Radical Islamism's Approach to the Kurdish Question in Turkey (1980-2002): "The Kurdish Question is the Ummah's Question"

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 336 - 364, 29.11.2021

Abdül Samet Çelikçi

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1015245

Öz

This study deals with how the Kurdish question was evaluated from a radical Islamist perspective and aims to reveal the approach adopted by radical Islamism in Turkey towards the Kurdish issue during the 1980s and 1990s. This study argues that there is a direct relationship between the ideas of radical Islamists in Turkey on the nation-state and nationalism, and the approach they adopt towards the Kurdish question, which is a national issue with an ethno-political content. Between 1980-2002, radical Islamism in Turkey, which was categorically opposed to the modern nation-state and nationalism, had adopted an overall ummah-centered and universalist political perspective and thus approached the Kurdish question from that standpoint as well. In this period, radical Islamism in Turkey has viewed the establishment of an independent Kurdish state to be a nationalist solution proposal and openly opposed it. Radical Islamism also has a clear position on the recognition of Kurdish identity and the socio-cultural rights of the Kurdish people. In thid context, radical Islamism argued that the state needed to recognize the Kurdish identity and grant the socio-cultural rights of the Kurdish people in the short run.

Anahtar Kelimeler

Radical Islamism, Kurdish Question, Naitonalism, Ummah, Islamic Union

Radical Islamism's Approach to the Kurdish Question in Turkey (1980-2002): "The Kurdish Question is the Ummah's Question"

Öz

Bu çalışma Kürt sorununun 1980’ler ve 1990’larda radikal İslamcı perspektiften nasıl değerlendirildiğini konu edinmekte ve Türkiye’deki radikal İslamcılığın Kürt sorunu karşısında nasıl bir yaklaşım benimsediğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma, Türkiye’deki radikal İslamcılığın ulus devlet ve milliyetçilik gibi yapı ve düşünceler karşısında benimsediği yaklaşım biçimiyle etno-politik içeriğe sahip milli bir mesele olan Kürt sorunu karşısında benimsediği yaklaşım biçimi arasında doğrudan bir ilişki olduğu iddiasına sahiptir. 1980-2002 arası dönemde modern ulus devlete ve milliyetçiliğe kategorik bir şekilde karşı çıkan, ümmet merkezli ve evrenselci bir perspektif benimseyen Türkiye’deki radikal İslamcılık, Kürt sorununa da bu perspektif ile yaklaşmıştır. Bu dönemde, radikal İslamcılık meselenin çözümü için bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını milliyetçi bir çözüm önerisi olarak değerlendirmiş ve bu fikri açık bir şekilde reddetmiştir. Radikal İslamcılık Kürt kimliğinin ve Kürt halkının sosyo-kültürel haklarının tanınması konusunda net bir söyleme sahip olmuştur. Bu çerçevede, radikal İslamcılık kısa vadede devlet tarafından Kürt kimliğinin tanınması ve Kürt halkının sosyo-kültürel haklarının güvence altına alınması gerektiğini savunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Radikal İslamcılık, Kürt Sorunu, Milliyetçilik, Ümmet, İslam Birliği

Kaynakça

• Aksu, İ. (1991). Kürt Meselesi ve Ulusçuluk Üzerine. Dünya ve İslam, 7, 11-22.
• Arslan, A. (1996). Kürt Sorunu Nasıl Çözülür, Haz. Nûbihar Yayınları. İstanbul: Nûbihar Yayınları.
• Aydın, M. (1988). Irak’ta Kürt soykırımı ve Bir ‘Uzun Yürüyüş’. Girişim, 37, 4-16.
• Aydın, M. (1988). Kürt Mülteciler Zor Durumda. Girişim, 38, 6-7.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasî İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bulaç, A. (1992). İslami Bir Perspektiften Kürt Sorunu. Kürd Soruşturması, Ankara: Sor Yayıncılık, s. 89-110.
• Bulaç, A. (1992). Kürt Sorunu ile Kafkasya ve Balkanlardaki Etnik Çatışmaların Mukayesesi. Mazlum-Der Kürd Sorunu Forumu, Ankara: Sor Yayıncılık, 25-38.
• Cizre Sakallıoğlu, Ü. (1998). Kurdish Nationalism From an Islamist Perspective: The Discourses of Turkish Islamist Writers. Journal of Muslim Minority Affairs, 18(1), 73-89.
• Çamurcu, K. & Günel, N. (1987). Güneydoğu Olayları. Girişim, 19, 8-19.
• Derviş, M. (1990). Güneydoğu Alev Alev. Girişim, 55, 34-36.
• Dünya ve İslam (1992). Kürt Sorunu-Türk Sorunu ve Müslümanlar. Dünya ve İslam, 9, 7-20.
• Erkilet, A. (2015). Orta Doğu’da Modernleşme ve İslami Hareketler. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Girişim (1990). Yakın Tarih Kürt Hareketleri ve Milliyetçi Eğilimler. Girişim, 53, 20-27.
• Göle, N. (2008). Melez Desenler: İslam ve Modernlik Üzerine. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gülalp, H. (2003). Kimlikler Siyaseti: Türkiye’de Siyasal İslam’ın Temelleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kavuncu, B. (1991). Ulusal Soruna Bakışlar: Cahili Duygulardan Arınalım. Yeryüzü, 13, 10-11.
• Kavuncu, B. (1992). Kürd Soruşturması, Haz. Sor Yayıncılık. Ankara: Sor Yayıncılık.
• Koca, B. (2021). “Kürtler Aslında…”: Uç Sağın Kürtlere Bakışı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koyuncu, A. A. (2018). İslâmcılık ve Demokrasi. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Mut, S. (1996). Kürt Sorunu: Hala Vakit Var. Değişim, 39, 14-16.
• Müftüoğlu, A. (1992). Kürd Sorunu Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Mazlum-Der Kürt Sorunu Forumu. Ankara: Sor Yayıncılık, 205-208.
• Müftüoğlu, A. (1996). Kürt Sorunu Nasıl Çözülür, Haz. Nûbihar Yayınları. İstanbul: Nûbihar Yayınları.
• Okçu, H. (1988). Kürtlerin Sorunu Ümmetin Sorunudur. Girişim, 37, 24-26.
• Okçu, H. (1989). Şeyh Said Kıyamı. Girişim, 47, 4-17.
• Okçu, H. (1992). Kürtlerin Sorunu Ümmetin Sorunudur. Kürd Soruşturması. Ankara: Sor Yayıncılık, 191-200.
• Öcal, H. (1989). PKK ve Doğuda Son Gelişmeler. Girişim, 48, 46-49.
• Özel, İ. (2019). Üç Zor Mesele: Teknik-Medeniyet-Yabancılaşma. İstanbul: TİYO Yayıncılık.
• Özkan, E. (1991). Kürdistan mı Kuruluyor Yoksa!. İktibas, 149, 5-8.
• Özkan, E. (1992). İslam ve İnsanlar. Mazlum-Der Kürt Sorunu Forumu. Ankara: Sor Yayıncılık, 219-224.
• Pamak, M. (1992). Kürt Sorunu ve Müslümanlar (Özeleştiri). Mazlum-Der Kürt Sorunu Forumu. Ankara: Sor Yayıncılık, 275-302.
• Şengül, S. (2005). İslâmcılık, Kürtler ve Kürt Sorunu. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık. Ed. Yasin Aktay. İstanbul: İletişim Yayınları, 525-543.
• Şentürk, H. (2011). İslamcılık: Türkiye’de İslami Oluşumlar ve Siyaset. İstanbul: Çıra Yayınları.
• Türkmen, H. (1993). Kürt Sorunu ve Müslümanların Safı. Haksöz, 32, 4-6.
• Türkmen, H. (1997). Kürt Sorunu’na Çözüm Arayışları ve İslami Tavır. Haksöz, 78, 41-50.