Osmanlı Basınında Babanzade İsmail Hakkı Bey (1909-1912)

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 381 - 394, 29.11.2021

Faysal Mayak

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.960300

Öz

Tanin gazetesinin yazarlarından biri olan Babanzade İsmail Hakkı Bey, bazen sürekli yazı yazdığı Tanin’in dışındaki gazete ya da dergilerde haber olmuş bazen de başka gazetelerde hakkında çıkan yazılara cevap vermiştir. İsmail Hakkı Bey bunlara ek olarak, 31 Mart Ayaklanması sebebiyle kaçtığı Selanik’te Tanin’in özel sayısının hazırlanmasına katkı sağlamıştır. Bahsi geçen bu özel sayıda ayaklanma ile ilgili verdiği detaylar olayın anlaşılmasına katkı sağlayacak niteliktedir. Tanin’in özel sayısında yayımlanan ve İsmail Hakkı Bey’in Selanik’te verdiği 31 Mart konulu konferansa değinen yazı ise ayaklanmayı çıkaranlar ve olayın sonuçları açısından önemli bilgiler içermektedir. Bu süreçte polemiğe girdiği nadiren görülen Babanzade, yazdığı bir makale üzerine Tasvir-i Efkâr gazetesinde yayımlanan bir açık mektuba cevap vermekten çekinmemiştir. Paris’te bulunduğu 1911 yılında kendisine atılan tokat ve bunu yapan şahsın düello teklifine İsmail Hakkı Bey’in ret cevabı vermesi, başka bir İstanbul gazetesindeki makaleye konu olmuştur. Bir Fransız gazetesine gündemi değerlendirmek amacıyla 1912 yılında verdiği mülakat ise Osmanlı siyasi hayatında yaşanan gelişmelerin hem daha iyi anlaşılmasını hem de dahi iyi aydınlatılmasını sağlamıştır. Çalışmanın amacı, Babanzade İsmail Hakkı ile ilgili Osmanlı basınında çıkan yazı ve haberleri kronolojik bir düzen içinde ele almak ve elde edilen bilgiler üzerinden dönemin matbuat düzenini ve siyasi atmosferini aktarmaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti,, II. Meşrutiyet, basın, 31 Mart ayaklanması, düello, mülakat

Babanzade İsmail Hakkı Bey in the Ottoman Press (1909-1912)

Öz

Babanzade İsmail Hakkı Bey, one of the writers of the Tanin newspaper, sometimes appeared in newspapers or magazines other than Tanin, where he wrote constantly, and sometimes replied to the articles about him in other newspapers. In addition to these, İsmail Hakkı Bey contributed to the preparation of the special issue of Tanin in Thessaloniki, where he fled due to the March 31st Uprising. The details given about the uprising in this special issue will contribute to the understanding of the event. The article published in the special issue of Tanin and referring to the conference on March 31, given by İsmail Hakkı Bey in Thessaloniki, contains important information about the people who started the uprising and the results of the event. Babanzade, who was rarely seen to be in polemic during this period, did not hesitate to reply to an open letter published in Tasvir-i Efkar newspaper, based on an article he wrote. The slap thrown at him in 1911 when he was in Paris, and İsmail Hakkı Bey's refusal to the duel offer of the person who did it, was the subject of an article in another Istanbul newspaper. The interview he gave to a French newspaper in 1912 in order to evaluate the agenda provided both a better understanding and a better illumination of the developments in Ottoman political life. The aim of the study is to deal with the articles and news in the Ottoman press about Babanzade İsmail Hakkı in a chronological order and to convey the printing order and political atmosphere of the period through the information obtained.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, II. Constitutional Monarchy, press, 31 March uprising, duel, interview

Kaynakça

• Ahmad, F. (2004). İttihat ve Terakki 1908-1914, (çev. Nuran Yavuz). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akşin, S. (1994). Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, Ankara: İmge Yayınları.
• Alan, A. (2015). Hetaw-i Kurd 1913-1914 (Değerlendirme ve Transkripsiyon). Yüksek Lisans Tezi. Mardin: Artuklu Üniversitesi.
• Avcı, Y. (2005). “Bağımsız Bulgaristan İle Osmanlı Devleti Arasında ‘Modern Diplomasi’ (1908-1912)”, Uluslararası Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Türk-Bulgar İlişkileri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi Yayınları, 291-296.
• Aysal, N. (2006). “Örgütlenmeden Eyleme Geçiş: 31 Mart Olayı”, Atatürk Yolu, 37-38, 15-53.
• Babanzade İsmail Hakkı, “Cehennemi Bir Gün”, Tanin Özel Sayı, 26 Nisan 1909 (13 Nisan 1325).
• “Babanzade Hakkı Bey’in Konferansı”, Tanin Özel Sayı, 26 Nisan 1909 (13 Nisan 1909).
• Babanzade İsmail Hakkı, “Memurinin Muhakemesi”, Tanin, 18 Haziran 1909, No: 285.
• Babanzade İsmail Hakkı, “Mahakim-i İdare Bahsi”, Tanin, 6 Temmuz 1909, No:303.
• Babanzade İsmail Hakkı, “Ismarlama Fırkalar”, Haftalık Şura-yı Ümmet, 25 Kasım 1909, No: 196.
• “Babanzade Hakkı Bey Düello Ediyor”, Alemdar, 11 Ağustos 1911, No: 95-4.
• “Bir Edepsizin Tecavüzü”, Tanin, 12 Ağustos 1911, No:1058.
• “Babanzade Hakkı Bey’le Mülakat”, Hikmet, 18 Ağustos 1912, No:17.
• Bajalan, D. R. (2010). Jön Kürtler Birinci Dünya Savaşı’ndan Önce Kürt Hareketi (1898-1914), (çev. Burcu Yalçınkaya), İstanbul: Avesta Yayınları.
• Bengi, H. (2000). Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Birinci, A. (2010). “Mehmed Şerif Paşa”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.39. 1-2.
• Çetin, A. (1998). “Hikmet”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.17, 519-520.
• Doğan, C. (2013). “Düellonun Tarihi ve Osmanlı Düellocuları”, International Journal Of Social Science, 6/1, 663-689.
• Ebuzziya, “Babanzade Hakkı Bey ve Tokat Meselesi”, Mecmua-i Ebuzziya, 18 Ağustos 1911, C. XI, S.109.
• Erol, Y. Z. (2014). Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik ve Paris-Londra Örnekleri, Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Gürdoğan, B. (1959). “İkinci Meşrutiyet Devrinde Anayasa Değişiklikleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16/1, 91-105.
• “Hakkı Bey’e Tecavüz”, Tanin, 13 Ağustos 1911, No:1059.
• Hanioğlu, M. Ş. (2010). “Şura-yı Ümmet”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.39, 240-242.
• İrtem, S. K., “Saray ve Babıalinin İç Yüzü”, Akşam, 22 Mayıs 1937.
• Kili, S. (1982). Türk Anayasaları, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Kuran, A. B. (2000). İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Mayak, F. (2020). Bir Pencere İki Manzara Babanzade İsmail Hakkı Bey’in Gözünden Osmanlı Devleti’nin İç ve Dış Politikası (1908-1913), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• “Muharrir-i Sersütun-u Tanin Hüseyin Cahid Bey’e”, Meşrutiyet, 29 Nisan 1910, No:5.
• Nazifzade Süreyya, “Açık Mektup”, Yeni Tasvir-i Efkâr, 1 Temmuz 1909, No:32.
• Özdemir, H. (2015). Babanzade İsmail Hakkı Bey’in Meşrutiyet Düşüncesi. Yüksek Lisans Tezi İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Resimli Kitap, Şubat-Mart 1329, C.8, S.47.
• Rıfat, Mevlanzade (1996). 31 Mart Bir İhtilalin Hikâyesi, Sad. Berire Ülgenci. İstanbul: Pınar Yayınları.
• “Tercüme-i Hali”, Tanin, 26 Aralık 1913, No: 1798.
• Uludağ, Z. (1996). Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi ve Spiritüalizm, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2003). Saray ve Ötesi, Haz. Nur Özmel Akın. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yalçın, H. C. (1976). Siyasal Anılar, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yalçın, H. C. (2002). Tanıdıklarım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.