Ulysses' Gaze: In Pursuit Of The Eternal Now Amidst The Ruins Of The Balkans

Yıl 2023, Osmanlı'dan Günümüze Balkanlar, 28 - 44, 20.10.2023

Kemal Çelik

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1316751

Öz

From the inception of cinema, the concept of time has been one of the most important issues in filmmaking. Unlike other art forms, cinema has the unique ability to manipulate time, allowing for techniques such as flashbacks and flashforwards. Many filmmakers have utilized these techniques in their works. However, some directors have approached the notion of time in a different way, capturing time as a transcendental instrument in their films. This understanding, referred to as the cinema of eternal now, is a product of filmmakers' endeavor to touch upon the eternal within the realm of the mortal. In this study, the manifestations of this endeavor are examined through the film "Ulysses' Gaze." The film, which explores the century-long history of the Balkans through the lens of the Manakis Brothers' early films, seeks to depict a non-linear quest for the eternal now. Angelopoulos, the director, rejects the chronological narrative of time and compresses it, aiming to reach a sort of atomic present. This can be seen as both the director's personal longing, pain, and sorrow in his own history, as well as his effort to resist the destruction and misery in the history of the Balkans.

Anahtar Kelimeler

Theo Angelopoulos, Ulysses's Gaze, Transcedence, Eternal Now, Eternal Now Cinema

Ulis’in Bakışı: Balkan Yıkıntılarında Ebedi Şimdinin İzinde

Öz

İlk sinema filminden itibaren sinemada zaman meselesi sinemanın en önemli gündemlerinden biri olmuştur. Nitekim sinema diğer sanatlardan farklı olarak zamanı işleme noktasında geri dönüş ve ileriye gidiş (flashback ve flashforward) gibi farklı imkanlara sahiptir. Zira pek çok yönetmen de bu tür tekniklere başvurmuştur. Ancak bazı yönetmenler zaman meselesini farklı bir şekilde ele almış, zamanı bir aşkınlık aracı olarak filmlemişlerdir. Ebedi şimdinin sineması olarak tanımlanan bu anlayış yönetmenlerin bir beşer olarak fani olanın içinde ebedi olana temas etme çabasının bir ürünüdür. Bu çalışmada Ulysses’ Gaze filmi üzerinden bu çabanın görünümleri ele alınmıştır. Buna göre Balkanların yüz yıllık tarihini Manaki kardeşlerin ilk filmleri üzerinden lineer olmayan bir şekilde ele alan film bir tür ebedi şimdi arayışı içindedir. Angelopoulos zamanın kronolojik anlatımını reddederek zamanı sıkıştırmış ve bir türden atomik şimdiye ulaşmaya çalışmıştır. Bu hem yönetmenin kendi bireysel tarihindeki özlem, acı ve kedere, hem de Balkanların tarihindeki yıkım ve sefalete karşı koyma çabası olarak görülebilir.

Anahtar Kelimeler

Theo Angelopoulos, Ulis'in Bakışı, Aşkınlık, Ebedi Şimdi, Ebedi Şimdinin Sineması

Kaynakça

• Agamben, G. (2009) “What is the contemporary?” What is an apparatus? And other essays, (D. Kishik & S. Pedatella, trans.) Stanford University Press, Stanford, pp. 39-54. Retrieved from: https://soundenvironments.files.wordpress.com/2011/11/agamben-what-is-and-apparatus.pdf
• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Ankara, Turkey: Öteki Yayınevi.
• Bazin, A. (2005). What Is cinema?. California, USA: University of California Press.
• Belkıs, A. T. (1997). Patikalar, "özne, ben ve tarih hakkında". Ankara: İmge Yayınları.
• Çelebi, S. (2019). The concept of remembering in Angelopoulos’ cinema. İstanbul, Turkey: Bahcesehir University.
• Çelik, K. (2023). In pursuit of transcendence in cinema: the cinema of eternal now. İçtimaiyyat Sosyal Bilimler Dergisi [Journal of Social Sciences of Society], X(X), XX-XX.
• Deleuze, G. (1991). Bergsonism. New York, USA: Zone Books.
• Deleuze, G. (1997a). Cinema 1: the movement-image. Minnesota, USA: University of Minnesota Press.
• Deleuze, G. (1997b). Cinema 2: the time-image. Minnesota, USA: University of Minnesota Press.
• Eco, U. (2012). Yorum ve aşırı yorum, translated by K. Atakay. İstanbul, Turkey: Can Yayınları.
• Eliade, M. (1992). Kutsal ve din dışı, translated by M. Ali Kılıçbay. Ankara, Turkey: Gece.
• Eliade, M. (1994). Ebedi dönüş mitosu, translated by Ali Berktay. Ankara, Turkey: İmge.
• Fainaru, D. (2001). Theo Angelopoulos interviews. USA: University Press of Mississippi.
• Gögercin, A. (2003). Edebiyat ve sinema ilişkisinde farklı bir örnek Roger Grenier in sine romanı, Selçuk İletişim Dergisi, [3]. Konya, Turkey: Selçuk İletişim.
• Grønstad, A. (2015). ‘Nothing ever ends’: Angelopoulos and the image of duration. In A. Koutsourakis & M. Steven (Eds.), The Cinema of Theo Angelopoulos (pp. 264-274). Edinburgh University Press.
• Gül, U. (2018). Modern sinema ve mitoloji: angelopoulos sinemasında yunan mitolojisinin. Unpublished doctoral dissertation, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, Turkey.
• Halbwachs, M. (2016). Hafızanın toplumsal çerçeveleri, (B. Uçar, trans.) Ankara, Turkey: Heretik Yayınları.
• Heidegger, M. (1968). What is called thinking?. USA: Harper & Row Publisher.
• Horton, A. (1997). The Films of theo angelopoulos: a cinema of contemplation. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• İlbey, A. D. (2014). Vaktin oğlu kimdir?. Retrieved from https://www.tyb.org.tr/vaktin-oglu-kimdir-15984yy.htm
• Kökek, D. (2022). Resimsel manzaradan sinemasal manzaraya: Angelopoulos. İstanbul, Turkey: İstanbul Üniversitesi.
• Lakka, M. (2006). The rhythm-image: aesthetic experience in the work of Theo Angelopoulos and Bill Viola (Doctoral dissertation). Goldsmiths College, University of London.
• Makriyannakis, V. (2023). Nostalgia for utopia in the films of Theo Angelopoulos. Journal of Greek Media & Culture, 9(1), 41-55. https://doi.org/10.1386/jgmc_00067_1
• Makrygiannakis, V. (2008). The films of Theo Angelopoulos: A voyage in time (Doctoral dissertation). Edinburg: The University of Edinburgh.
• Kolovos, N. Θόδωρος Αγγελόπουλος. (1990). αθήνα, αιγόκερως [Athens, Capricorn]. Athens, Greece: Αιγόκερως.
• Ning, N. C. (2017). Abstract of dissertation entitled slow aesthetics and traumatic history in Theo Angelopoulos’s trilogy of silence. (unpublished master's thesis). Hong Kong: The University of Hong Kong.
• Orr, J. (2000). The art and politics of film, Edinburgh: Edinburgh University Press, pp.50 -63.
• Plato. (2002). Phaedo, (D. Gallop, trans.) USA: Oxford University Press.
• Pomeroy, A. (2011). The sense of epiphany in Theo Angelopoulos' Ulysses' Gaze. Classical Receptions Journal, 3(2), 213-226. https://doi.org/10.1093/crj/clr006
• Rodowick, D. N. (1997). Gilles Deleuze’s time machine. Durham, London: Duke University Press.
• Scharader, P. (2017). Sinemada aşkın üslup, (K. Çelik, trans.) İstanbul, Turkey: İnsan Sanat.
• Steiner, G. (1994). Heidegger, (S. Kalkan trans.). İstanbul, Turkey: Vadi Yayınları.
• Karakaya, T. (2000). Çağdas felsefi düşünceler. Isparta, Turkey: Fakülte Kitabevi.
• Tezcan, V. (2016). Tarkovsky’de sanat yapıtı: özdeğin sınırlarını. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütüsü Dergisi. Tornidike, E. The psychology of learning. (1914). New York, USA: Teachers College.