Ebla Tabletleri Eski Ahit'in Tarihselliğini Destekliyormu?

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 181 - 204, 31.05.2022

Servet Doğan

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1027875

Cited By: 2

Öz

MÖ 2400-1600 yılları arasında tarihlene Ebla Uygarlığı'na ait tabletler 1975 yılında Suriye’nin Tel Mardik bölgesinde bulundu. Bu tabletlerin içeriği daha önce Mısır ve Mezopotamya metinleri üzerinden oluşan kannatlerle örtüşmüyordu. Ebla Mısır ve Mezepotamya gibi büyük bir akarsuyun etrafında değil küçük akarsularının ve yağmur sularının kontrol altına alınarak tarım yapılan bir bölgede gelişmişti. Bir grup arkeolog Ebla Uygarlığına ait olan bu tabletlerin patriarklar dönemine ait olduğunu ve Patriark isimleri de dâhil olmak üzere Eski Ahit anlatılarıyla bir dizi paralellikler taşıdığını iddia etmişlerken diğer bir grup tabletlerde Eski Ahit anlatılarını destekleyecek her hangi bir şeyin olmadığını savunmuştur. Bazıları da Ebla Uygarlığına ait inançların Eski Ahit’teki bazı inançların kaynağını oluşturduğunu ispatlamaya çalışmıştır. Ebla tabletlerinden üç ayrı grup kendilerini destekleyecek deliller aramaktadır. Benzer şekilde Ebla dilinin Eski Kenan dili, Akadcanın bir lehçesi ya da müstakil bir dil olduğu yolunda görüşler ortaya atılmıştırEbla tabletlerinin Kitabı Mukaddes arkeolojisini ya da Pan-Babilonist benzeri yaklaşımları destekleyecek malzemeler içermediği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte uzun zaman önce kaybolmuş bir Sami dilinin keşfinin ilerde yapılacak çalışmalarla Kitabı Mukaddes Araştırmaları, eski uygarlıklar ve Sami dilleri çalışmalarına katkıda bulunacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Sami Dilleri, Tarih, Arkeoloji, Ebla

The Ebla Tablets Supports THe Historicity of The Old Testament?

Öz

In 1975, Italian Archeologist found cuneiform tablets from a civilization so-called Ebla that lived between 2400-1600 BC in the Tel Mardik region of Syria. This discovery aroused great repercussions in the media and scientific circles. Some archaeologists have claimed that these tablets belonging to the Ebla Civilization belong to the patriarchal period and have a number of parallels with the Old Testament narratives, including the names of the Patriarchs. Another group have argued that there is nothing in the tablets to support Old Testament narratives. Somebody have tried to prove that the beliefs of the Ebla Civilization are the source of some beliefs in the Old Testament. Each groups argued that the Ebla tablets support themselves. Similarly, different opinions have been put forward about Ebla language. For somebody The Ebla Language is the Old Canaanite language, for anothers a dialect of Akkadian or an independent language. It is understood that the Ebla tablets neither support biblical archeology nor Pan-Babylonist approaches. However, it can be said that the discovery of a long-lost Semitic language will contribute to the study of Bible Studies, ancient civilizations and Semitic languages in future studies.

Anahtar Kelimeler

History, History of TReligions, Archeology, Semitic Languages, Ebla

Kaynakça

• Abdullah, A. C. (2021). “Memleketü Ebla. Câmi ʿatü’l-Kâhira, Külliyetü’l-Âs̠âr. https://www.academia.edu/30373988/%D9%85%D9%85%D9%84%D9%83%D8%A9_%D8%A5%D8%A8%D9%84%D8%A7_Kingdom_of_Ebla.pdf, Erişim Tarihi: 11. 11. 2021
• Archi, A.(1981) “Further Concerning Ebla and the Bible”, The Biblical Archeologist 44/3, 01. Erişim: 20.11.2021. https://pdf.zlibcdn.com/dtoken/d17b339049c40ec51f6af70d40024402/3209605.pdf
• Archi, A. (1979). "The epigraphic evidence from Ebla and the Old Testament." Biblica 60.4, 556-566.
• Biggs, R. (1980)."The Ebla tablets: An Interim Perspective." The Biblical Archeologist 43.2, 76-8. https://ur.booksc.org/s/?q=Robert+Biggs%2C+%E2%80%9CAn+Interim+Perspective%E2%80%9D. Erişim Tarihi 24.11.2021.
• Black, J. vd. (2000). A Concise Dictionary of Akkadian, Wiesbaden: Harrassowitz verlag, 2. Basım.
• Caplice, R. (2002). Introduction to Akkadian, (Roma: Editrice Pontificio Istituto Biblico.
• Catagnoti, Amalia. (2012) La Gramatica della Lingua di Ebla, Firenze: Universita di Frenze.
• Chavalas, M. A. (2013). Der Wortschatz der Ebla-Texte Morfologische und Lexikalische Analyse. Jena: Jena Universitatät.
• Danzig, D. (2003).“Ebla and The Bible, A Case Study in Comparative Semitics and Literature”. 25.07. 2010. https://www.academia.edu/827904/Ebla_and_the_Bible_A_Case_Study_in_Comparative_Semitics_and_Literature, Erişim Tarihi: 24.11.2014
• Freedman, D. N. (1978/1).“The Ebla Tablets and the Abraham Tradition” Religious Studies Center. Erişim 13 Ağustos 2021. https://rsc.byu.edu/reflections-mormonism/ebla-tablets-abraham-tradition
• Freedman, D.N. (1978/2) "The real story of the Ebla tablets: Ebla and the Cities of the Plain." The Biblical Archeologist. Erişim Tarihi: 13. 10. 2021, https://pdf.zlibcdn.com/dtoken/8973b39d6e323c07eee3b8e9a84960f1/3209440.pdf
• Freedman, N. (1977). “The Nuzi Ebla”, The Biblical Archeologist 40/1, 32-33. https://pdf.zlibcdn.com/dtoken/91b4d24c58d3b237060fc7d834328ab8/3209575.pdf. Erişim Tarihi: 12.10.2021.
• Gordon, C. H. (1989). “Ebla, Ugarit and the Old Testament”, Orient 25. https://www.jstage.jst.go.jp/article/orient1960/25/0/25_0_134/_pdf/-char/en. Erişim Tarihi: 19.11.2021. Gordon, C. H. vd. (ed.), (1987). Eblaitica: essays on the Ebla archives and Eblaite language. Winona Lake, Ind: Eisenbrauns.
• Hajouz, M. A. (2013). Der Wortschatz der Ebla-Texte Morfologische und Lexikalische Analyse. Jena: Jena Universitatät.
• Jenni, E. (1978). Lehrbuch der Hebräischen Sprache des Alten Testaments. Basel-Stuttgart: Verlag Helbing-Lichtenhahn.
• Kayyim, A. (1989). İmbaraturiyyetü Ebla. Şam: Darü’l-Ebcediyye, 1989.
• Lambdir, T. O.-Huehnergard, J. (2001). An Introduction to Aramaic of Targum, (Harvard: Department of Near Eastern Languages.
• Malbrant F-Barra J. P. ; (2005). Manual de Lengua Acadica, Zaragoza, Istituto de Estudios Islamicos y del Oriemte Proximo.
• Matthiae, P.(1995). Ebla: la città rivelata (Napoli: Electa/Gallimard.
• Oppenheim, A. L. vd. (1998). The Assyrian Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. (Chicago: Oriental Institute of the University of Chicago. Pt.
• Pettinato, G. (1976). “The Royal Archives of Tell Mardikh-Ebla”, The Biblical Archeologist 39/2, 44-52.
• Qûzî, Y. M – Rûkan, M. K. (2006).ʿAramiyyetü’l- ʿahdi’l-qadîm, qavaʿid ve nusûs, Bağdad: Matbaʿatü’l-ʿâmmî.
• Sakarya, A. (2018). G Kraliyet Sarayı Buluntuları ışığında Ebla’nın siyasi, tarihi ve Ekonomik Yapısı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schniedewind, W. M. - Hunt, Joel H. (20079). A Primer Ugaritic, Language, Culture and Literature. New York: Cambridge University Press.
• Şebâbibî, A. M. D. (2015). Nizâmü’l-hukm ve’l-idâre fî memeleketi Ebla, Yüksek Lisans Tezi. Şam: Câmiʿatü Dımeşk, Külliyetü'l Âdâb ve'l-ʿUlûmi'l-Beşeriyye.
• Wilson, C. (1977) “Ebla: Its Impact on Bible Records”. The Institute for Creation Research. https://www.icr.org/article/ebla-its-impact-bible-records. Erişim Tarihi 23 Ağustos 2021.