Century-old Independence March Discussions: Disowned National Ethos and the Problem of Nation-Building

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 419 - 431, 30.11.2022

Vefa Can Kaya

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1103809

Öz

National anthems are national symbols that reveal the identity and character of nations, their goals and aspirations. The social actors who manufacture and distribute national symbols as sociologically constructed objects are political elites. In this context, the desire of the political elites to benefit from the binding and unifying function of the anthem in the process of constructing and adopting the national anthems is a common feature in all marches. The process of accepting, adopting and discussing a poem as a national anthem provides important clues about the constructed national identity. In this article, the hundred-year course of the debates on the National Anthem will be discussed in the context of Turkish political history and the problem of nation-building. In this context, when the course of the debates is followed, it will be revealed that the gap between the official ideology and the national anthem gradually deepened and the gap created was filled by the ideological anthems accompanying alternative ideologies among the younger generations in the political environment of the 1970s. It is stated that with the September 12 military coup, the political elites who wanted to establish a new national unity ideology in the social and political field used the national anthem as a means of political violence, and in response to this, an environment emerged in which the national anthem was identified with the oppressive and authoritarian understanding of the state. As a result, it is revealed that the national identity problem in Turkey has deepened over the course of the 100-year-old national anthem debates.

Anahtar Kelimeler

National Anthems, Turkish National Anthem, Nation-Building, Kemalism, Nationalism

İstiklâl Marşı Tartışmalarının Yüz Yılı: Sahiplenilmeyen Milli Ethos ve Ulus İnşası Problemi

Öz

Milli marşlar milletlerin kimliğini ve karakterini, hedeflerini ve arzularını ortaya koyan ulusal sembollerdir. Sosyolojik açıdan inşa edilmiş nesneler olarak ulusal sembolleri imal eden ve dağıtımını sağlayarak meşruiyet kazanmasını sağlayan toplumsal aktörler ise siyasal seçkinlerdir. Bu çerçevede siyasal seçkinlerin milli marşların inşa edilmesi ve benimsetilmesi sürecinde marşların toplumu bağlayıcı ve birleştirici işlevinden faydalanma istekleri bütün marşlarda ortak özellik olarak karşımıza çıkar. Bir şiirin milli marş olarak kabul edilmesi, benimsenmesi ve tartışılması süreci, inşa edilen ulusal kimliğe ilişkin önemli ipuçları sunar. Bu makalede, İstiklâl Marşı’na ilişkin tartışmaların yüz yıllık seyri Türk siyasi tarihi bağlamında ve ulus inşası problemi çerçevesinde ele alınacaktır. Bu çerçevede tartışmaların seyri takip edildiğinde, resmi ideoloji ile milli marş arasında açılan makasın giderek derinleştiği ve oluşan boşluğun 1970’li yılların politik ortamında genç kuşaklar arasında yayılan radikal ideolojilere eşlik eden alternatif ideolojik marşlar tarafından doldurulduğu görülmektedir. 12 Eylül darbesi ile toplumsal ve siyasal alanda yeni bir ulusal birlik ideolojisi kurmak isteyen siyasal seçkinlerin milli marşı siyasal şiddet aracı olarak kullandıkları ve buna tepki olarak İstiklâl Marşı’nın baskıcı ve otoriter devlet anlayışıyla özdeşleştirildiği bir ortamın oluştuğu ifade edilebilir. Sonuç olarak İstiklâl Marşı tartışmalarının yüz yıllık seyri üzerinden Türkiye’de ulusal kimlik sorununun derinleştiği ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Milli Marşlar, İstiklal Marşı, Ulusal Kimlik, Kemalizm, Milliyetçilik

Kaynakça

• Arabacı, C. ve Şahin, B. (2018). İstiklâl Marşı’nı Değiştirme Çabaları ve Milli Şair’de Dirilmek, İstanbul: Çizgi.
• Cerulo, K. A. (1989). Sociopolitical Control and the Structure of National Symbols: An Empirical Analysis of National Anthems. Social Forces, 68/1, 76-80.
• Danışma Meclisi Tutanak Dergisi (1982). Cilt 7, Birleşim: 121, Toplantı: 3.
• Demirel, T. (2017). Adalet Partisi: İdeoloji ve Politika, İstanbul: İletişim.
• Erişirgil, M.E. (2017). İslâmcı Bir Şairin Romanı: Mehmet Âkif, Ankara: Atlas.
• Heper, M. (2018). Türkiye’de Devlet Geleneği, İstanbul: Doğu-Batı.
• https://www.yenisafak.com/yazarlar/ismet-ozel/iade-i-itibar-46817 Erişim Tarihi 29.01.2022
• https://www.karar.com/yazarlar/besir-ayvazoglu/nazima-gore-yahya-kemal-ve-akif-4506 Erişim Tarihi 29.01.2022
• https://www.dunyabizim.com/istikll-marsi-tahrif-edildi-mi-makale,2243.html Erişim Tarihi 29.01.2022
• https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=4162 Erişim Tarihi 27.01.2022
• Kara, İ. ve İbanoğlu, F. (2011). Sessiz Yaşadım: Matbuatta Mehmet Âkif 1936-1940, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Kara, İ. (2021). Bir Düşünce Tarihi Metni Olarak İstiklâl Marşı, İstanbul: Dergâh.
• Kısakürek, N.F. (1975). Bâbıâli, İstanbul: Büyük Doğu.
• Kocabaş, K. (2016). Sandıktan Çıkan Belgelerle İstiklal Marşı’nın İstikbal Mücadelesi, İstanbul: Çizgi.
• Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre: 1, Cilt: 9, İçtima: 2, İstanbul: TBMM Basımevi.
• Özbudun, E. (1995). Türkiye’de Devlet Seçkinleri ve Demokratik Siyasal Kültür, Türkiye’de Demokratik Siyasal Kültür, Der. Ergün Özbudun, Ankara: Türk Demokrasi Vakfı, 1-42.
• Öztürkçü, İ. (2015). “Mehmet Âkif’i Nasıl Bilirdiniz?” Âkif’in Vefatından Sonra Yeni Adam Dergisi’nde Yapılan Anket. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 12, 7-51.
• Turinay, N. (2007). “İki İktidar Değişimi Döneminde Mehmet Âkif ve İstiklâl Marşı Tartışmaları (1937-1938)”, Mehmet Âkif, Türkiye’de Modernleşme ve Gençlik, Der. D. Mehmet Doğan, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Zürcher, E.J. (1993). Turkey: A Modern History, Londra: I.B. Tauris.