Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin Şehirlerarası Seyahatte Karşılaştığı Sorunlar: Mardin Örneği

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 353 - 375, 31.05.2025

Adnan Çetin , Rodi Haznedaroğlu

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1531227

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de yaşayan geçici koruma altındaki Suriyelilerin seyahat hakkı üzerinde durulmuştur. Çünkü geçici koruma altındaki Suriyelilerin bir ilden başka bir ile seyahat etmeleri için yol izni almaları gerekmektedir. Araştırma, Suriyelilerin yol izni alma deneyimlerine odaklanarak seyahat etme/edememe pratiklerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışma, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme gibi insan hakları sözleşmelerini ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Geçici Koruma Yönetmeliği gibi anayasa, yasa ve yönetmeliklerde yer alan seyahat hakkını geçici koruma altındaki Suriyelilerin seyahat izni pratikleri çerçevesinde ele almaktadır. Bu araştırmada nitel araştırma yönteminden faydalanılmış ve görüşmeler fenomenolojik desene göre tasarlanmıştır. Kasım-Aralık 2022 tarihlerinde Mardin’de 18-35 yaş aralığında 9 kişiyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar Mardin’de yaşamaktadır ve yine Mardin’de yaşayan anahtar kişiler aracılığıyla araştırmaya katılmaları sağlanmıştır. Bazı görüşmeler Türkçe ve bazı görüşmeleri ise tercüman aracılığıyla Arapça gerçekleştirilmiştir. Bulgular, tematik analizle çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular kodlara bölünmüş ve sonrasında kodlardan temalar elde edilmiştir. Araştırmanın bulguları, katılımcıların eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim, tatile gitme, iş bulma, akraba ziyareti gibi temel işlevleri yerine getiremediklerini ya da son derece zor şartlarda ve uzun bir zamana yayılarak bunları gerçekleştirdiklerini göstermektedir. Seyahat edebilmeleri için yol iznine ihtiyaçları olan katılımcılar, bir özgürlük ve hak olarak seyahat hakkını, kısıtlı şartlarda gerçekleştirebilmekte ya da hiç gerçekleştirememektedir.

Anahtar Kelimeler

Geçici Koruma Altındaki Sığınmacılar , Suriyeliler , Yol İzni Uygulaması , Uluslararası Sözleşmeler , Geçici Koruma Yönetmeliği

Etik Beyan

Yazar(lar), çalışmanın hazırlanma sürecinde etik ilkelere uyduklarını beyan etmiştir. Çalışma ile ilgili etik izin belgesi, Mardin Artuklu Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu'ndan 24.02.2023 tarihinde alınmıştır.

Problems Faced by Syrians under Temporary Protection in Intercity Travel: The Case of Mardin

Öz

This study focuses on the right to travel of Syrians under temporary protection living in Turkey. Because Syrians under temporary protection need to obtain a travel permit to travel from one province to another. The research aims to reveal the practices of traveling/not traveling by focusing on the experiences of Syrians in obtaining a travel permit. The study examines human rights conventions such as the Universal Declaration of Human Rights, the Convention Relating to the Legal Status of Refugees, and the right to travel included in constitutions, laws and regulations such as the Constitution of the Republic of Turkey and the Temporary Protection Regulation within the framework of the travel permit practices of Syrians under temporary protection. Qualitative research method was used in this research and the interviews were designed according to the phenomenological design. Interviews were conducted with 9 people between the ages of 18-35 in Mardin between November-December 2022. The participants live in Mardin and their participation in the research was ensured through key persons living in Mardin. Some interviews were conducted in Turkish and some interviews were conducted in Arabic through an interpreter. The findings were analyzed with thematic analysis. The findings were divided into codes and then themes were obtained from the codes. The findings of the research show that the participants were unable to fulfill basic functions such as accessing education and health services, going on vacation, finding a job, visiting relatives, or they did so under extremely difficult conditions and over a long period of time. The participants, who needed a road permit to travel, were able to fulfill their right to travel as a freedom and right under limited conditions or not at all.

Anahtar Kelimeler

Refugees Under Temporary Protection , Syrians , Road Permit Application , International Agreements , Temporary Protection Regulation

Etik Beyan

The author(s) declared that they complied with ethical principles during the preparation of the study. The ethical permission document for the study was received from the Mardin Artuklu University Scientific Research and Publication Ethics Board on 24.02.2023.

Kaynakça

• Akıncı, B., Nergiz, A., Gedik, E. (2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: göç ve toplumsal kabul. Göç Araştırmaları Dergisi, 1, (2), 58-83.
• Aksan Eroğlu, G., Ekiz Ataşer, İ. (2018). Fenomenolojik araştırma. Aslan, Ş. (Ed.). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Apak, H. (2015). Suriyeli göçmenlerin gelecek beklentileri: Mardin örneği. Birey ve Toplum, 5, (9), 125-142, https://doi.org/10.20493/bt.53521
• Aslan, Ş., Uyar, S. (2018). Araştırma yaklaşımlarının seçimi. Aslan, Ş. (Ed.). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Aydoğdu, H. (2018). Fenomenoloji ve bilimler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, (2), 1291- 1322.
• Bostan, H. (2018). Geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin uyum, vatandaşlık ve iskan sorunu. Göç Araştırmaları Dergisi, 4, (2), 38-88.
• Castles, S., Miller, M.J. (2008). Göçler çağı. Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. (B. U. Bal ve İ. Akbulut Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni. (S. B. Demir Çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çiçek, H. (2021). 18.-19. Yüzyıllar Osmanlı-Rus münasebetlerine dair önemli bir kaynak: 83/1 numaralı ve 1113-1309/1701-1891 tarihli Rusya ahidname defteri. Türk Dünyası Araştırmaları, 127, (250), 37-66.
• Dawadi, S. (2020). Thematic analysis approach: a step by step guide for ELT research practitioners. Journal of NELTA, 25, 1-2, 62-71, https://doi.org/10.3126/nelta.v25i1-2.49731
• Demirbaş, B., Akyiğit, H. (2018). Suriyeli mülteci kadınların entegrasyon sürecinde sosyal ağların olumlu ve olumsuz etkileri. Muhakeme Dergisi, 1, (2), 123-133, https://doi.org/10.33817/muhakeme.478332
• Ekşi, N. (2018). Mahkeme kararları ışığında insani ikamet izni. Public and Private International Law Bulletin, 38, (2), 243-283, DOI: 10.26650/ppil.2018.38.2.0101
• Elçin, D. (2016). Yabancılar ve uluslararası koruma kanununda aile ikamet izni: aile hayatı hakkı mı? aile birleşimi hakkı mı?. TAAD, 7, (30), 117-198.
• Erbaş, H. (1992). Sosyolojide fenomenoloji. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Araştırma Dergisi, 14, 159-166.
• Erbaş, H. (2019). Göç ve göçmenler. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Ergil, D. (1984). Toplumsal örgütlenmenin yapısı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 39, (01), 15-31, https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001449
• Karasu, M.A. (2018). Türkiye’ye yönelik dış göçler, Suriyeli ve sığınmacı göçü ve etkileri. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 14, (1), 21-41.
• Kocadaş, B. (2018). Suriyeli sığınmacılar ve çalışma hayatı: sorunlar, tespitler ve öneriler. Sosyolojik Düşün, 3, (1-2), 1-13.
• Maxwell, J.A. (2013). Qualitative research desing an interactive approach. California: SAGE.
• McAuliffe, M., Oucho, L.A. (eds.). (2024). World Migration Report 2024. International Organization for Migration (IOM), Geneva.
• Neuman, W.L. (2006). Toplumsal araştırma yöntemleri 1. (S. Özge Çev.). Ankara: Yayın Odası.
• Önder, N. (2019). Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyelilere yönelik sağlık politikalarının analizi. Göç Araştırmaları Dergisi, 5, (1), 110-165.
• Özkaplan, N. (2009). Duygusal emek ve kadın işi/erkek işi. Çalışma ve Toplum, 2 (21), 15-24.
• Perruchoud, R., Redpath-Cross, j. (Ed.). (2013). Göç terimleri sözlüğü, 2. Baskı Geneva: Uluslararası Göç Örgütü.
• Sayın, Y., Usanmaz, A. ve Aslangiri, F. (2016). Uluslararası göç olgusu ve yol açtığı etkiler: Suriye göçü örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18, (31), 1-13.
• Sesli, M. (2024). Üniversite gençliğinin Suriyelilere yönelik sosyal mesafe ve tehdit algısı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Enderun Dergisi, 8, (1), 91-111, https://doi.org/10.59274/enderun.1452761
• Sezer, H. (2003). Osmanlı imparatorluğunda seyahat izinleri (18-19.yüzyıl). Tarih Araştırmaları Dergisi, 22 (33), 105-124, https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000146
• Şimşek, D. (2018). Mülteci entegrasyonu, göç politikaları ve sosyal sınıf: Türkiye’deki Suriyeli mülteciler örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18, 40/2, 367-392, https://doi.org/10.21560/spcd.vi.446153
• Terzioğlu, A. (2019). Sağlıkta ve hastalıkta mülteci olmak: Türkiye’deki Suriyelilerin sağlık hizmetlerine erişiminde yaşadığı sorunlar. beyond.istanbul, 7, 39-44.
• Tiritoğlu Ersoy, H.H. (2019). Türkiye’de mültecilerin çalışma ve sosyal güvenlik hakları. YBHD, 4, (2), 435-474, https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.559811
• Tuncel, G., Ekici, S. (2015). Göç ve insan. Birey ve Toplum, 5, (9), 9-22, https://doi.org/10.20493/bt.71783
• Tutar, K. (2022). Sağlık sektöründeki çalışma iznine sahip geçici koruma sağlanan Suriyeli kadın işçilerin çalışma hayatı tecrübeleri ve toplumsal uyum halleri: Mersin ili örneği. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 11, (29), 62-74, https://doi.org/10.31199/hakisderg.959443
• UNHCR Report. (2015). Global trends forced displacement in 2015, The UN Refugee Agency.
• Usanmaz, G., Güven, S. (2013). Türkiye’deki mültecilik olgusu ve Festus Okey vakası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68 (1), 143-167, https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002276
• Yaralı Akkaya, A., Azimli Çilingir, G., Tuğ Levent, G. (2018). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde Suriyeli öğrencilerin akademik sorunları üzerine bir çalışma. Sosyal Politikalar Çalışmaları Dergisi, 40(2), 413-448, https://doi.org/10.21560/spcd.vi.447969
• Yazıcı, E. ve Düzkaya, H. (2017). Misafirlikten vatandaşlığa Türkiye’deki Suriyelilerin hukuki statüsü: Türkiye ve Avrupa Birliği mevzuatı ekseninde karşılaştırmalı bir değerlendirme. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6, (16), 419-456.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• İnternet Kaynakları
• Anadolu Ajansı. (2016). Suriyeli sığınmacılara ‘seyahat izin belgesi’ uygulaması. Erişim: 05.05.2024. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/suriyeli-siginmacilara-seyahat-izin-belgesi-uygulamasi/538267
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2014). Geçici koruma yönetmeliği. Erişim: 25.01.2024. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/evraklar/mevzuat/Gecici-Koruma.pdf
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2019). Yabancıların e-devlet üzerinden yol izin belgelerini alabilmeleri hakkında. Erişim:05.05.2024. https://www.goc.gov.tr/yabancilarin-e-devlet-uzerinden-yol-izin-belgelerini-alabilmeleri-hakkinda
• Hsk.gov.tr. (1948). İnsan hakları evrensel beyannamesi. Erişim: 25.01.2024. https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf
• İnsanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr. (1951). Mültecilerin hukuki durumuna dair sözleşme. Erişim: 25.01.2024.
• https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/08/03/MultecilerinHukukiDurumunaDairSozlesme.pdf İnsanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr. (1963). Milletlerarası sözleşme. Erişim: 25.01.2024. https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/08/03/MedeniVeSiyasiHaklaraIliskinSozlesme.pdf
• İnsanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr. (1969). Her türlü ırk ayrımcılığının ortadan kaldırılmasına ilişkin uluslararası sözleşme. Erişim: 25.01.2024.
• https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/08/03/IrkAyrimciligininOrtadanKaldirilmasinaDairSozlesme.pdf
• Mevzuat.gov.tr. (1950). Pasaport kanunu. Erişim: 25.01.2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.5682.pdf
• Mevzuat.gov.tr. (1982). Türkiye Cumhuriyeti anayasası. Erişim: 25.01.2024. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf
• Mevzuat.gov.tr. (2013). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu. Erişim: 25.01.2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6458.pdf
• Yargıtay. (1950). Avrupa insan hakları sözleşmesi. Erişim: 25.01.2024. https://www.yargitay.gov.tr/documents/AIHM.pdf