Öznellikle Tabiiyet Arasında Bir Başarı Hikâyesi: Sosyal Medyadaki Zayıflama Videoları Üzerine Bir Anlatı Analizi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 205 - 229, 31.05.2022

Hüseyin Çil

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1037880

Cited By: 1

Öz

Tüketim kültürünün bedenler üzerinde ürettiği tahakküm son dönemde birçok çalışmaya konu edilmiştir. Bedenin çeşitli iktidar araçlarıyla denetim altında tutulduğunu vurgulayan bu çalışmalar literatüre önemli katkılar sunmakla birlikte önemli sınırlılıkları da içermektedir. Bu çalışma, zayıflama hikâyelerini anlatan bireylere odaklanarak bu sınırlılığı aşacak yeni perspektifler sağlamayı amaçlamaktadır. Zayıflama hikâyelerinin öznellik mi tabiiyet mi ürettiği araştırmanın temel sorusunu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda popüler sosyal medya mecrası olan YouTube’da 6’sı kadınlar 4’ü erkekler tarafından anlatılan toplam 10 zayıflama hikâyesi üzerine anlatı analizi yürütülmüştür. Sonuç olarak, çalışmada, zayıflama hikayelerinin dualist bir yapısı olduğu görülmüştür. Zayıflama hikayeleri bir öznellik üretme potansiyeli taşımaktadır. Ancak bu öznellik, tözsel olmaktan uzak bir süreçle ortaya çıkar. Ne otonom bir özneyi ne de mutlak tabiiyeti öne çıkarır. İktidar mekanizmalarına sürekli bir boyun eğişle oluşmadığı gibi otonom bir öznenin kendi kararlarının dolaysız bir sonucu da değildir. Anlatılara göre öznellik, bu iki kutup arasında bir sarkaç gibi sürekli gidiş gelişlerde belirginlik kazanan bir durumdur.

Anahtar Kelimeler

Beden, İktidar, Sosyal Medya, Öznellik, Tahakküm

A Success Story Between Subjectivity and Subjection: A Narrative Analysis of Weight Loss Videos on Social Media

Öz

The domination produced by the consumption culture on bodies has been the subject of many studies. Emphasizing that the body is kept under control by various power tools, these studies make important contributions to the literature, but also contain important limitations. This study aims to provide new perspectives to overcome this limitation by focusing on individuals who tell their weight loss stories. The main question of the research is whether the weight loss stories produce subjectivity or subjection. In this direction, a narrative analysis was conducted on a total of 10 weight loss stories, 6 women and 4 men, on YouTube. As a result, in the study, it was seen that the weight loss stories had a dualist structure. Weight loss stories have the potential to produce subjectivity. However, this subjectivity emerges through a process that is far from being substantial. It neither emphasizes an autonomous subject nor absolute subjection. It is not formed by a permanent subordination to power mechanisms, nor a direct result of an autonomous subject's own decisions. In the context of narratives, subjectivity is a situation that becomes evident in the constant oscillations between these two poles like a pendulum.

Anahtar Kelimeler

Body, Power, Social Media, Subjectivity, Domination

Kaynakça

• Ahmed, A. (2013). Structural narrative analysis: Understanding experiences of lifestyle migration through two plot typologies. Oualitative Inquiry, 19(3), 232-243.
• Arık, E. (2013). Sıradan insanın yükselişi: Sosyal medya şöhretleri. İletişim ve Diplomasi(1), 97-112.
• Babacan, M. E. (2016). Yeni medya ve toplumsal iktidar bağlamında özne. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 519-542.
• Bamberg, M. (2010). Who am I? Narration and its contrubituon to self and identity. Theory ve Psychology, 21(1), 1-22.
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim toplumu (6. b.). (H. Deliçaylı ve F. Keskin, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan modernite. (S. O. Çavuş, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
• Bayhan, V. (2011). Tüketim toplumunda bireyin ontolojik mottosu: "Tüketiyorum Öyleyse Varım". Sosyoloji Konferansları(43), 221-248.
• Beck, U. (2013). Siyasallığın icadı (3. b.). (N. Ülner, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Beck, U. (2014). Risk toplumu (2. b.). (K. Özdoğan, ve B. Doğan, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bengtsson, T. T. and Andersen, D. (2020). Narrative analysis: Thematic, structural and performative. M. Margaretha Järvinen and N. Mik-Meyer (Ed.) içinde, Qualitative analysis (s. 265-282). London: SAGE Publications.
• Berman, M. (2019). Katı olan her şey buharlaşıyor (20. b.). (Ü. Altuğ ve B. Peker, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bococ, R. (1997). Tüketim. (İ. Kutluk, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Bourdieu, P. (2016). Akademik aklın eleştirisi. (P. B. Yalım, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bulut, S. (2020). Güzellik ve sağlığın endüstrileşmesi ve ticarileştirici söylemlerin sosyal medyada inşası: Instagram örneği . Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 1031-1056.
• Cederström, C. ve Spicer, A. (2017). Sağlık hastalığı. (E. Gökyaran, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Chaney, D. (1999). Yaşam tarzları. (İ. Kutluk, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Cirhinlioğlu, Z. ve Cirhinlioğlu, F. (2011). Postmodern sağlığın yükselişi ve düşüşü. K. Canatan (Ed.) içinde, Beden sosyolojisi (s. 395-412). İstanbul: Açılım Kitap.
• Dardot, P. ve Laval, C. (2018). Dünyanın yeni aklı -neoliberal toplum üzerine deneme-. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi-I. (L. Arslan-Özcan, Çev.) Ankara: Dost Kitebevi Yayınları. Demez, G. (2012). Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslarası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 512-532.
• Demir, S. T. (2017). Ten medeniyeti. İstanbul: Açılım Kitap.
• Dervişcemaloğlu, B. (2016). Anlatıbilimine giriş (2. b.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Erdem, B. N. ve Başal-Yıldız, A. C. (2019). "İdeal"in sınırında bir mücadele: Beden Olumlama Hareketi üzerine bir alımlama analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1483-1506.
• Ertan, C. (2017). Dövmeli bedenler. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Featherstone, M. (1991). The body in consumer culture. M. Featherstone, M. Hepworth and B. S. Turner (Ed.) içinde, The Body: Social proces and cultural theory (s. 170-195). London: SAGE Publications.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü (3. b.). (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fiske, J. (1989). Reading the popular. London: Routledge.
• Foucault, M. (2001). Benlik teknolojileri. L. H. Martin, H. Gutman ve H. P. Hutton (Ed.) içinde, Kendini bilmek (G. Çağalı Güven, Çev., s. 22-75). İstanbul: Om Yayınevi.
• Foucault, M. (2006). Kliniğin doğuşu. (Ş. Ünsaldı, Çev.) Ankara: Epos Yayınları.
• Foucault, M. (2019a). Biyopolitikanın doğuşu (2. b.). (A. C. Taylan, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2019b). Özne ve iktidar. (I. Ergüden ve O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Frank, A. W. (1991). For a sociology of the body: An analytical review. M. Featherstone, M. Hepworth and B. S. Turner (Ed.) içinde, The Body: Social proces and cultural theory (s. 36-102). London: SAGE Publications.
• Franzosi, R. (1998). Narrative analysis-or why (and how) sociologists should be interested in narrative. Annual Reviev Sociology, 24, 517-554.
• Fromm, E. (2004). Çağdaş toplumların geleceği. (A. Arıtan, ve K. H. Ökten, Çev.) İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Genç, M. (2020). Güzelliğin politikası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Giddens, A. (2014). Modernite ve bireysel kimlik (2. b.). (Ü. Tatlıcan, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Günindi-Ersöz, A. (2010). Tüketim toplumunda "sıfır beden" söylemi: Neden ve sonuçları üzerine sosyolojik bir değerlendirme. Hacettepe Üniverstesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27(2), 37-53.
• Güz, H. ve Şahin, G. (2018). Sosyal medya iletişiminin yeni aracı olarak bedenler ve benliklerin dramaturjik bir analizi. Ulslararası Sosyal Bilimler Dergisi , 1(2), 235-254.
• Güzel, E. (2013). Güzellik dayatması altında tüketim nesnesine dönüşen kadın. Global Media Journal, 4(7), 81-96.
• Halse, C. (2009). Bio-Citizenship: Virtue discourses and the birth of the bio-citize. J. Wright and V. Harwood (Ed.) içinde, Biopolitics and obesity epidemic (s. 45-58). United Kingdom: Routledge.
• Hardt, M.ve Negri A. (2003). İmparatorluk. (A.Yılmaz, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Harvey, D. (2005). A brief history of neoliberalism. Newyork: Oxford University Press.
• Heavey, E. (2015). Narrative bodies, embodied narratives. A. De Fina and A. Georgakapulou (Ed.) içinde, The handbook of narrative analysis (s. 429-446). Oxford: WILEY Blackwell.
• İmren, M. (2018). İşte benim kimliğim: Moda ve medyanın kadınların kimlik inşası ve ideal beden söylemlerindeki rolü üzerine. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 4(1), 103-111.
• İnceoğlu, Y. ve Kar, A. (2016). Yeni güzellik ikonları: İnsan bedeninin özgürlüğü mü mahkumiyeti mi?. Y. İnceoğlu ve A. Kar (Ed.) içinde. Kadın ve bedeni (s. 73-100). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Köse, H. (2011). Tüketim toplumunda bir “Sosyal Beden” kurgusu olarak kadın. Selçuk İletişim, 6(4), 76-89.
• Labov, W. (1972). Language in the Inner City: Studies in the Black English vernacular. Philedelphia: University of Pennsylvania Press.
• Langellier, K. M.and Peterson, E. E. (2004). Storytelling in daily life: Performing narrative. Philadelphia: Temple University Press.
• Le Breton, D. (2016). Bedene veda. (A. U. Kılıç, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Marcuse, H. (1990). Tek boyutlu insan (2. b.). (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea Yayınları.
• Marx, K. (2011). Kapital. (A. Bilgili, Çev.) Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (2018). Grundrisse (4. b.). (S. Nişanyan, Çev.) İstanbul: Birikim Kitapları.
• McAdams, D. P. and McLean, K. C. (2013). Narrative identity. Current Directions in Pyschological Science, 22(3), 233-238.
• Moses, J. W., ve Knutsen, T. L. (2020). Bilmenin yolları: Toplumsal ve siyasal araştırmalarda rakip metodolojiler. (İ. Kıvılcım, ve E. B. Ersöz, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
• Moulin, A. M. (2013). Tıbbın karşısında beden. A. Corbin, J. Courtine ve G. Vigarello (Ed.) içinde, Bedenin tarihi 3 (s.15-57). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Narmanlı, D. (2020). "Nasıl 30 Kilo Verdim?" Vloggerların zayıflama öykülerinde toplumsal sınıfların izleri. Selçuk İletişim, 13(3), 1055-1080.
• Okumuş, E. (2011). Bedene müdahalenin sosyolojisi. K. Canatan (Ed.) içinde, Beden sosyolojisi (s. 45-65). İstanbul: Açılım Kitap.
• Öngören, B. (2015). Sosyolojik açıdan sağlıklı beden imgesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi , 16(34), 25-45.
• Öztaş, F., ve Özbolat, A. (2019). Sekülerleşme perspektifinden bedenin tüketim bağlamında araçsal konumlanışı. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergi, 6(2), 279-299.
• Read, J. (2012). Homo economicus’un bir soykütüğü: neoliberalizm ve öznelliğin üretimi. (Ş. Öztürk, Çev.). Cogito, 70-71, s. 82-95.
• Richardson, L. (1990). Narrative and sociology. Journal of Contemporary Etnography, 19(1), 116-135.
• Riessman, C. K. (2004). Narrative analysis. M. S. Lewis-Beck, A. Bryman and T. F. Liao (Ed.) içinde, The SAGE encyclopedia of social science research method (Cilt 2, s. 705-709). California: SAGE Publications.
• Senemoğlu, O. (2017). Tüketim, tüketim toplumu ve tüketim kültürü: Karşılaştırmalı bir analiz . İnsan ve İnsan, 4(12), 66-86.
• Sırma, Ç. S. (2018). Zayıflığın sosyo-kültürel inşası bağlamında gençlerde zayıf bedene sahip olmanın anlamı. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 6(14), 149-170.
• Simmel, G. (2013). Modern kültürde çatışma (9. b.). (T. Bora, N. Kalaycı ve E. Gen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Strangelove, M. (2010). Watching youtube. Toronto: University of Toronto Press.
• Strinati, D. (2004). An ıntroduction to theories of popular culture. London: Routledge.
• Taşdelen, B. (2020). İdeal yaşam örneği: Sosyal medyanın mükemmel bedenleri. The Journal of Social Science, 4(7), 175-190.
• Timurturkan, M. (2013). Tıbbi söylem ve iktidar: Medyada "Diyet-Zayıflık-Sağlık" ilişkisi etrafında bedenin denetimi. 3(1), 237-252.
• Turner, B. S. (1991). The discourse of diet. M. Featherstone, M. Hepworth and B. S. Turner (Ed.) içinde, The Body: Social proces and cultural theory (s. 157-169). London: SAGE Publications.
• Turner, B. S. (2011). Tıbbi güç ve toplumsal bilgi. (Ü. Tatlıcan, Çev.) Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Yaktıl-Oğuz, G. (2005). Bir güzellik miti olarak incelik ve kadınlarla ilgili beden imgesinin televizyonda sunumu. Selçuk İletişim, 4(1), 31-37.