Türk-Alman Karma Evliliklerinde Aile Olma Durumları: Çocuk Üzerinde Kültürel ve Dini Konularda Karar Alma Biçimleri

Yıl 2025, Sayı: Aile Özel Sayısı, 94 - 113, 30.09.2025

Cengiz Kanık , Bülent Keleş

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1740477

Öz

Evlilik bireylerin yaşamında önemli dönüm noktalarından biridir. Son zamanlarda yaygınlaşan evlilik türlerinden biri de karma evliliklerdir. Özellikle Almanya’da yaşayan Türkler arasında bu evlilik çeşidi gün geçtikçe yaygınlık kazanmaktadır. Karma evliliklerin sınandığı zamanlar genellikle çiftlerin çocuk sahibi olmalarıyla başlamaktadır. Bu çalışmamız, Almanya’da karma evlilik yapan Türklerin din seçimi, isim koyma, Almanya’da karma-vaftiz olma, dil eğitimi, din eğitimi, yeme-içme alışkanlıkları, tatil günleri gibi çeşitli boyutlarıyla çocukları üzerindeki karar alma süreçlerini anlamayı amaçlamaktadır. Araştırma, nitel bir yaklaşım olan durum çalışması desenine göre tasarlanmıştır. Araştırma verileri, doküman incelemesi tekniğiyle elde edilmiştir. Toplanan veriler üzerinde betimsel analiz yapılmıştır. Evlilik olgusunun kendisinin sorgulandığı bu çağda karma evlilik yapan bireylerin evli kalma süresi diğer evliliklere oranla daha kısa süreli olmaktadır. Din ve kültür farklılığı evliliğin süresine olumsuz etki etmektedir. Karma evli ebeveynlerin çocuk sahibi olmasıyla birlikte din seçimi, isim koyma, sünnet-vaftiz olma, dil eğitimi, din eğitimi, yeme-içme alışkanlıkları, tatil günleri gibi konularla ilgili olarak çeşitli stratejiler geliştirilmektedir. Stratejilerin başarılı olmasına bağlı olarak evlilik süreçleri de bundan etkilenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi , Karma Evlilik , Türk-Alman Evlilikleri , Almanya , Çocuk Eğitimi

Etik Beyan

Yazar(lar), çalışmanın hazırlanma sürecinde etik ilkelere uyduklarını beyan etmiştir.

Family Status in Turkish-German Mixed Marriages: Decision-Making Ways About Children in Cultural and Religious Issues

Öz

Marriage is one of the most important turning points in an individual's life. One type of marriage that has become widespread in recent times is mixed marriage. This type of marriage is becoming increasingly common among Turks living in Germany. The test of mixed marriages begins when the couple has children. This study aims to understand the decision-making processes of Turkish couples in mixed marriages in Germany regarding their children in various aspects, such as religion, naming, wedding ceremonies, circumcision/baptism, language education, religious education, eating and drinking habits, and holidays. This research was designed according to the case study design, which is a qualitative approach. The research data was obtained by document review technique. Descriptive analysis was performed on the collected data. In this era where the concept of marriage itself is questioned, the duration of marriage of individuals in mixed marriages is shorter compared to other marriages. Religious and cultural differences negatively affect the duration of marriage. As parents in mixed marriages have children, various strategies are developed regarding issues such as religion selection, naming, circumcision-baptism, language education, religious education, eating-drinking habits, and holidays. Depending on the success of the strategies, the marriage processes are also affected.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion , Mixed Marriage , Turkish-German Marriages , Germany , Child Education

Etik Beyan

The author(s) declared that they complied with ethical principles during the preparation of the study.

Kaynakça

• Ak Akyol, F. (2008). Parçalanmış Kimlikler: Fransa’daki Göçmen Türk Kadınlarının Özel-Kamusal Stratejileri. D. Danış ve V. İrtiş (Ed.), Entegrasyonun Ötesinde Türkiye’den Fransa’ya Göç ve Göçmenlik Halleri içinde (ss. 223-234). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Arslan, Z. (1997, Aralık). Kilisede Dede Nikahı. Alevilerin Sesi, (21), 37-39.
• Aşıkoğlu, N. Y. (2005). Almanya’da Temel Eğitimdeki Türk Çocuklarının Din Eğitimi (2. Baskı). Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Balcı Arvas, F. (2017). Dindarlığın Evlilik Doyumu Üzerindeki Etkileri ve Değerlerin, Dindarlık ve Evlilik Doyumu İlişkisi Üzerindeki Arabulucu Rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Baycar, A. (2013). Türk-Alman Evliliklerinde Dini Aidiyetin Rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Baycar, A. (2019). Türk-Alman Evliliklerinde Yaşanılan Problemler ve Başaçıkma Yöntemleri (Dini-Kültürel Farklılıklar Bağlamında). Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD), 21(40), 377-414. doi:10.17335/sakaifd.621015
• Becker, B. (2009). Immigrants’ emotional identification with the host society: The example of Turkish parents’ naming practices in Germany. Ethnicities, 9(2), 200-225. doi:10.1177/1468796809103460
• Benbow, H. M. (2015). Marriage in Turkish German Popular Culture: States of Matrimony in the New Millennium. Lanham, MD: Lexington Books.
• Beschneidung von Jungen jetzt gesetzlich geregelt. (2012, 12 Aralık).www.bundestag.de. Resmi. 3 Temmuz 2025 tarihinde https://www.bundestag.de/webarchiv/textarchiv/2012/42042381_kw50_de_beschneidung-210238 adresinden erişildi.
• Bilen, M. (2000). Sağlıklı İnsan İlişkileri (7. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bilgin, B. (1988). Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. doi:10.3316/qrj0902027
• Canatan, K. ve Yıldırım, E. (2009). Aile Sosyolojisi (1. Baskı). İstanbul: Açılım Kitap.
• Cerchiaro, F. (2019). ‘In the name of the children’: Mixed couples’ parenting analysed through their naming practices. Identities, 26(1), 51-68. doi:10.1080/1070289X.2017.1353314
• Ceylan, N. (2012). Ich bin anders: Ich bin eine Hochschulabsolventin und eine Intellektuelle - der kritische Blick auf Türken und Deutsche. A. Deppermann, S. Engelberg ve U. H. Waßner (Ed.), Heirat und Migration aus der Türkei Biografische Erzählungen junger Frauen içinde (ss. 267-315). Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag GmbH und Co.KG.
• Chinitz, J. G. ve Brown, R. A. (2001). Religious Homogamy, Marital Conflict, and Stability in Same-Faith and Interfaith Jewish Marriages. Journal for the Scientific Study of Religion, 40(2), 723-733.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. S. B. Demir (Ed.) (3. Baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çapçıoğlu, İ., Çapçıoğlu, F. ve Kalkan Açıkgöz, Ö. (2018). Nicel ve Nitel Yöntemler Arasındaki Farklar. Ö. Güngör (Ed.), Bilimsel Araştırma Süreçleri, Yöntem, Teknik ve Etiğe Giriş içinde (ss. 223-237). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Çınar, A. (2017). Avrupalı Müslüman Türkler’de Kimlik. Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Elmalı Karakaya, A. (2022). Çizgi Dışı Bir Evlilik Hikayesi: Müslüman Kadının Gayri Müslim Erkekle Evliliği. Bilimname, (48), 451-494. doi:10.28949/bilimname.1126529
• Er, H. (2010). Dinler Arası Evlilikler ve Din Eğitimi. A. İ. Demir (Ed.), Çocuk Sorunları ve İslam Sempozyumu (30 Eylül-2 Ekim 2005, İlahiyat Fakültesi, Rize) içinde (ss. 659-671). İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Er, H. ve Atalay, M. (2013). A Struggle to Live With Differences: Interreligious Marriage. Journal of Intercultural and Religious Studies, (5), 115-126.
• Gerhards, J. ve Hans, S. (2009). From Hasan to Herbert: Name-Giving Patterns of Immigrant Parents between Acculturation and Ethnic Maintenance. American Journal of Sociology, 114(4), 1102-1128.
• Gerhards, J. ve Tuppat, J. (2020). Gendered Pathways to Integration: Why Immigrants’ Naming Practices Differ by the Child’s Gender. KZfSS Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, 72(4), 597-625. doi:10.1007/s11577-020-00717-9
• Gessat, M. ve Günaltay, A. (2012, 28 Haziran). Almanya’da sünnete ceza. www.dw.com.tr. Haber. 3 Temmuz 2025 tarihinde https://www.dw.com/tr/almanyada-s%C3%BCnnete-ceza/a-16058323 adresinden erişildi.
• Goldberg, A., Halm, D. ve Şen, F. (2004). Die Deutschen Türken. Münster: LIT Verlag.
• Gönç Şavran, T. (2012). Nicel ve Nitel Araştırmalarda Kullanılan Araştırma Teknikleri. T. Gönç Şavran (Ed.), Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri içinde (ss. 64-104). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Greil, A. L. ve Davidman, L. (2007). Religion and identity. J. A. Beckford ve J. Demerath (Ed.), The SAGE Handbook of the Sociology of Religion içinde (ss. 533-549). Los Angeles: SAGE Publications.
• Güleç, G. (2012). Aile ve Evlilik. Ç. Yenilmez (Ed.), Aile Yapısı ve İlişkiler içinde (ss. 62-79). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Güzelderen, B., Yeşildal, Ü. Y. ve Düzgün, F. (2023). Factors Influencing the Choice of a Child’s Name and Its Relationship with the Religiosity of Interfaith Marriages: Orthodox (Slavic) and Muslim (Turkish). Religions, 14(11), 1-11. doi:10.3390/rel14111424
• Hardach-Pinke, I. (1988). Interkulturelle Lebenswelten: Deutsch-Japanische Ehen in Japan. Frankfurt/Main - New York: Campus Verlag.
• Hilger, S. (2021). Familie ist ein Fest—Taufalarm. Komedi. Bantry Bay Productions GmbH, ARD Degeto Film GmbH.
• Hitchcock, G. ve Hughes, D. (1995). Research and the Teacher: A Qualitative Introduction to School-based Research (Second Edition). London: Routledge.
• Höbsch, W. (2006). Religionsverschiedene Ehe und Kindererziehung aus katholischer Sicht. Multireligiöse Studiengruppe (Ed.), Handbuch Interreligiöser Dialog Aus katolischer, evangelischer, sunnitischer und alevitischer Perspektive içinde (ss. 167-169). Köln: Alevitische Gemeinde Deutschland e.V.
• Huschek, D., De Valk, H. A. G. ve Liefbroer, A. C. (2012). Partner Choice Patterns Among the Descendants of Turkish Immigrants in Europe. European Journal of Population / Revue Européenne de Démographie, 28(3), 241-268. doi:10.1007/s10680-012-9265-2
• İbrahimi, D. (1998). Evlilik Kurumu ve Aileye Yönelik Psiko-Sosyal Hizmetler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Janson, M. (2024, 15 Şubat). Liebe überwindet Landesgrenzen. Www.statista.com. Araştırma/İstatistik. 3 Temmuz 2025 tarihinde https://de.statista.com/infografik/31752/herkunft-des-jeweils-auslaendischen-ehepartners-bei-bi-nationalen-eheschliessungen/#:~:text=Rund%2010%20Prozent%20aller%20Eheschlie%C3%9Fungen%20in%20Deutschland,dabei%20aus%20der%20T%C3%BCrkei%2C%20Italien%20und%20Polen. adresinden erişildi.
• Kalmijn, M. (2015). The Children of Intermarriage in Four European Countries: Implications for School Achievement, Social Contacts, and Cultural Values. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 662(1), 246-265. doi:10.1177/0002716215595391
• Kaya, A. (2016). İslâm, Göç ve Entegrasyon Güvenlikleştirme Çağı. (N. Y. Ural, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kaya, A. ve Kentel, F. (2008). Belçika Türkleri Türkiye ve Avrupa Arasında Köprü mü Engel mi? (S. Gökçe, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kazancı, N. (2022). İslam Hukukunda Ehl-i Kitapla Evlilik ve Aile Hayatına Yansımaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Keim, I. (2012). Heirat und Migration aus der Türkei:Einführung in den Gegenstand. A. Deppermann, S. Engelberg ve U. H. Waßner (Ed.), Heirat und Migration aus der Türkei Biografische Erzählungen junger Frauen içinde (ss. 53-102). Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag GmbH und Co.KG.
• Keleş, B. (2025). Avrupa’da Aleviler ve Alevi Kurumsallaşması. İstanbul: Post Yayınevi.
• Kurttekin, F. (2017). Karma Evliliklerde Doğan Çocukların Din Eğitimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Kümbetoğlu, B. (2020). Niteliksel Araştırmalarda Analiz. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Larson, L. E. (2020). Dindarlık ve Evliliğe Bağlılık: ‘Ölüm Bizi Ayırıncaya Dek’in Değerlendirilmesi. Dini Araştırmalar, 23(59), 493-516.
• Lorke, C. (2017). Liebe grenzenüberschreitend: Binationale Ehen und ihre Ausdeutungen in der nordrhein-westfälischen Migrationsgesellschaf. Zeitschrift für Landes- und Zeitgeschichte, Schwerpunktthema: Migration - Kulturtransfer - Erinnerungskultur, (32), 9-41.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (Second Edition). Thousand Oaks, London, New Delhi: SAGE Publications.
• Mohagheghi, H. (2015). Familie und Zusammenleben der Generationen aus muslimischer Perspektive. M. Rohe, H. Engin, M. Khorchide, Ö. Özsoy ve H. Schmid (Ed.), Christentum und Islam in Deutschland Grundlagen, Erfahrungen und Perspektiven des Zusammenlebens içinde (2. Ausflage., ss. 426-444). Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung.
• Özbek, B. (2023). Kültürel Psikoloji Bağlamında Karma Evlilik Yapan Türk Bireylerin Aile Hayatındaki Manevi Motifler ABD (Washington DC-Maryland-Virginia) Bölgesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özmen, N. (2012). Çokkültürlü Toplumda Sosyal Entegrasyon ve Din (1. Baskı.). İstanbul: Çamlıca Yayınları. Özmüş, S. (2020). Türk-Alman Evlilikleri Üzerine Toplumsal Algı ve Deneyim Biçimleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Özyürek, E. (2015). Müslüman Olmak, Alman Kalmak Yeni Avrupa’da Millet, Din ve Din Değiştirme. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Peek, L. (2005). Becoming Muslim: The Development of a Religious Identity. Sociology of Religion, 66(3), 215-242. Rohstock, N. (2014). Altersbilder und Lebenssituationen: Vergleichende Untersuchungen zu Türkinnen und Türken in Deutschland und in der Türkei. Münster: Waxmann Verlag GmbH.
• Sağlam, F. (2006). Türk—Alman Örnekleminde Karma Evli Çiftlerin Çocuklarındaki Dilsel Gelişim Üzerine. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(1), 231-241.
• Sancak, F. (2024). Din Eğitimi Açısından Gayr-i Müslimlerle Evlilik: Türk–Alman Karma Evlilikleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Schaper, D. (2006). Religionsverschiedene Ehe und Kindererziehung aus evangelischer Sicht. Multireligiöse Studiengruppe (Ed.), Handbuch Interreligiöser Dialog Aus katolischer, evangelischer, sunnitischer und alevitischer Perspektive içinde (ss. 170-174). Köln: Alevitische Gemeinde Deutschland e.V.
• Schroedter, J. H. (2006). Binationale Ehen in Deutschland. Wirtschaft und Statistik, (4), 419-431.
• Stake, R. E. (2005). Qualitative Case Studies. N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Ed.), The Sage Handbook of Qualitative Research içinde (3. Edition., ss. 443-466). California: Sage Publications, Inc.
• Statistisches Bundesamt. (2011). Pressemitteilung. www.destatis.de. Resmi. 26 Mayıs 2013 tarihinde https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressemitteilungen/zdw/2011/PD11_043_p002.html adresinden erişildi.
• Statistisches Bundesamt. (2025). Statistischer Bericht—Eheschließungen 2024 (İstatistik No: EVAS-Nummer 12611). Statistisches Bundesamt. https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Eheschliessungen-Ehescheidungen-Lebenspartnerschaften/Publikationen/Downloads-Eheschliessungen/statistischer-bericht-eheschliessungen-5126103247005.pdf adresinden erişildi.
• Strassburger, G. (2003). Heiratsverhalten und Partnerwahl im Einwanderungskontext: Eheschliessungen der Zweiten Migrantengeneration Türkischer Herkunft. Würzburg: Ergon.
• Şamdereli, Y. (2011). Almanya—Willkommen in Deutschland. Trajik Komedi. Roxy Film.
• Şen, F. ve Goldberg, A. (1994). Türken in Deutschland Leben zwischen zwei Kulturen (Orginalausgabe.). München: Verlag C.H. Beck.
• Tosun, C. (2006). Din ve Kimlik (4. Baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yıldız, R. (2024). İslam Hukuku Açısından Farklı Din Mensuplarıyla Evlilik. International Academic Social Resources Journal, 9(6), 671-679. doi:https://doi.org/10.5281/zenodo.14 559760
• Yılmaz, H. (2003). Din Eğitimi ve Sosyal Barış. İstanbul: İnsan Yayınları.