika Dergisi, 5(9): 60-67.
• Gentil, et al. (2019). Profiles of quality of life in a homeless population, Frontiers in Psychiatry, Vol 10.
• Gürel, M. (2023). Evsizlik olgusu ve evsizlere yönelik sosyal hizmet çalışmaları,(Yayınlanmmamış Doktora Tezi), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• HHS (The U.S. Department of Health and Human Services). (2022). Homelessness Resources and Programs, https://www.hhs.gov/programs/socialservices/homelessness/resources/index.html.
• Hombs, M.E, (2011). Modern Homelessness: A Reference Handbook, Contemporary World Issues.
• Hwang, S. W. (2001). Homelessness and health. CMAJ, 164(2), 229-233.
• IFSW, (2014). Global Definition Of Social Work, https://www.ifsw.org/what-issocial-work/global-definition-of social-work/
• Işıkhan, V. (2006). Türkiye’de evsizler sorunu ve sosyal hizmet. Küreselleşen Dünya’da Sosyal Hizmetlerin Konumu Hedefleri ve Geleceği Sempozyum Sunum Kitabı. Antalya.
• Işıkhan, V. (2015). Homeless people ın turkey and social work ınterventıons, 15th International Academic Conference, Rome (15): 468–477.
• İlhan, N. ve Ergün, A. (2010). Evsizler ve toplum sağlığı, Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 5(20): 79-90. İlhan, Ö.G.N., & Ergün, Y.D.D.A. (2010). Evsizler ve toplum sağlığı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(20), 79-90.
• Johnson, A. K., ve Cnaan, R. A. (1995). Social work practice with homeless persons: state of the art. Research on Social Work Practice, 5(3): 340–382.
• Kahraman, M. F. (2019). Sosyal dışlanma bağlamında evsizlik: İstanbul örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Kara, Y. (2019). Makro sosyal hizmet çerçevesinde sivil toplum kuruluşlarının önemi, Altınbaş Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2): 155-169.
• Kılıçarslan, F.(2020). Evsizlik ve evsizlerle sosyal hizmet çalışmaları. akgün, R.ve Demir, G. (Ed.), Literatürden Vaka Örneklerine Sosyal Sorunlar, Ankara: Nobel Yayınları, 265-274.
• Kongar, E. (1972). Sosyal çalışmaya giriş. Ankara: Sosyal Bilimler Derneği Yay.
• Kut, S. (1988). Sosyal hizmet mesleği: nitelikleri, temel unsurları, müdahale yöntemleri. Ankara: Sabev.
• Lee, B. A., Tyler, K. A., ve Wright, J. D. (2010). The new homelessness revisited. annual review of sociology, 1(36): 501-521. Levinson, D. (Ed.) (2004). Encyclopedia of homelessness. Thousand Oaks, Calif: Sage Reference.
• Levinson, D., ve Ross, M. (2007). Homelessness handbook (1st ed.). Great Barrington Mass.: Berkshire Publishing Group.
• Main, T. (1998). How to think about homelessness: balancing structural and ındividual causes. journal of social distress and the homeless, 7(1), 41–54.
• McNaughton, C. (2008). Transitions Through Homelessness Lives on the Edge. New York: Palgrave Macmillan. Meneviş, B. (2006). Evsizler. DPT ve Türk Ulusal Ajansı, Ankara.
• Michael, A.K.B, ve Philippa H. (2011). The ethos definition and classification of homelessness: an analysis, 5(2), 19-37.
• Moxley, D. P., ve Freddolino: P. (1991). Needs Of Homeless People Coping With Psychiatric Problems: Findings From An Innovative Advocacy Project, Health and Social Work, 16(1), 19-26.
• National Alliance to End Homelessness (NAEH). (2020). Single Adults, https://endhomelessness.org/homelessness-in-america/who-experienceshomelessness/singleadults/. [29.07.2023]
• Nooe, R. M., & Patterson, D. A. (2010). The Ecology of Homelessness. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 20(2): 105-152.
• Nooe, R. M., ve Patterson, D. A. (2010). The Ecology of Homelessness. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 20(2): 105-152.
• Opler, L.A, White at al. (2001). Gender differences in the relationship of homelessness to symptom severity, substance abuse, and neuroleptic noncompliance in schizophrenia, J Nerv doi:10.1097/00005053-200107000-00006.
• Özdemir, U. (2010). Evsizlik ve evsizlere genel bir bakış. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2), 77-88.
• Pankratz, C., Nelson, G., ve Morrison, M. (2018). The implementation of a rent assistance program and its impacts on recovery outcomes for individuals experiencing chronic homelessness. Canadian Journal of Community Ment Health, 37(1), 49-63.
• Parsell, C., ve Marston, G. (2012). Beyond the ‘At Risk’ Individual: Housing and the Eradication of Poverty to Prevent Homelessness. Australian Journal of Public Administration, 71(1): 33-44.
• Raoult, D., Foucault, C., ve Brouqui, P. (2001). Infections in the homeless. The Lancet Infectious Diseases, 1(2), 77-84. Ravenhill, M. (2008). The culture of homelessness. Aldershot: Ashgate.
• Roth, D., ve Bean, G. J. (1986). New perspectives on homelessness: Findings from a statewide epidemiological study. Hospital ve Community Psychiatry, 37(7): 712–719.
• Ryfman, P. (2006). Sivil toplum kuruluşları (İ. Yerguz, Çev.), İstanbul: İletişim yay.
• Sanchez, D. (2010). Civil society responses to homelessness. Development Southern Africa, 27(1): 101-110.
• Shelter, (2022). Homeless applications, https://england.shelter.org.uk/housing_advice/homelessness.
• Shinn, M., Baumohl, J., ve Hopper, K. (2001). The prevention of homelessness revisited. Analyses of Social Issues and Public Policy, 1(1), 95-127.
• Somerville, P. (2013). Understanding Homelessness. Housing, Theory and Society, 30(4): 384–415.
• Speak, S. ve Tipple, G. (2004). Housing and Homelessness in Developing Nations. D. Levinson (Ed.). Encyclopedia of Homelessness içinde (270-277). London: Sage Publications.
• TBBM. (2010). Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesinde (Aşti) Barınan Evsizler Hakkında İnceleme Raporu.
• Teixeira, L. (2017). Ending homelessness faster by focusing on ‘what works’, file:///C:/Users/ThinkPad/Downloads/Crisis_Skylight_Final_Report_of_the_Univ.pdf.
• Thrasher, S. P., ve Mowbray, C. T. (1995). A strengths perspective: An ethnographic study of homeless women with children. Health ve Social Work, 20(2)93-101.
• Toro, P. A., Dworsky, A., ve Fowler, P. J. (2007). Homeless youth in the United States: Recent research findings and intervention approaches. In 2007 National Symposium on Homelessness Research. Milburn,
• Tsemberis, S. ve O’Callaghan, S. (2004). Harm Reduction. D. Levinson (Ed.). Encyclopedia of Homelessness içinde (189-193). London: Sage Publication.
• Tuty, L. et al. (2010). Risks and Assets for Homelessness Prevention: A Literature Review for the Calgary Homeless Foundation, The Calgary Homeless Foundation, Kanada, Erişim adresi: https://www.homelesshub.ca/resource/risks-and-assets-homelessness-prevention-literature-review-calgary-homeless-foundation
• United Nations Human Rights Office of The High Commissioner (OHCHR), (2020). Homelessness and human rights, https://www.ohchr.org/EN/Issues/Housing/Pages/Homelessnessandhumanrights.aspx#hom elessness.
• Veness, A. R. (1994). Designer Shelters As Models And Makers Of Home: New Responses. To Homelessness in Urban America, Urban Geography, 14(2): 150-167.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. https:// www.researchgate.net/publication/259828893_Learning_about_Qualitative_Document_Analysis. Erişim: 06.11.2023.
• Yeter, A. (2018). Sivil Toplum Kuruluşlarının Evsizlere Yönelik Hizmetlerinin Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(17), 34-60.
• Zufferey, C. (2017). Homelessness and social work: An intersectional approach. Routledge advances in social work. Abingdon Oxon, New York NY: Routledge Taylor ve Francis Group.