Alman Kültürel Bellek Mekânı Yaratmada ‘Lorelei’ İmgesi ve Clemens Brentano’nun ‘Zu Bacharach am Rheine’ Baladına Dâir Mülâhazalar

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 558 - 572, 30.11.2024

Tunahan Eren Arslan

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1364547

Öz

Kültürel bellek; sanat, edebiyat, müzik ve diğer yaratıcı ifadeler için ilham kaynağıdır. Kültürel bellek, toplulukların iç tutarlılığını ve dayanışmasını destekler. Ortak bir geçmişe sahip olmak, insanları bir araya getirir. Edebî metinleri anlamanın temel adımlarından biri yazarın metin oluştururken başvurduğu kaynakların bilinmesidir. Bu minvalde çalışmamızın odak noktası, Alman kültürel mirasının önemli bir simgesi ve efsanevî bir karakter olan Lorelei’dir. Lorelei, özellikle Ren Nehri'nin kıyısında bulunan eşsiz bir güzelliğe sahip olan “Lorelei Kayası” ile bağlantılıdır. Bu kaya, Alman siyaseti, tarihi, folkloru, turizmi ve ekonomisinde önemli bir rol oynamakta olup Alman edebiyatı ve kültürü içinde, Lorelei efsanesi büyük bir öneme sahiptir ve birçok şair ve yazar tarafından eserlerine konu edilmiştir. Lorelei, Almanya'da Sankt Goarshausen kasabasının yakınlarında yer alan ve 132 metre yüksekliğindeki dik bir jeolojik kaya formasyonundan adını almıştır. Bu kaya, 2002 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Alanı olarak kabul edilmiştir. Ayrıca Lorelei Kayası, Almanya’nın turistik bölgelerinden biri haline gelmiş ve ziyaretçiler için büyüleyici bir çekim merkezi olmuştur. Lorelei, Alman kültürel belleğinde güzellik, doğanın gücü, tehlike ve büyüyü temsil eden sembolik bir figürdür ve Almanya’nın kültürel mirasının ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilmektedir. Bu makalede irdelenen Clemens Brentano'nun “Zu Bacharach am Rhein” adlı baladı, şiir ile kültürel bellek arasındaki sembiyotik bağı kanıtlar niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Bellek, Kültürel Miras, Almanya, Lorelei, Clemens Brentano

The 'Lorelei' Image in German Cultural Memory and Observatıons on Clemens Brentano's 'Zu Bacharach Am Rheıne' Ballad

Öz

Cultural memory is an inspiration for art, literature, music, and other creative expressions. Cultural memory supports the cohesion and solidarity within communities. Having a common past brings people together. One of the fundamental steps in understanding literary texts is knowing the sources that the author referred to when creating the text. In this context, the focal point of our work is Lorelei, an important symbol and legendary character in German cultural heritage. Lorelei is particularly associated with the unique beauty of the ‘Lorelei Rock’ located on the banks of the Rhine River. This rock plays a significant role in German politics, history, folklore, tourism, and economy and holds great importance within German literature and culture, having been featured in the works of numerous poets and writers. Lorelei, named after a steep geological rock formation that stands 132 meters tall near the town of Sankt Goarshausen in Germany, was designated as a UNESCO World Heritage Site in 2002. Additionally, Lorelei Rock has become one of Germany's tourist attractions, captivating visitors with its enchanting allure. Lorelei is a symbolic figure in German cultural memory, representing beauty, the power of nature, danger, and enchantment, and is considered an integral part of Germany's cultural heritage. In this article, Clemens Brentano's ballad 'Zu Bacharach am Rhein' demonstrates the symbiotic relationship between poetry and cultural memory.

Anahtar Kelimeler

Cultural Memory, Cultural Heritage, Deutschland, Lorelei, Clemens Brentano

Kaynakça

• Aristoteles. (1987). Poetika, (çev: İ. Tunalı), İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek. (çev, A. Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bağır, M. (2018). Aristoteles'in mimesis ve katarsis kavramları üzerinden bir film incelemesi: Dogville, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Dergisi, S. 2, İzmir, 36-55.https://dergipark.org.tr/tr/pub/egemiadergisi/issue/36758/398437
• Baysal, N. (2020). Türk halk kültüründe su. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Bellmann, W. (1980). Brentanos Lore Lay-Ballade und der antike echo-mythos. Detlev Lüders (Ed.), Clemens Brentano. Beiträge des kolloquiums im freien Deutschen hochstift 1978 (s. 1-9) içinde. Tübingen: De Gruyter.
• Gajek, B. (2002). Orient-Italien-Rheinlandschaft. Von der dreifacher ‘Heimat alles wunderbaren’. Zu Clemens Brentanos Lore Lay. Gunter E. Grimm (Ed.), Gedichte und interpretationen. Deutsche balladen (s. 137- 159) içinde. Stuttgart: Reclam.
• Çetin, N.E. (2018). Bir kültürel bellek mekânı olarak ninnilerde militarist kültürün aktarımı. Kültürel belleğe yolculuk (s. 120-141) içinde. Ankara: Epos Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Dischner, G. (1972). Ursprünge der Rheinromantik in England. Zur Geschichte der romantischen Ästhetik. Frankfurt.
• Ergöz, R. - Doğan, O. (2020). Kültürel bellek mekânı ve milli kimlik yaratmada Pınarbaşı ağıtlarının işlevi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 1(47), 29-43. https://doi.org/10.17498/kdeniz.764046
• Ersoy, R. (2009). Sözlü tarih folklor ilişkisi Baraklar örneği. Ankara: Akçağ Yayınları
• Essen, E. (1964). Clemens Brentano. Lore Lay. Rupert Hirschenauer-Albrecht Weber (Ed.), Wege zum gedicht (s. 240-268) içinde. München und Zürich: Schnell & Steiner.
• Girard, R. (2013). Romantik yalan ve romansal hakikat edebi yapıda ben ve öteki, (çev: A. E. İldem), İstanbul: Metis Yayınları.
• Goos, G. (2023). The Loreley. Usingen, 18-31.
• İlhan, M.E. (2018). Kültürel bellek - Sözlü kültürden yazılı kültüre hatırlama / Halkbilimsel bir yaklaşım denemesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Kirshenblatt-Gimblett, B. (1998). Folklore’s crisis. The Journal of American Folklore. Vol. 111, No. 441, Summer, 281-327.
• Lawrie, B.S. (2017). Lorelei and the beautiful Lau: The portrayal of water nymphs in seminal works of 19th century German literature. (Master tezi, Waikato Üniversitesi, Hamilton/Yeni Zelanda). Erişim adresi: https://researchcommons.waikato.ac.nz/handle/10289/11081
• Lentwojt, P. (1998). Die Loreley in ihrer landschaft: Romantische dichtungsallegorie und klischee. Frankfurt: Peter Lang GmbH, Internationaler Verlag der Wissenschaften.
• Metin, A.K. (2014). Mekan ve zaman odağında hafıza, Ankara: Türk Dili Özel Sayısı Mekan-Hafıza-Edebiyat, S.47. Nora, P. (2006). Hafıza mekânları, (çev. M. E. Özcan), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Oğuzhan Börekçi, Ü. A. (2013). Kültürel bellek inşası bağlamında “Estergon Kalesi” romanına dair bir okuma. Uluslararası Türkiye – Macaristan İlişkileri Sempozyumu ve Türk Sanatları Karma Sergisi (s. 127-136) içinde, Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu: Macaristan.
• Oğuzhan Börekçi, Ü. A. (2020). Tarih bilinci ve kültürel bellek inşası bağlamında bir analiz: Fatih İstanbul kapılarında. İçinde geçmişten günümüze toplumsal hafıza: anlatı türleri ve ritüeller üzerinden analizler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Opačak, R. (2020). “Intertextualität als Erzählmittel in Süskinds Roman Das Parfum”. J.-J.-Strossmayer-Universität in Osijek Fakultät für Geistes- und Sozialwissenschaften Osijek Vordiplomstudium der deutschen Sprache und Literatur. Osijek.
• Uğurlu, E. K. (2014). Kültürel bellek aktarıcısı olarak ninni, Millî Folklor, S.102, 43-52.https://dergipark.org.tr/tr/pub/egemiadergisi/issue/36758/398437
• Sarlo, B. (2012). Geçmiş zaman bellek kültürü ve özneye dönüş üzerine bir tartışma, (çev. P. Bayaz Charum -D. Ekinciİstanbul: Metis Yayınları.
• Strauss, L.C. (1994). Irk tarih kültür, (çev. H. Bayrı), İstanbul: Metis Yayınları.
• Şahin, V. (2013). Kültürümüzde türkü sempozyumu bildirileri (22-25 Ekim 2011). Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Temur, N. (2017). Bir kültürel bellek mekânı olarak Mahtumkulu Divanı. Türkbilig, S. 34, 173-178.
• Tökel, D.A. (2012). Edebiyat mitolojinin mitoloji edebiyatın neresinde?, Bizim Külliye, S. 51, Elazığ, 23 -29.
• Tümmers, H. J. (1994). Der Rhein Eın Europäıscher Fluss und Seıne Geschıchte. München.
• Elektronik Kaynaklar
• URL1:https://www.romantischer-rhein.de/en/rhine-romanticism-and-the-region/majestic-unesco-world-heritage/unesco-world-heritage-site-upper-middle-rhine-valley (E.T. 21.09.2023)