İkinci Dünya Savaşı Sonrası Türk Modernleşmesindeki Aks Değişiminin İzleri: Hür Fikirler Mecmuası

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 62 - 76, 28.05.2020

İlyas Sucu

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.705220

Öz

II. Dünya Savaşı ertesi değişen uluslararası konjonktürle birlikte Türkiye’de Kemalist modernleşme sorgulanmaya başlanmış, demokratikleşme yönünde yeni bir sürece girilmiştir. Bu süreçte liberal/muhafazakâr söylemler eleştiri ve önerilerini daha güçlü bir şekilde ifade etme imkânı bulmuşlardır. Böylesi bir konjonktürde Ali Fuad Başgil ve Ahmet Emin Yalman’ın öncülüğünde bir grup fikir adamı tarafından 1947 yılında Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti kurulmuş ve cemiyetin yayın organı olarak da Hür Fikirler Mecmuası yayınlanmıştır. Mecmua, cemiyet kadar uzun ömürlü olamasa da -1948 ve 1949 yıllarında 11 nüsha yayınlanmıştır- yayınlandığı dönemin siyasal bağlamı dikkate alındığında ve ayrıca ele aldığı meseleler ve bu meseleleri ele alış biçimi itibariyle oldukça etkilidir. Bu incelemede, kimi kaynaklarda Cumhuriyet dönemi liberal düşünce geleneğinde ilk sivil hareketi olarak da ifade edilen Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti’nin süreli yayını olan Hür Fikirler Mecmuası monografik olarak ele alınmış ve mecmuadaki yazılar temalaştırılarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti, Hür Fikirler Mecmuası, liberalizm, muhafazakârlık

Kaynakça

• Adıvar, A. A. (1948). Akademik Hürriyet. Hür Fikirler, 1, 5-10. Albayrak, M. (2014). Türkiye’de Demokrasiye Geçiş Yılları. Ankara Barosu Dergisi, 1. Alkan, İ. (1949a). Ekonomi ve Fikir Hürriyeti. Hür Fikirler, 3, 115-116. Alkan, İ. (1949b). Ekonomide Devletçilik ve Ferd Hürriyeti. Hür Fikirler, 4, 174-176. Alkan, İ. (1949c). Tetkik ve Raporlardan Azami Derece Faydalanmalıyız. Hür Fikirler, 10, 401-404. Apaydın, B. (1948). Türkçe Meselesi. Hür Fikirler, 1, 36-39. Apaydın, B. (1949a). Hürriyetin Asıl Teminatı. Hür Fikirler, 6-7, 243-245. Apaydın, B. (1949b). İnsan Hakları ve Türk Hükümeti. Hür Fikirler, 3, 112-114. Armaoğlu, F. H. (1949). Anayasamızdaki Hürriyetler. Hür Fikirler, 3, 131-134. Baban, C. (1948). Basın Hürriyeti ve İnsan Hakları Mevzuunda Yeni Telakkiler. Hür Fikirler, 2, 59-61. Başgil, A. F. (1948a). Başlarken. Hür Fikirler, 1, 3-4. Başgil, A. F. (1948b). Demokrasilerin Tehlikesi ve Çifte Meclis Usulü. Hür Fikirler, 2, 75-78. Başgil, A. F. (1949a). Demokrasi ve Mekteplerimiz. Hür Fikirler, 10, 391-400. Başgil, A. F. (1949b). Hükümetlere Dair. Hür Fikirler, 8, 291-297. Başgil, A. F. (1949c). Demokrasilerde İkinci Meclis ve Faydaları. Hür Fikirler, 3, 125-130. Başgil, A. F. (1949d). Tek Meclis Usulünün Dayandığı Esaslar. Hür Fikirler, 4, 165-168. Birinci, M. K. (2007). Erken Dönem Türk Demokrasisinde (1946-1950) Liberal Arayışlar Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı, Ankara. Cündübeyoğlu, K. (1948a). Matbuat Hürriyeti. Hür Fikirler, 1, 29-31. Cündübeyoğlu, K. (1948b). Matbuat Hürriyetimiz. Hür Fikirler, 2, 79-86. Demiray, T. (1956). 1950–1953’ün Hatıralık Fiske Taşları. İstanbul: Türkiye Yayınevi. Demirci, A. (2005). Ali Fuat Başgil. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 7: Liberalizm içinde (s. 282-299). İstanbul: İletişim. Demokrasi Bir Anayasa Davasıdır (1949). Hür Fikirler, 11, 548-551. Ege, N. N. (1949a). Demokrasi Cihanından Portreler. Hür Fikirler, 8, 316-327. Ege, N. N. (1949b). Demokrasi Cihanında Kadın. Hür Fikirler, 10, 420-425. Feyzioğlu, F. N. (1949). Şahsi Hürriyetlerin Teminatı Olarak Kazai ve İdari Mercilerin İstiklali Meselesi. Hür Fikirler, 9, 348-357. Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti Haberleri (1949). Hür Fikirler, 8, 335-337. Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti’nin Beyannamesi (1948). Hür Fikirler, 1, 46-50. Hür Fikirleri Yayma Cemiyetinden (1949). Dil Meselesi Hakkında. Hür Fikirler, 5, 200-206. Kahraman, H. B. (2012). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi II. İstanbul: Agora Kitaplığı. Kara, İ. (2012). Din ile Modernleşme Arasında Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri. İstanbul: Dergâh. Lequiller, J. (1949). Liberal Başmuharrirler Konferansı. Hür Fikirler, 6-7, 264-267. Lippmann, W. (1948). Şahsın Masuniyeti. Hür Fikirler, 1, 22-24. Mardin, Ş. (2008). Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim. Okyar O. F. (1949). İktisadi Buhrana Dair. Hür Fikirler, 6-7, 252-255. Önder, T. (2006). Ali Fuad Başgil. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 5: Muhafazakârlık içinde (s. 291-301). İstanbul: İletişim. Özgür N. (1949). Münevverlerimizi Bekleyen Tehlike. Hür Fikirler, 4, 177-180. Özturanlı, M. İ. (1949a). Söz ve Fikir Hürriyeti. Hür Fikirler, 412-415. Özturanlı, M. İ. (1949b). Hürriyet ve Hürriyetsizlik Karşısında Türkiye. Hür Fikirler, 9, 358-362. Sadoğlu, H. (2005). Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 7: Liberalizm. İstanbul: İletişim. Savcı, B. (1948). Hürriyet ve Demokrasi Müesseselerini Tanıma Noksanımız. Hür Fikirler, 2, 71-74. Sebük, M. A. (1948). Vatandaş Hakkı ve Ceza Kanunu. Hür Fikirler, 2, 62-65. Sebük, M. A. (1949). Demokrasinin Gerçek Yolu. Hür Fikirler, 3, 107-111. Seren, Ş. (1949). Matbuat Kanunumuzun 48. Maddesi. Hür Fikirler, 10, 409-411. Tanrıöver, H. S. (1948). Demokrasinin İstikbali. Hür Fikirler, 2, 51-54. Tosun, K. (1949). Devletçilik Meselemiz. Hür Fikirler, 4, 185-189. Üniversite Kürsülerinde Tedris Hürriyeti (1948). Hür Fikirler, 1, 39-45. Yalman, A. E. (1948). 1848-1948. Hür Fikirler, 1, 11-15. Yalman, A. E. (1949). Liberal Başmuharrirlerin Londra’daki Milletlerarası Toplantısı. Hür Fikirler, 3, 99-102. Yetim, F. (2014). Liberal Muhafazakârlık ve Düşünsel Tutarlılık Ekseninde Faklı Bir Türkiye Entelektüeli: Ali Fuat Başgil. Muhafazakâr Düşünce, S. 39, Ocak-Şubat-Mart. Yörük, A. K. (1949). Devletçilik ve Hürriyet. Hür Fikirler, 4, 147-157. Zürcher, E. J. (2005). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim.